گردشگری مذهبی، ظرفیتی بی نظیر اما مغفول

توریسم مذهبی از دید شما چه تعریفی دارد؟

توریسم مذهبی موضوع جدیدی نیست. ما از صدر اسلام و شاید قبل از اسلام این نوع از سفر و مسافر را داشته ایم. در واقع برخی توریسم مذهبی و دینی را یک موضوع می‌دانند در صورتی که توریسم دینی زیر مجموعه‌ای از توریسم مذهبی است، لذا گردشگرانی که به عنوان توریسم مذهبی سفر می‌کنند، لزوما گردشگر دینی نیستند، اما با یکدیگر همپوشانی دارند. در توریسم مذهبی عمدتا افراد به منظور برآورده کردن نیازو آرامش روحی و دینی قدم به سفر می‌گذارند و افرادی هم هستند که علاوه بر محتوای معنوی یک سفر دینی، مکان‌های مذهبی و تاریخی مرتبط با آن نیز برایشان جذاب و دیدنی است. اینها گردشگران مذهبی هستند.

تا چه اندازه گردشگری مذهبی را در کل صنعت توریسم ایران مهم و درآمدزا ارزیابی می‌کنید؟

ما در کشورمان نزدیک به 9 هزار مکان مذهبی، 5800بقعه مبارکه و امامزاده، 1200حسینیه و مسجد و مدرسه مذهبی، کلیسا، کنیسه، آتشگاه و نیایشگاه شناسایی شده داریم و این یعنی کشور ما به لحاظ تنوع، ظرفیت کافی برای جذب انواع گردشگر مذهبی را دارد. علاوه بر این دین همواره در طول تاریخ ایران مورد توجه بوده و به صورت یک امر درونی در افراد درآمده و کمتر فردی را می‌شناسید که سفر زیارتی در زندگی اش نداشته باشد. منهای بعد داخلی گردشگری مذهبی، ما در منطقه‌ای قرار داریم که جمعیت متمرکز شیعه حضور دارند و وجود بارگاه امام رضا و حضرت معصومه و صدها امامزاده نقطه عطفی در جذب گردشگر مذهبی به داخل کشور محسوب می‌شود. از سویی توجه به این نکته هم مهم است که توریست‌های مذهبی عمدتا به صورت جمعی وارد کشور می‌شوند و معمولا کمتر سختی سفر آنها را آزار می‌دهد، خصوصا توریسم دینی که منحصرا با هدف زیارت بقاع متبرکه سفر می‌کند، بنابراین تهیه زیر ساخت و امکانات برای این نوع از توریسم چندان دشوار نیست. همان‌طور که زائران کربلا که از ایران به عراق سفر می‌کنند درگیر امکانات سفر و کیفیت محل اسکان نیستند. این یک مزیت برای ما محسوب می‌شود که می‌تواند هزینه‌ها را کاهش دهد، درحالی که درآمد زیادی برایمان به همراه خواهد داشت.

عمده موانع جذب گردشگر به کشورمان بویژه در بخش مذهبی را چه می‌دانید؟

لازم است روی بعد روانی سفر به کشور خوب کار شود. فرقی نمی‌کند در کدام حوزه گردشگری بخواهیم توسعه داشته باشیم. متاسفانه تصویر نامناسبی از ایران در دنیا شکل داده اند که باید با حضور موثر در فضای مجازی و نمایشگاه‌های بین‌المللی و آوردن تورلیدر‌های مطرح دنیا به کشور و‌... آن را اصلاح کنیم. یکی از بهترین راهکارها برای تصحیح دید مردم دنیا نسبت به ایران حضور تورگردان‌های مطرح دنیا در ایران است. سال گذشته ما به هزینه خودمان حدود ۲۰ تورگردان را در شهرهای مختلف گرداندیم. نتیجه استقبال خیلی زیاد و تغییر عقیده آنها نسبت به ایران بود. به نظر من سازمان میراث فرهنگی باید روی این شکل از تاثیر‌گذاری‌ها مانور بیشتری بدهد و هزینه کند. متاسفانه علی‌رغم اهمیت گردشگری در اقتصاد کشور بودجه سازمان گردشگری رقم قابل اعتنایی نیست و نمی‌توان در این نوع فرهنگسازی‌ها روی بودجه سازمان حساب کرد. در مجموع بودجه برای سه معاونت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برای سال 96 حدود ۲۱۸ میلیارد تومان برآورد شده که هم در حوزه میراث فرهنگی و هم در حوزه گردشگری هزینه می‌شود.

تبلیغات در حوزه گردشگری تا چه اندازه اهمیت دارد؟

سهم تبلیغات در گردشگری بسیار بالاست. ما بشدت در بخش تبلیغات ضعف داریم. با وجود این‌که تبلیغات یک بعد مهم است، اما تنها نمی‌توان با تکیه بر تبلیغات انتظار جذب توریست داشت. سال‌ها تحریم فاصله زیادی بین ما و دنیا در حوزه گردشگری ایجاد کرده است. نمونه آن روش‌های مدیریت گردشگری و تبلیغات برای آن در فضای مجازی است. توریسم الکترونیک امروزه در دنیا بسیار متداول است‌. ما در ارتباط بین آژانس‌های مسافرتی داخلی نیز هنوز مشکل داریم.

شبکه هماهنگ و به هم پیوسته سایت‌های گردشگری در دنیا با دقت و کیفیت بالا گردشگران را هدایت می‌کنند. حال آن‌که تعداد خیلی کمی از آژانس‌های ما در بستر وب و سایت‌های جذب توریست کار می‌کنند. یکی از دلایل عدم رشد و توسعه گردشگری در بستر وب، تحریم‌هاست.

مریم خورشیدی

ایران