دور زدن تحریم‌ها با بازار 3 میلیارد نفری

سازمان همکاری‌های شانگهای چیست؟
سازمان همکاری‌های شانگهای سازمانی میان‌دولتی است که برای همکاری‌های چندجانبه امنیتی، اقتصادی و فرهنگی تشکیل‌شده است. این سازمان سال ۲۰۰۱ توسط چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان پایه‌گذاری شد. نقش اصلی و تعیین‌کننده را در سازمان شانگهای دو کشور چین و روسیه دارند.این سازمان نوپا که ابتدا تحت عنوان گروه «شانگهای 5» با هدف حل اختلافات مرزی میان چین، روسیه و کشورهای آسیای مرکزی در سال ۱۹۹۶ شکل گرفت و با پذیرش اعضای جدید در حوزه‌های مختلف توسعه یافت که برآیند آن ارتقای این گروه به سطح سازمان همکاری‌های شانگهای در سال ۲۰۰۱ بود. پذیرش چهار کشور مغولستان، ایران، هند و پاکستان در سال‌۲۰۰۴ به‌عنوان اعضای ناظر، گام مهم دیگری بود. سازمان همکاری‌های شانگهای ترکیبی از اهداف سیاسی، امنیتی و اقتصادی را به صورت توأمان تعقیب می‌کند. مقابله با ایده جهان تک‌قطبی و مهار روند رو به گسترش حضور قدرت‌های فرامنطقه‌ای، به‌ویژه ناتو و ایالات متحده آمریکا در فضای اوراسیا از طریق موازنه نرم و تحکیم همکاری‌های منطقه‌ای، مقابله با سه عنصر جدایی‌طلبی، افراط‌گرایی و تروریسم و نیز گسترش همکارهای اقتصادی به‌ویژه در بخش انرژی، از جمله مهم‌ترین اهداف سازمان همکاری‌های شانگهای به شمار می‌رود.

پایان اتکای تک‌بعدی به اروپا
دکتر حسین سلاح‌ورزی، نایب‌رئیس اتاق بازرگانی ایران با بیان این‌که در همه جای جهان سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی برای سهولت تجارت بین کشورها تشکیل می‌شود، گفت: حضور ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای از نظر سیاسی و اقتصادی دارای اهمیت است و طرح به انحطاط کشیدن ایران با شکست روبه‌رو خواهد شد.
وی با تاکید بر این‌که حضور ایران در سازمان بزرگی به نام شانگهای موجب کم اثر کردن تحریم‌ها خواهد شد، افزود: کارشکنی آمریکا، اعمال تحریم‌های یکجانبه علیه ایران و همچنین متعهد بودن کشور ما در برجام باعث شد کشورهای دیگر علاقه خود را برای تجارت با ایران علنی کنند و ایران را به‌عنوان عضو سازمان همکاری‌های شانگهای بپذیرند.
سلاح ورزی به اهمیت سازمان همکاری‌های شانگهای اشاره کرد و گفت: این سازمان هم از نظر اقتصادی سهم بالایی در جهان دارد و هم جمعیت زیادی را شامل می‌شود و فرصت مناسبی برای رونق تولید کشورهای عضو است.
نایب‌رئیس اتاق بازرگانی ایران تصریح کرد: اتکای بیش از حد و تک‌بعدی به اروپا در طول سال‌های گذشته نشان داده نتیجه مثبتی ندارد و راهبرد درستی نیست و زودتر از اینها باید به دنبال اینگونه اقدامات می‌رفتیم تا تحریم‌ها کم اثرتر شود.
وی ادامه داد: ایران در طول سال‌های گذشته به عنوان عضو ناظر در سازمان همکاری‌های شانگهای حضور داشته اما پذیرفتن ایران در شرایط تحریمی حامل پیامی به جهان برای ارتباط با ایران است.

