هزینه حفظ برجام بیشتر از منافع آن است

فارغ از تصمیم ترامپ در این خصوص آنچه در این میان باید مورد توجه قرار گیرد مدیریت فضای عمومی جامعه پس از این مقطع است و باید تمام گروه‌ها ضمن حفظ انسجام و وحدت داخلی از ایجاد فضای دو یا چند قطبی در این خصوص جلوگیری کنند.

در ارتباط با وظیفه بخش‌های مختلف در کشور و مدیریت فضای کشور در برابر هر تصمیم احتمالی در مورد برجام، همچنین تبعات ادامه روند فعلی برجام با وجود کارشکنی‌های آمریکا، گفت‌وگویی را با حمیدرضا آصفی سخنگوی پیشین وزارت امورخارجه انجام داده‌ایم.

او در این گفت‌وگو تاکید دارد که ادامه روند فعلی برجام و هزینه حفظ آن با شرایط فعلی، بیشتر از منافعی است که از کنار آن نصیب ایران می‌شود. مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانید:

اظهارات مقامات دولتی بویژه مواضع دستگاه سیاست خارجی حکایت از این دارد که شرایط ادامه برجام وجود ندارد. در چنین شرایطی چگونه باید اقدام کرد که هم در مظان اتهام بر هم زدن برجام قرار نگیریم و هم در برابر اقدامات طرف مقابل منفعل نباشیم؟

هنوز نمی‌توان قاطعانه در مورد تصمیم ترامپ مبنی بر خروج از برجام نظر داد، اعلام مواضع روشن و صریح مقامات کشورمان طی یکی دو هفته اخیر ضروری بوده است اما علت اتخاذ چنین مواضعی ضرورتا به معنای قطعی بودن خروج آمریکا از برجام نیست. بلکه این مواضع اقدامات پیشگیرانه است تا اقدامات متقابل ایران در صورت خروج آمریکا از برجام موجب شوکه شدن اروپا و آمریکا نباشد و تبعات چنین اقداماتی برعهده ایران نبوده و ترامپ، دوستان صهیونیست و سعودی آمریکا مسئولیت آن را بپذیرند.

پیش‌بینی شما از اقدام ترامپ در 22 اردیبهشت چیست؟

هنوز به صورت قطعی نمی‌توان در این خصوص نظری داد، ضمن این‌که مشخص نیست تصمیم ترامپ در مورد برجام سفید و سیاه باشد، اما می‌توان قاطعانه گفت که ترامپ در 22 اردیبهشت از برجام خارج نخواهد شد، در این زمینه شکی وجود ندارد، اما در نهایت امکان دارد ادامه تعلیق تحریم را تائید نکند. احتمال عدم تمدید تعلیق تحریم‌ها از سوی ترامپ و به دنبال آن مسکوت ماندن این موضوع وجود دارد، در این صورت تحریم‌های ثانویه وجود خواهد داشت اما در عین حال آمریکا می‌تواند کشورهای اروپایی را که با ایران همکاری می‌کنند جریمه نکند و به آنها فرصتی داده و منتظر نتیجه در مورد دستیابی یا عدم دستیابی به توافق مکمل با آنها باشد.

البته امکان دارد ترامپ مانند گذشته باز هم تعلیق تحریم‌ها را تمدید کند که در این صورت نیز با توجه به لزوم تصمیم‌گیری ترامپ در مورد تحریم‌هایی به مراتب با اهمیت تر در خردادماه، تا آن مقطع صبر کند و باز هم به وقت کشی و بلاتکلیف گذاشتن برجام زمان را سپری کند.

با توجه به این‌که چند روزی تا اعلام نظر ترامپ در خصوص برجام مانده است بهترین اقدامی که می‌توان در این مدت انجام داد چیست؟

همین روشی که تا کنون و در یکی دو هفته اخیر از سوی مقامات و مسئولان کشورمان اتخاذ شده است درست است، چرا که اگر آمریکا احساس ترس و یا ضعفی از سوی جمهوری اسلامی ایران داشته باشد فشار به کشورمان را بیشتر خواهد کرد، لذا معتقدم باید تمام دلسوزان کشور و دوستداران منافع ملی از هر تریبونی برای ایجاد فضای مناسب در جامعه استفاده کنند. در این مدت هم باید با اروپاییان گفت‌وگو کنیم و به آنها اعلام کنیم که شما بازنده اصلی هستید و در صورتی که قادر به اجرای تعهدات خود نباشید نباید انتظار داشته باشید در موضوعات دیگر با شما گفت‌و‌گویی داشته باشیم. آمریکا که به واسطه عهدشکنی‌های خود در برجام بی‌آبرو شده است، در عین حال ادامه عدم همکاری مناسب از سوی اروپاییان نیز موجب بی‌اعتمادی دیگر کشورها به آنها خواهد شد. ضمن این‌که مسئولان دولتی از جمله آقای شمخانی، وزیر امور خارجه و رئیس‌جمهور مواضع صریحی در مورد برجام اعلام کرده‌اند که باید به این مواضع ادامه دهند و غربی‌ها و آمریکا باید بدانند ایران گزینه‌های متعددی در پیش رو دارد.

