چرا‌دوباره صف‌دلار برگشت؟

در حالی که از روز شنبه درست پس از تصمیم
اف.ای‌.تی.اف برای تمدید مهلت به ایران شاهد افزایش تزریق ارز به صرافی‌های منتخب بانک مرکزی بودیم اما این سیاست نتیجه‌بخش نبود و بیشتر موجب بازگشت صف خرید دلار به بازار شد. روز شنبه در صرافی‌های منتخب بانک مرکزی که مسؤولیت توزیع ارز را به عهده دارند، قیمت دلار 12هزار و 500 تومان درج شد که نسبت به روز پنجشنبه 500 تومان ارزان‌تر بود و رسانه‌های دولتی این کاهش را واکنش مثبت بازار به تمدید مهلت اف.ای.تی.اف توصیف کردند؛ اما به علت وجود تقاضا در بازار و نبود عرضه کافی، قیمت ارز در بازار آزاد پایین نیامد و در حالی که قیمت ارز در صرافی‌ها ۱۳ هزار و ۵۰۰ تومان بود، در صرافی‌های منتخب بانک مرکزی تا پایان روز کاری شنبه نرخ 12 هزار و ۵۰۰ تومان را درج کردند که این مساله موجب هجوم مردم برای خرید دلار از صرافی‌های منتخب بانک مرکزی و فروش آن در بازار آزاد شد. به این ترتیب با سیاسی‌کاری برای مثبت نشان دادن تصمیم اخیر اف.ای.تی.اف دوباره صف دلار در بازار ارز تشکیل شد.
وضعیت به گونه‌ای شد که از بامداد یکشنبه عده زیادی از مردم جلوی صرافی‌های منتخب بانک مرکزی تجمع کردند تا صبح یکشنبه دلار 12 هزار و ۵۰۰ تومانی خریداری کرده و آن را در بازار آزاد 13 هزار و ۵۰۰ تومان بفروشند. متعاقبا بانک مرکزی برای مقابله با این جریان، صبح یکشنبه نرخ دلار را بیش از هزار تومان افزایش داد و به 13 هزار و 650 تومان یعنی مطابق نرخ بازار آزاد در شنبه‌شب رساند؛ اما این اقدام هم نتوانست صف دلار را جمع کند، زیرا در بازار آزاد هم قیمت دلار بالا رفت و به 14 هزار تومان رسید تا همچنان سود خرید و فروش دلار باقی بماند. این مساله موجب شد دیروز صفوف طولانی خرید دلار جلوی صرافی‌های منتخب بانک مرکزی تشکیل شود و بخشی از نقدینگی سرگردان دوباره به سمت بازار ارز حرکت کند.
با توجه به این‌که رئیس‌کل بانک مرکزی نیز چند بار تاکید کرده در صورت ضرورت، اقدامات لازم را در بازار ارز انجام خواهد داد، به نظر می‌رسید با سیاست‌های ارزی بانک مرکزی قیمت ارز افزایش چندانی نمی‌یابد، اما یکشنبه بار دیگر بازار ارز با رشد قیمت روبه‌رو شد.
عبدالناصر همتی، رئیس‌کل بانک مرکزی هفته گذشته در جریان افزایش نرخ ارز با انتشار یک پست اینستاگرامی اعلام کرد مصوبه آزادی ورود کالا از طریق مرزنشینان و ملوانان از دلایل افزایش نرخ ارز بوده است. او از هیات وزیران خواست در این مصوبه تجدیدنظر کند.
وی درباره چرایی افزایش نرخ ارز توضیح داد: مصوبه آزادی ورود ده‌‌ها قلم کالا از طریق مرزنشینان و ملوانان، در شرایط تحریم و محدودیت‌های ارزی، واردات اجناس غیرضروری در این موقعیت زمانی را افزایش داده و قطعا موجب افزایش تقاضای ارز در سلیمانیه، دبی، هرات و متعاقبا در بازار ایران شده است.