کشورهای عضو سازمان همکاری‌های شانگهای شریک‌های مطمئنی برای ایران هستند
وحید شقاقی شهری، کارشناس مسائل اقتصادی درخصوص مزایای عضویت ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای گفت: به تجربه برای ایرانیان ثابت شده است که اروپا و آمریکا (غرب) به هیچ عنوان در شرایط فعلی نمی‌توانند شرکای خوبی برای کشورمان باشند.
وی افزود: کشورمان چهار نوع شریک تجاری می‌تواند داشته باشد؛ دسته اول غرب (اروپا و آمریکا)، دسته دوم کشورهای آمریکای لاتین و آفریقا و دسته سوم همسایگان شمالی ایران و کشورهای آسیای شرق و دسته چهارم کشورهای آسیای غربی. کشورهای دسته دوم به دلیل فرهنگ متفاوت و فاصله زمانی و جغرافیایی طولانی نمی‌توانند شرکای تجاری پایداری برای کشور باشند، کشورهای اروپایی هم همیشه موافق با نظر آمریکا شرکایشان را انتخاب می‌کنند درنتیجه نمی‌توانند شریک مطمئنی برای ایران باشند.این کارشناس مسائل اقتصادی در ادامه اظهار کرد: اما کشورهای دسته سوم و چهارم می‌توانند متحدان و شرکای اقتصادی بسیار خوبی برای کشورمان باشند، سازمان همکاری‌های شانگهای عمدتا تلفیقی از این کشورهاست.شقاقی گفت: برای بهره‌برداری از فرصت‌ها و مزایای اقتصادی، عضویت دائم در سازمان همکاری‌های شانگهای می‌تواند بهترین گزینه برای ما باشد، چون کشورهای عضو این سازمان از سایر کشورهای دنیا برای همکاری تجاری مطمئن‌تر هستند.استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی با بیان این‌که کشورمان باید برنامه راهبردی مشخص و بلندمدتی در حوزه مسائل اقتصادی و بین‌المللی داشته باشد، تصریح کرد: برای همگرایی‌های منطقه‌ای باید یک افق روشن و برنامه‌های بلندمدتی برای ارتباطات اقتصادی با همسایگان‌مان داشته باشیم، این در حالی است که در یک دهه اخیر عکس این قضیه اتفاق افتاده است و دولت‌های نهم و دهم آمریکای لاتین و دولت‌های یازدهم و دوازدهم اروپا را برای گسترش ارتباطات اقتصادی به عنوان شریک تجاری برگزیدند.وی اظهار کرد: از پیمان‌های منطقه‌ای نتوانسته‌ایم به نحو احسن بهره‌برداری کنیم. مثلا برای پایداری عراق و حفظ سوریه تلاش فراوانی کرده‌ایم ولی بازارهای اقتصادی این کشورها را به چین و ترکیه واگذار کرده‌ایم، با این حال با اتخاذ راهبرد مشخصی می‌توانیم تعاملات خود با سازمان همکاری شانگهای را افزایش دهیم.
شقاقی در پاسخ به سوالی در خصوص مزایای عضویت دائم ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای گفت: عضویت دائم در این سازمان و سایر پیمان‌های منطقه‌ای به منزله سخت‌ترکردن فشارهای ناشی از تحریم ایران برای کشورهای متخاصم است، ولی متاسفانه از این پیمان‌های منطقه‌ای استفاده مفیدی صورت نگرفته است.
این کارشناس اقتصادی در پایان گفت: بعد از برجام تمام هم و غم دولت گسترش همکاری‌های اقتصادی با اروپاییان بود به همین دلیل بیشتر شرکای تجاری ایران همچون چین به نحو بدی از پروژه‌های مشترک کنار زده شدند، این در حالی است که توسعه همکاری‌ها با اعضای سازمان همکاری‌های شانگهای به‌دلیل نزدیک بودن کشورهای عضو با ایران می‌توانست امنیت سیاسی - اقتصادی را برای کشورمان مهیا کند، به همین دلیل به نظر بنده باید دیپلماسی اقتصادی واحد و بلندمدتی برای توسعه اقتصادی کشور برگزینیم.

