چین به مصاف ماشین تبلیغاتی غرب می‌رود

سال‌هاست چینی‌ها گلایه می‌کنند که رسانه‌های غربی سعی می‌کنند از طرق مختلف از جمله برجسته‌سازی اتهامات حقوق بشری ضد چین، این کشور را یک تهدید جهانی به تصویر بکشند. گفته می‌شود نقطه آغاز تغییر استراتژی‌های چینی سال 2009 بود. در آن سال، جنجال و تبلیغات سنگین ضد چینی به خاطر ناآرامی‌ها در تبت باعث شد دولت چین تصمیم بگیرد صحنه بازی را تغییر دهد و قدرت بی‌حدوحصر غربی‌ها در روایت‌سازی از تحولات این کشور را به چالش بکشد.

به نوشته روزنامه ساوث چاینا مورنینگ پست، در آن سال دولت چین حدود شش میلیارد دلار برای تقویت رسانه‌های برون مرزی به‌منظور تحقق این هدف اختصاص داد.

تقویت ماشین رسانه‌ای چین نمودهای متعددی داشته است. مثلا در دهه گذشته خبرگزاری شینهوای چین که اخبار خود را به زبان‌های بسیاری عرضه می‌کند تعداد دفاتر خود در جهان را از 110 به 180 رسانده است. در سال 2009، روزنامه چاینا دیلی که در آن زمان تنها روزنامه انگلیسی زبان این کشور بود تصمیم گرفت نسخه‌ای مخصوص کشور آمریکا عرضه کند. در همان سال دو روزنامه پیپلز دیلی و گلوبال تایمز نیز نسخه انگلیسی خود را عرضه می‌کنند. سال 2012، وبسایت دولتی «چایناتبت‌آنلاین» شروع به انتشار اخبار به زبان‌های فرانسوی و آلمانی کرد. رادیو بین‌المللی چین در حال حاضر به تنهایی بیش از 100 شبکه رادیویی به 65 زبان را اداره می‌کند، در حالی که این رادیو یک دهه پیش تنها 43 زبان را تحت پوشش خود داشت. این شبکه‌ها حضور خود در فضای آنلاین به زبان انگلیسی و دیگر زبانها را گسترش داده و استفاده گسترده‌ای از شبکه‌های اجتماعی چون فیسبوک، اینستاگرام و توییتر داشته‌اند که در داخل چین فیلتر هستند.

دومین جهش رسانه‌ای

اما آخرین گام چین که گفته می‌شود دومین جهش در مسیر تقویت توان رسانه‌ای این کشور در فضای بین‌المللی بعد از اقدامات سال 2009 است تاسیس گروه رسانه‌ای «صدای چین» است. این گروه مارس امسال از ادغام تلویزیون مرکزی چین (CCTV)، رادیو ملی چین (CNR) و رادیو بین‌المللی چین (CRI) ایجاد شد. گرچه این شبکه جدید زیر نظر دولت و کابینه چین فعالیت می‌کند، اما هدایت آن را معاونت تبلیغات مرکزی حزب حاکم کمونیست چین برعهده خواهد داشت. گفته می‌شود ادغام این سه مجموعه به معاونت تبلیغات اجازه می‌دهد بهتر و قوی تر آنها را مدیریت کند.

یکی از شبکه‌های مشهور زیرنظر تلویزیون مرکزی چین به نام CTGN که به زبان انگلیسی برنامه پخش می‌کند، از لحاظ شمار کاربران در شبکه‌های اجتماعی بسیار محبوب است و فقط در فیسبوک بیش از 62 میلیون دنبال‌کننده دارد؛ حدود دو برابر مجموع دنبال‌کنندگان بی.بی.سی و الجزیره. این شبکه متشکل از صدها جوان چینی است که در خارج درس خوانده‌اند و به یکی از زبان‌های اصلی شبکه یعنی انگلیسی، فرانسوی، اسپانیایی، عربی و روسی مسلط هستند. در دفتر اصلی این شبکه به همراه نمایندگی‌های آن در 70 کشور جهان حدود 14هزار کارمند و خبرنگار فعالیت می‌کنند. این شبکه بتازگی دفتر جدیدی در لندن افتتاح کرد که گفته می‌شود قرار است حدود 350 خبرنگار را در استخدام خود داشته باشد. همچنین دو دفتر دیگر در واشنگتن و نایروبی وجود دارد که هرکدام حدود 150 خبرنگار دارند.

