آخرین قطعه پازل حمل‌ونقل شهری

شروع داستان
عزیز وظیفه، جوان متولد سال ۱۳۶۸ در حال بررسی سایت‌های خارجی، با عنوان «اسکوتر برقی اشتراکی» برخورد می‌کند و استارت‌آپ «روباکس» کلید می‌خورد. در سال‌های اخیر استفاده از دوچرخه‌های اشتراکی در کشور باب شده و امروزه بسیاری از افراد برای سفرهای کوتاه درون شهری از دوچرخه به‌عنوان یک جایگزین مناسب استفاده می‌کنند. عزیز وظیفه، مدیر محصول روباکس می‌گوید: «مشاهده اسکوتر برقی اشتراکی در سایت‌های خارجی ذهنم را درگیر کرد تا پژوهش‌های بیشتری روی نحوه کار این استارت‌آپ‌ها در کشورهای مختلف انجام دهم و در نتیجه استارت‌آپ روباکس در ذهنم به تصویر کشیده شد. استارت‌آپی که به کاربران، خدمات اشتراک اسکوتر برقی را ارائه می‌دهد. در این مدل هر کاربر یک برنامه کاربردی تلفن‌همراه دارد که باید در آن ثبت‌نام کرده و عضو سیستم روباکس شود و پس از آن می‌تواند از اسکوترهای برقی استفاده کند.»
نکته جذاب و جالب توجه این‌که برای طراحی یک استارت‌آپ شاید نیاز نباشد کار خیلی سختی انجام داد، ارائه یک راهکار مناسب برای رفع یک مشکل و رفع یک مساله می‌تواند پایه و اساس تشکیل یک استارت‌آپ خوب باشد.
جابه‌جایی با اسکوتر
همه ما در طول شبانه روز در حال جابه‌جایی در شهر هستیم و استفاده از اسکوتر برای جابه‌جایی‌های شهری می‌تواند جذاب باشد، اما این روزها با افزایش هزینه‌های زندگی شاید خرید یک اسکوتر برقی گزینه مناسبی نباشد، حتی اگر در طول سال به دفعات از آن استفاده کنیم. اسکوترهای برقی با استفاده از فناوری‌های نوین قابلیت‌های بسیار خوبی برای حفظ تعادل با استفاده از هوش مصنوعی را دارند و این باعث شده استفاده از آنها برای کودکان تا بزرگسالان ساده و آسان باشد.
محمد فرهمند از اعضای تیم روباکس در مورد نحوه استفاده اشتراکی از اسکوترها می‌گوید: «ما با بررسی نمونه‌های خارجی که در زمینه اشتراک اسکوترها بسیار قوی فعالیت کرده‌اند (Bird،Lime،Spin و Skip) مدل اشتراک دقیقه‌ای را برای محصول خود در نظر گرفته‌ایم. در این مدل کاربران با استفاده از تلفن همراه خود از روی نقشه، اسکوترهای نزدیک به خود را انتخاب کرده و با استفاده از تلفن همراه، قفل آن را باز می‌کنند. هزینه استفاده از اسکوترها بر اساس هر دقیقه محاسبه خواهد شد و کاربر مبلغ اندکی برای هر دقیقه پرداخت خواهد کرد. پس از اتمام استفاده، افراد می‌توانند اسکوترها را با تلفن‌همراه قفل کرده و در همان مکان رها کنند. نرم‌افزار به شما از هر سفر، میزان مسافت طی شده و میزان کاهش آلودگی هوا را گزارش می‌دهد.»
با توجه به تجارب قدیمی درباره استفاده اشتراکی از وسایلی چون دوچرخه، به نظر می‌رسد این روش برای مردم شناخته شده است و به‌راحتی می‌توانند از آن استفاده کنند.