اظهارات رئیس‌کل بانک مرکزی در حالی است که مسؤولان وزارت کشور اعلام کردند مصوبه مدنظر رئیس‌کل بانک مرکزی هنوز اجرایی نشده و حتی یک دلار هم بابت آن تخصیص داده نشده است. از سوی دیگر برخی فعالان حوزه تجارت خارجی از دشوار شدن تأمین ارز موردنیاز خود از طریق سامانه نیما طی روزهای گذشته خبر داده‌اند. البته بانک مرکزی که متولی سامانه نیماست، در این باره تغییر خاصی اعلام نکرده اما در صورتی که تغییر در روند تخصیص ارز در سامانه نیما حقیقت داشته باشد، می‌توان این تغییرات را یکی دیگر از دلایل افزایش چشمگیر قیمت ارز دانست.
این در حالی است که بانک مرکزی نه‌تنها اشاره‌ای به کاهش ارز در سامانه نیما نکرده، بلکه طی روزهای اخیر مدعی شده بود عرضه ارز در این سامانه برای تأمین نیاز واردکنندگان افزایش یافته است.
با این حساب با توجه به این‌که اتفاق منفی جدیدی در حوزه سیاست خارجی نیفتاده است، به نظر می‌رسد عامل افزایش نرخ ارز داخلی است و در این شرایط بانک مرکزی دولت را عامل این گرانی می‌داند، در حالی که ممکن است اقدامات بانک مرکزی در سامانه نیما نیز دلیل این گرانی ارز باشد.
عوامل التهاب در بازار سکه
دیروز قیمت سکه نیز رکورد زد و به پنج میلیون تومان نزدیک شد. محمد کشتی‌آرای، عضو اتحادیه طلا و جواهر با بیان این‌که رشد قیمت ارز، موجب افزایش قیمت سکه شد گفت: حرکت قیمت‌ها در بازار ارز موجب افزایش شدید تقاضای خرید سکه شده و با توجه به عدم تناسب عرضه و تقاضا، بهای سکه در دو روز اخیر رشد قابل‌توجهی داشته است.
کشتی‌آرای در گفت‌وگو با فارس، با اشاره به افزایش شدید تقاضا در بازار سکه اظهار کرد: در زمان بروز التهاب در بازار دارایی‌ها آنچه در گام اول توجه مردم را به خود جلب می‌کند، سکه و ارز است.
وی افزود: قیمت سکه بی‌حساب در حال افزایش است و تقاضا در دو روز اخیر به‌شدت افزایش یافته است و فقط در دو روز اخیر حباب قیمت سکه 150 هزار تومان رشد کرده است. این نشان می‌دهد تقاضا چقدر رشد داشته است.
عضو اتحادیه طلا و جواهر با بیان این‌که عرضه سکه کمتر از تقاضای سکه است، گفت: وقتی روند بهای سکه صعودی می‌شود بسیاری از دارندگان سکه به انتظار افزایش بیشتر قیمت‌ها سکه عرضه نمی‌کنند و در مقابل حجم تقاضا افزایش قابل‌توجهی داشته، قیمت‌ها را در بازار با رشدهای شدید مواجه کرده است.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا تقاضا برای خرید طلا به مصنوعات طلا هم رسیده است، اظهار کرد: خیر، بازار مصنوعات طلا همچنان در رکود بوده و تقاضای جدیدی برای آن شکل نگرفته است.
کشتی آرای مهم‌ترین دلیل رشد تقاضا و بهای سکه را افزایش نرخ ارز دانست و گفت: دقیقا در روزهایی که قیمت ارز در حال افزایش بود، تقاضا در بازار سکه رشد کرد چراکه بازار طلا به سرعت از تحولات بازار ارز تأثیر می‌پذیرد.
بخشنامه‌های دولتی در افزایش نرخ ارز
محمد حسینی، عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس تاکید دارد عامل اصلی افزایش و نوسان ارزی، عدم هماهنگی و صدور بخشنامه‌های دولتی است.
عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس در گفت‌وگو با خانه ملت بیان کرد: علت افزایش 2000 تومانی نرخ ارز به علت بخشنامه دولتی برای آزاد کردن ارز همراه مسافر و ایجاد شرایطی برای تبادل ارز برای مرزنشین‌هاست، با این حال بانک مرکزی به دنبال آن است هر چه سریع‌تر بازار را مدیریت کند. این نماینده مجلس تاکید کرد: انتظار می‌رود، دولت دقت لازم در صدور بخشنامه‌ها و همراهی با سیاست‌های کلان بانک مرکزی را داشته باشد تا بازار از ثباتی نسبی در حوزه ارز پیروی کند و شاهد افزایش قیمت ارزها در عرض دقیقه و ثانیه نباشیم.