آقای ظریف گفته است رئیس‌جمهور آمریکا در تاریخ 22 اردیبهشت چه از برجام خارج شود و چه به همین روند ادامه دهد برای ایران قابل قبول نیست و ایران در مورد ادامه برجام تصمیم خواهد گرفت. این در حالی است که تقریبا بدیهی است که با تصمیم ترامپ در 22 اردیبهشت اگر شرایط بدتر از حال حاضر نشود قطعا بهتر نخواهد شد. در چنین شرایطی چه ضرورتی دارد که برای اقدام متقابل تا آن تاریخ منتظر بمانیم؟

نباید زودتر از ترامپ در مورد برجام اقدامی انجام دهیم که مقصر خروج از برجام باشیم و هزینه‌های آن را بپردازیم، چرا که در این صورت اروپا، ایران را مورد انتقاد قرار داده و خواهد گفت که ما در حال راضی کردن ترامپ بودیم، حتی امکان انتقاد از سوی روسیه و چین نیز نسبت به ایران وجود دارد که چرا زودتر از آمریکا از برجام خارج شده‌اید.

درضمن رفتار ترامپ غیرقابل پیش‌بینی است لذا ایران نباید هزینه خروج از برجام را بپردازد و قبل از اعلام نظر ترامپ اقدامی انجام دهد.

ارزیابی شما از ادامه روند فعلی در مورد برجام، با توجه به کارشکنی‌های متعدد آمریکا در مورد توافق هسته‌ای چیست؟ ادامه چنین روندی چه تبعاتی می‌تواند برای کشورمان داشته باشد؟

قطعا ادامه وضعیت کنونی قابل قبول نیست، چرا که در حال حاضر هزینه‌های حفظ برجام بیشتر از منافع برجام شده است، در حالی که هدف جمهوری اسلامی ایران از توافق هسته‌ای بهره‌برداری از منافع اقتصادی و تا حدی سیاسی برجام بود. اما به تعبیر آقای روحانی امروز اروپا به هزینه ایران درصدد راضی کردن ترامپ به ماندن در برجام و حفظ این توافق است.

ادامه برجام با وضعیت کنونی صرفا به ایران آسیب نمی‌رساند بلکه موجب ضربه به آمریکا و اروپا نیز می‌شود، در صورت حفظ برجام با وضعیت فعلی آن باید با اروپا در راستای اجرای تعهدات و سرمایه‌گذاری شرکت‌هایشان در ایران گفت‌وگو کنیم و در مرحله بعد از آنها بخواهیم که آمریکا را ملزم به انجام تعهداتش کنند، لذا در کنار ادامه برجام باید گفت‌و‌گوهای تکمیلی با اروپاییان بویژه در خصوص فعالیت‌های بانکی و سرمایه‌گذاری داشته باشیم. در نهایت تاکید می‌کنم که نباید هزینه خروج از برجام را ایران بپردازد. البته توجه داشته باشیم که باید اقتصاد متکی بر داخل را پایه‌ریزی کنیم و بر توسعه بر داخل و تولیدات داخلی متمرکز شویم. در همین راستا کشورهای دوست خود در شرق آسیا و برخی کشورهای دیگر که در سبد همکاری ما نقش کمرنگی داشتند بیشتر مورد توجه قرار گیرند.

با توجه به این‌که کشور در آستانه یک تصمیم بزرگ است شرایط سیاسی‌‌اجتماعی کشور باید چگونه مدیریت شود که این تصمیم به بهترین شکل ممکن اجرا شود، بخش‌های مختلف از جمله دولت همچنین منتقدان باید چه اقداماتی انجام دهند تا نظام بتواند ضمن حفظ همبستگی داخلی با کمترین هزینه از شرایط فعلی بگذرد؟

برجام موضوعی نیست که صرفا متعلق به دولت و گروه خاصی باشد، بلکه مربوط به کشور و نظام است. فروپاشی برجام مورد تائید هیچ گرایشی نیست چرا که منافع توافق هسته‌ای صرفا مربوط به دولت نبوده و به نظام و کشور مرتبط است، همه قوای کشور و حاکمیت درگیر موضوع برجام شده‌اند و این توافق حاکمیتی شده است. بنابراین باید برجام را از حالت گروهی خارج کرده و همه کشور با هر دیدگاهی به صورت یکپارچه انسجام خود را حفظ و در مقابل دشمن بایستیم چرا که دشمنان در صورت احساس شکل‌گیری فضای دو یا چند قطبی در داخل کشورمان خشنود خواهند شد، آنها همیشه زمانی احساس دستیابی کامل یا نسبی به اهداف خود را دارند که احساس کنند در مورد موضوعی در ایران وحدت نظر وجود ندارد. لذا با توجه به این شرایط باید با وحدت و پرهیز از هر اقدامی که موجب طمع دشمن شود آمریکا و صهیونیست‌ها و سعودی‌ها را مانند همیشه ناامید کنیم.

مریم شریف زاده - جام جم