فرهنگ‌سازی و یک درخواست
همیشه استفاده از وسایل جدید و جایگزین در کنار جذابیت، کمی عجیب و سخت است و شاید افراد نتوانند عادات خود را به‌راحتی تغییر دهند. همیشه تغییر سخت بوده و هست و برای ایجاد یک تغییر نیازمند فرهنگ‌سازی هستیم. عزیز وظیفه می‌گوید: «در زمینه فرهنگ‌سازی کار بسیار سخت است، اما حضور دوچرخه‌های اشتراکی مانند «بی‌دود»، راه را برای ما هموارتر کرده است. اما از آنجا که شاید دوچرخه بسیار شناخته شده‌تر و اسکوتر کمتر شناخته شده باشد، ما قصد داریم برای استفاده‌های اولیه کاربران پس از ثبت‌نام به آنها میزان کمی اعتبار رایگان ارائه کنیم تا هر کاربر حداقل یک بار از این وسیله استفاده کند.»
به نظر می‌رسد در کنار این راهکار، ارائه نظرات کاربرانی که تجربه استفاده از این وسیله را داشته‌اند بتواند کمک خوبی به بهبود فرهنگ‌سازی کند. البته نباید از اثربخشی بالای ارائه آموزش‌های رایگان در مورد نحوه استفاده از اسکوتر برقی غافل شد. از آنجا که اسکوتربرقی هنوز برای بسیاری از افراد ناشناخته است، آموزش استفاده از آن می‌تواند اطمینان بیشتری در افراد ایجاد کند. علی میرزایی، برنامه‌نویس تیم روباکس در مورد درخواستش از مردم می‌گوید: «برای فرهنگ‌سازی خوب است از یک اسم جذاب ایرانی به‌عنوان جایگزین اسکوتربرقی استفاده کنیم. از مردم خواهش می‌کنم اسامی جذاب و مورد علاقه خود را برای ما بفرستند تا بتوانیم یک اسم جذاب به جای اسکوتر برقی برای این خدمات در نظر بگیریم.»

کاهش آلودگی هوا
همه فعالیت‌های روباکس اگر به‌درستی انجام شود باید نتیجه آن کاهش آلودگی هوا به‌طور محسوس باشد. در این زمینه محمد فرهمند می‌گوید: «ما فعلا در مرحله آزمایشی هستیم و قرار است پس از جذب سرمایه که در حال حاضر در شرف آن هستیم به‌صورت رسمی کار خود را احتمالا در شهر تهران شروع کنیم. با توجه به این‌که هدف اصلی ما کاهش آلودگی هواست در این زمینه سعی کردیم از افراد مختلف مشاوره‌های لازم را بگیریم و راهکارهای مناسب را بررسی کنیم.»
این عضو تیم روباکس در صحبت‌هایش اشاره می‌کند به‌طور کلی هر وسیله نقلیه با توجه به نوع، طول عمر، نحوه کارکرد و... میزان آلودگی که ایجاد می‌کند متفاوت است، ولی طبق استاندارد یورو 2015 هر وسیله نقلیه نباید بیش از 130 گرم به ازای هر کیلومتر گاز CO2 تولید کند که البته این مقدار تا سال 2021 باید به 95 گرم در هر کیلومتر برسد که اگر این مقدار را بخواهیم در چرخه سیستم روباکس حساب کنیم هر اسکوتر آنها 12 کیلومتر در ساعت سرعت دارد و در بدترین حالت اگر 500 ساعت کار کند (حداقل طول عمر باتری) بالغ بر ۷۸۰ کیلوگرم در کاهش مصرف CO2 کمک می‌کند. در واقع با اتمام عمر هر اسکوتر حجم بالایی از آلودگی هوا کاهش یافته است. همچنین طبق آمار جهانی سازمان حفاظت از محیط‌زیست هر مسافر سالیانه به‌طور میانگین
4/6 تن CO2 تولید می‌کند. به علاوه این‌که گازهای مضر دیگری نیز از خودروهای بنزینی متصاعد می‌شود که به گرم شدن زمین و دیگر آلودگی‌های زیست محیطی کره زمین منجر خواهد شد.

محسن سمسارپور