چرا اجلاس شانگهای برای ایران مهم است؟
این سازمان با جمعیت سه میلیارد نفری و مساحت ۳۵ میلیون و ۹۷۲ هزار کیلومترمربعی به یکی از بزرگ‌ترین قدرت‌های منطقه‌ای جهان تبدیل شده است که منافع چندجانبه اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی برای اعضا و شرکای اقتصادی غیر عضو دارد.در ۱۵ سال اخیر، سازمان همکاری‌های شانگهای نقش مهمی را در منطقه ایفا کرده است. این سازمان برخلاف دیگر سازمان‌ها به منظور همکاری منطقه‌ای و تقویت روابط بین کشورهای عضو ایجاد شده است.
در حال حاضر، فعالیت و سودمندی نهادهای منطقه‌ای همکاری برای حل‌وفصل مشکلات فراملی و واکنش به تهدیدات به رسمیت شناخته می‌شوند. کشورهای عضو سازمان همچنان به تقویت تلاش‌های خود در حوزه‌های امنیت، همکاری سیاسی - اقتصادی و ثبات منطقه‌ای ادامه می‌دهند. فعالیت سازمان همکاری‌های شانگهای به‌عنوان سازمانی که با برخی مسائل محدود منطقه‌ای سر و کار دارد، فراتر از منطقه می‌رود. به‌علاوه، سازمان همکاری‌های شانگهای به دیپلماسی شبکه‌ای منطقه‌ای پرداخته و روی ایجاد یک فضای دوستانه کار می‌کند. در حال حاضر، این سازمان امکان ایفای نقش بزرگ‌تری را در منطقه دارد.چین همکاری‌های اقتصادی نزدیک‌تری با کشورهای عضو سازمان همکاری‌های شانگهای برقرار می‌کند، اما روسیه بر جنبه‌های سیاسی و مسائل امنیتی به صورت چندجانبه متمرکز می‌شود. اعضای سازمان همکاری‌های شانگهای در سال‌های اخیر شبکه بانکی برای انتقالات پول بین یکدیگر ایجاد کردند که می‌توان برای دور زدن تحریم‌های بانکی علیه ایران از آن استفاده کرد.

کاهش اثرات تحریم‌ها
مجیدرضا حریری، نایب رئیس اتاق ایران و چین نیز درخصوص مزایای گسترش همکاری اقتصادی ایران با سازمان همکاری‌های شانگهای گفت: این سازمان ابتدا با اهداف امنیت منطقه‌ای شروع به‌کار کرد، لکن در ادامه مسیر از لحاظ اقتصادی اهمیت عمده‌ای یافت.وی افزود: چند سال است که عضو ناظر این سازمان هستیم و این سازمان را می‌توان ادامه راه پروژه جاده ابریشم دانست. با توجه به عضویت چین، روسیه و هند در این سازمان کشورمان به لحاظ اقتصادی و سیاسی فرصت‌های زیادی برای همکاری دارد.
این عضو اتاق بازرگانی اظهار کرد: ایران علاقه‌مندی زیادی به توسعه همکاری‌ها با این سازمان دارد لکن موانع جدی برای عضویت دائم ایران در این سازمان وجود دارد که از مهم‌ترین این موانع می‌توان به اجماع نداشتن کشورهای عضو برای عضویت ایران در این سازمان اشاره کرد به طوری که عمدتاً کشورهای آسیای میانه به دلیل تأثیر پذیرفتن از کشورهای بزرگ‌تر خصوصاً بلوک غرب با این امر مخالفت می‌کنند از طرفی دیگر تنش‌های سیاسی کشورمان با کشورهای غربی و آمریکا در این امر نیز بی‌تأثیر نیست، چون آنها بسیار مصر هستند این تنش‌ها به سازمان همکاری‌های شانگهای نکشد.حریری گفت: با این حال ایران همواره در مواقعی درخواست عضویت در این سازمان را ارائه داده که بیشترین تنش‌ها را با آمریکا داشته است.
نایب رئیس اتاق ایران و چین افزود: عضویت در سازمان‌ها و پیمان‌های منطقه‌ای خصوصاً سازمان همکاری‌های شانگهای می‌تواند سبب پیوند اقتصادی بیشتر ایران با سایر کشورها، کاهش اثرات تحریم‌ها و فشارها بر ایران می‌شود این در حالی است که در سال‌های قبلی خودمان تمایلی برای پیوستن به پیمان‌های منطقه‌ای و جهانی نداشته‌ایم.
وی در پایان تصریح کرد: اقتصادمان باید با دنیا پیوند بخورد، به همین دلیل با توسعه این امر می‌توان شاهد کاهش محدودیت‌های تجاری با دنیا باشیم.