در میانه میدان جنگ روایت‌ها

یکی از نمونه‌های اخیر این غلبه در روایت‌سازی، مربوط به ماجرای نفتکش‌های توقیفی انگلیس و ایران است که با اذعان و اعتراف رادیو عمومی ملی آمریکا به دارا بودن پرس تی‌وی از یک روایت متفاوت و برتر روبه‌رو شد.
این رادیوی پرطرفدار آمریکایی که به نوعی جریان رسانه‌ای رسمی آمریکا را نیز نمایندگی می‌کند، در برنامه Morning Edition روز 21 آگوست (30 مرداد) خود به همراه دو مجری شناخته شده‌اش دیوید گرین و استیو اینسکیپ به تفوق شبکه پرس تی‌وی در روایت مربوط به نفتکش انگلیسی توقیف شده از سوی ایران در آب‌های خلیج فارس پرداخت.
Morning Edition در این قسمت سراغ سیدوحید تهامی، مدیر اتاق خبر پرس تی‌وی رفت و از او درباره سیاست‌های کاری پرس تی‌وی سؤال کرد. سؤالاتی که تهامی در پاسخ به بخشی از آنها گفت: «در بسیاری مواقع، ممکن است گزارش‌ها و رویدادها در شبکه پرس تی‌وی با دیگر شبکه‌ها یکی باشد، اما وقتی به (گزارش) پرس تی‌وی گوش می‌کنید، محتوای متفاوتی را خواهید شنید... .»
این در واقع همان وجه ممیزه پرس تی‌وی در روایت است. تهامی این متفاوت بودن را به‌خوبی تبیین می‌کند. موضوعی که در ابتدای برنامه توسط مجریان برنامه هم به آن اشاره می‌شود، وقتی گرین می‌گوید قبل از آن‌که مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا ایران را به دلیل توقیف نفتکش بریتانیا به باد انتقاد بگیرد، یک شبکه خبری ایرانی روایتی متفاوت را نقل و بریتانیا را به دزدی دریایی متهم کرد. ما دو دیدگاه متفاوت را از دو قاره‌ای متفاوت نسبت به یک رویداد شاهدیم. مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا دیروز در سازمان ملل سخنرانی و دیدگاه آمریکا را درخصوص ایران بیان کرد.
این برنامه اظهارنظری از پمپئو، وزیر خارجه آمریکا را پخش می‌کند که رهبر ایران را به دیپلماسی اخاذی متهم می‌سازد. در ادامه به انتقاد پمپئو نسبت به ایران به دلیل توقیف نفتکش بریتانیا پرداخته می‌شود.
اینسکیپ ادامه می‌دهد: حالا یک سرویس خبری در ایران، روایتی متفاوت را نقل می‌کند. شبکه پرس‌تی‌وی ایران، به نقل از یک مقام رسمی، بریتانیا را به دزدی دریایی متهم کرد، چرا که بریتانیا پیشتر یک نفتکش ایرانی را توقیف کرده بود.
پرس تی‌وی ابزار قدرت ایران
گرین پس از پخش قسمتی از صدای برنامه The Debate (مناظره) که برنامه شامگاهی منظم پرس تی‌وی است، توضیح می‌دهد: این یک شبکه خبری با فرمت، گزارش‌ها و گفت‌وگوهایی مشخص است...
او می‌افزاید: دولت‌های غربی به این شبکه (پرس تی‌وی) به عنوان ابزار قدرت ایران می‌نگرند. آنها همواره این شبکه را مورد حمله قرار می‌دهند. بریتانیا نیز چند سال پیش مجوز پرس تی‌وی را باطل کرد. وزارت خزانه‌داری آمریکا تحریم‌هایی را روی سازمان مادر این شبکه (صداوسیما) وضع کرد و شرکت‌های فعال در حوزه فناوری آمریکا نیز این شبکه را در پلتفرم‌های اجتماعی مسدود کردند. حال سؤال اینجاست که رویکرد ادیتوریال (خبری) پرس تی‌وی چیست؟ گرین بعد از اعتراف به نقش پرس تی‌وی به عنوان ابزار قدرت ایران سراغ همکارش می‌رود.
اینسکیپ نیز می‌گوید: شما می‌توانید این مساله را در موضوعاتی ببینید که ایران نفعی در آن دارد، همانند ماجرای نفتکش‌ها یا موارد مربوط به دشمنان آن همچون اسرائیل یا جنگ یمن؛ جایی که آمریکا از عربستان سعودی حمایت می‌کند و ایران نیز از حوثی‌ها حمایت می‌کند. این هفته، پرس تی‌وی ارتباطی را با یک تحلیلگر در یمن برقرار کرد که این تحلیلگر گفت حوثی‌ها ‌باید بیش از اینها به میادین نفتی عربستان حمله کنند.
این برنامه در ادامه صدای تحلیلگر مورد اشاره مهمان برنامه را روی آنتن برده و سپس به اظهارات مجری منتقل می‌شود: «آمریکا پرس تی‌وی را زیر نظر دارد. جدای از تحریم‌ها، آمریکا یکی از مجریان پرس‌تی‌وی را حدود ده روز به اتهام شاهد کلیدی بودن در یک پرونده نامشخص بازداشت کرد. اما استیو! سؤال من این است؛ آمریکا برنامه‌هایی را در خارج از مرزهای خود پخش می‌کند و از زاویه‌ای بی‌طرفانه به رویدادها می‌پردازد، همانند شبکه صدای آمریکا؛ با وجود این پرس تی‌وی چگونه به اهداف خود می‌پردازد؟» Morning Edition تلاش می‌کند تا ادعای رنگ باخته «بی‌طرفی» را در مورد رسانه‌های آمریکا بباوراند، اما اذعان آن به قدرت رسانه‌ای پرس تی‌وی وقتی بیشتر بر کلیت بحث چربش می‌یابد که می‌بینیم گرین مجددا اعتراف می‌کند: «پرس تی‌وی به زبان انگلیسی برای مخاطبان خارج از ایران برنامه پخش می‌کند که این شبکه را به سلاحی در مبارزه برای افکارعمومی جهان تبدیل ‌کند.»
در واقع آنچه گرین به آن اشاره می‌کند، همان چیزی است که بسان موتور محرکه پرس تی‌وی را به مقابله با روایت‌های غالب رسانه‌های جریان اصلی وامی‌دارد.
برتری روایت ایرانی
ذکر یک نکته پایانی در باب اهمیت تحرک اخیر و جریان سازی خبری در قبال موضوع نفتکش‌ها از سوی پرس تی‌وی نیز خالی از فایده نیست. در نبردهای جهانی اتکا بر توانایی‌های نظامی و برتری در رزم تنها عامل پیروزی طرف غالب نیست، بلکه طرفی در این رویارویی‌ها موفق و صاحب گفتمان بالاتر می‌شود که در تولید معنا و روایت دست برتر داشته باشد. لذا نقش‌آفرینی پرس تی‌وی در بزنگاه منازعه ایران و قدرت‌های بزرگ، نشان از هوشمندی این شبکه در مواجهه و کنترل رسانه‌ای رویدادها دارد، چنانچه حالا در دل آمریکا و رسانه‌های جریان اصلی نیز چاره‌ای نیست جز توجه و ذکر و حتی مقابله برای تخفیف و پوشاندن روایتی که رسانه‌هایی چون پرس تی‌وی از رویدادها می‌کنند. این یعنی پرس تی‌وی به‌رغم رقابت نابرابر با غول‌های رسانه‌ای دنیا توفیقی غیرقابل کتمان در روایت‌سازی دارد.

شیدا اسلامی

رسانه