تولید انبوه محتوا

تحلیلگران معتقدند تاسیس این شبکه در چارچوب رویکرد جدید چین برای افزایش قدرت نرم خود در صحنه جهانی انجام شده است. جوزف نای، مبدع مفهوم قدرت نرم (soft power)، این رویکرد جدید را قدرت زیرکانه (sharp power) نامیده است.

این شبکه در حالی تاسیس شد که شی‌جینگ‌پنگ رئیس‌جمهور چین از تلاش برای رسیدن این کشور به جایگاهی شایسته در جهان سخن می‌گوید. چین در گذشته به سانسور اطلاعات و اقدامات انفعالی در حوزه رسانه مشهور بود، اما شی جینگ پنگ اکنون تصمیم دارد با تلاش برای تولید انبوه محتوای دلخواه چین و سرازیر کردن آنها در فضای بین‌المللی در میدان نبرد اطلاعاتی پیروز شود.

مقامات چینی هدف از تاسیس صدای چین را «مبارزه با اخبار جعلی، خنثی کردن تلاش‌ها برای تهدید نشان دادن چین و مبارزه با هژمونی رسانه‌ای غرب» عنوان کرده‌اند. چین نه تنها می‌خواهد به کمک این شبکه، تصویری مثبت از خود در جهان به نمایش بگذارد، بلکه می‌خواهد با رسانه‌های غربی در پوشش اخبار جهان رقابت کند. ظاهرا مقامات چینی دست این شبکه را در پوشش دادن تحولات نسبت به شبکه‌های داخلی بازتر گذاشته‌اند، چرا که این شبکه اغلب به موضوعات حساس اجتماعی و سیاسی می‌پردازد.

چین با ترکیب سه شبکه رادیویی و تلویزیونی به طور خودکار به یک غول تولید محتوا تبدیل می‌شود و اسلحه تبلیغاتی قوی برای تاثیرگذاری بر افکار عمومی جهانی خواهد داشت. به نظر می‌رسد سرمایه‌گذاری سنگین مالی و انسانی چین ناشی از این است که آنها ماهیت جنگ اطلاعاتی جدید، اهمیت بالای حملات رسانه‌ای پیشگیرانه و نقش محتوا به عنوان سلاح اصلی در میدان این نبرد را درک کرده‌اند.

توصیه کاربردی

به نظر می‌رسد ما باید با درس‌گرفتن از چینی‌ها که قربانی تبلیغات منفی غربی‌ها هستند، با اختصاص بودجه بیشتر برای تقویت رسانه‌های برون‌مرزی، دادن فضای فعالیت به جوانان و باز گذاشتن دست آنان سعی کنیم صدای خود را در فضای پرهیاهوی بین‌المللی بلندتر کنیم. عرضه پرحجم محتوای فاخر در فضای بین‌المللی کار ایران‌ستیزان در نشاندن ایران در جایگاه متهم را دشوارتر کرده و چهره واقعی استکبار جهانی را بهتر برای افکار عمومی عیان می‌کند. مساله دیگر لزوم تقویت همکاری با رسانه‌های همسو چون CGTN است. ایران با کمک کشورهایی چون روسیه و چین می‌تواند یک بلوک رسانه‌ای تشکیل دهد تا مقابله موثرتری با جبهه متحد رسانه‌ای غرب داشته باشد.

علیرضا هاشمی

بین‌الملل