گشته‌خزان نوبهار من

این پهنه‌های بکر روی هم می‌شوند 17میلیون هکتار که فقط 3200 محیط‌بان حریم شان را می‌پایند. اما سرهنگ جمشید محبت خانی، فرمانده یگان حفاظت سازمان محیط‌زیست از این رقم کوچک ناامید نیست چون امیدش به 80 میلیون ایرانی است. اگر هر کدامشان پلیس خود باشند و خودجوش، محیط‌بان شوند، این مدینه فاضله‌ای است فعلا اما به دلایلی که دراین گفت‌وگو از زبان سرهنگ محبت‌خانی شنیدیم.

شما پیش‌تر از آماده باش محیط‌بانان برای تعطیلات نوروز گفته بودید. عید 97 چند محیط‌بان آماده‌باش هستند؟

نیروهای محیط‌بانی از روز26 اسفند تا 17 فروردین در سراسر کشور شیفت بندی می‌شوند و دوسوم آنها سرکار خواهند بود.

دوسوم از چند نیرو؟

از3200 محیط‌بان. به این ترتیب درتعطیلات نوروز، 2000 محیط‌بان به صورت شبانه روزی پست خواهند داد. دلیل این هم این است که گردشگران بیشتری در این ایام به مناطق تحت حفاظت محیط‌زیست وارد می‌شوند ولازم است برای جلوگیری از آسیب‌های احتمالی، محیط‌بان‌ها حضور دائمی داشته باشند. ما از نیروهای حفاظتی خود خواسته ایم در این روزها هوشیارتر باشند. همچنین از مردم خواسته و می‌خواهیم که هرگونه تخلف زیست‌محیطی و آسیب به طبیعت مخصوصا شکار غیرمجاز را به سامانه1540 اطلاع دهند. البته امسال تعامل بسیارخوبی با نیروی انتظامی و دستگاه قضایی داریم و بناست برای متخلفان در ایام نوروز، اشد مجازات اعمال شود.

با این که شعار سازمان حفاظت محیط‌زیست، «هر ایرانی یک محیط‌بان» یا «80 میلیون محیط‌بان» است، ولی چون آموزش‌های همگانی آن‌طور که باید انجام نمی‌شود چشم امید همه به محیط‌بانان است، اما فکر نمی‌کنید2000محیط‌بان برای 17 میلیون هکتاری که جزو مناطق چهارگانه تحت حفاظت محیط‌زیست است، بشدت ناکافی است؟

قطعا این یک آسیب و ایراد درحوزه محیط‌زیست است، اما اگر مردم کمک کنند و رسانه‌ها نیز به ما یاری برسانند این کمبود جبران می‌شود. از مردم می‌خواهم ضمن پاسداشت طبیعت و پرهیز از آلودگی و تخریب عرصه‌های طبیعی اگر با هرگونه تعرض به طبیعت برخورد کردند موضوع را به سامانه 1540 اطلاع دهند بویژه شکار حیات وحش را به پاسگاه‌های محیط‌بانی اطلاع دهند یا لااقل پلاک خودروهای متخلف را گزارش کنند. البته قبول دارم که علاوه بر همراهی‌های مردمی، گارد یگان حفاظت از محیط‌زیست هم باید تقویت شود. هم‌اکنون پست‌های سازمانی ما در این بخش8500 نفر است، ولی موجودی‌مان فقط 3000 نفر که سعی می‌کنیم با استفاده از ابزارهای نوین این خلأ را جبران کنیم.

این ابزارهای نوین چه هستند؟

هنوز جزئیات کار دقیقا مشخص نشده و در حال آماده سازی طرح مربوط به آن هستیم، ولی این ابزارها می‌تواند از دوربین‌های پیشرفته تا کوادکوپتر و ماهواره را دربربگیرد. اگر این طرح تصویب شود هم کمبود نیروی انسانی را جبران و هم از درگیری تن به تن محیط‌بانان با متخلفان جلوگیری می‌کند. فکر می‌کنم این کار در سال 97 به سرانجام برسد.

شما به سامانه 1540 اشاره کردید‌. بعد از تماس‌های مردمی با این سامانه چقدر زمان می‌برد تا محیط‌بانان
سر صحنه حاضر شوند؟

این سامانه در اختیار بازرسی سازمان حفاظت محیط‌زیست است و در حال پیگیری هستیم تا در اختیار یگان حفاظت قرار بگیرد. سامانه 1540 هم برای ثبت شکایات مردمی است و هم برای ثبت تخلفات و تخریب‌هایی که در طبیعت انجام می‌شود. در واقع مردم مشکلات و تخلفات را به این سامانه اطلاع می‌دهند و بازرسی، گزارش‌های مربوط را به ما اطلاع می‌دهد. اما ما دنبال این هستیم تا سامانه ثبت شکایت از سامانه فوریت‌ها جدا و فوریت‌ها به طور مستقیم به یگان حفاظت گزارش شود چون مخصوصا اگر شب‌ها تخلفی صورت بگیرد گزارش آن فردا و بسیار دیر به اطلاع ما می‌رسد و زمانی که محیط‌بانان درمنطقه حاضر می‌شوند دیگر کار از کار گذشته است. حتی درتلاشیم شماره تلفنی سه رقمی را تعریف کنیم تا مردم گزارشات خود را بی واسطه با ما در میان بگذارند.

پس حالا که این سامانه تا این حد نابسامان است ارجاع مردم به 1540 نمی‌تواند چندان کارایی داشته باشد!

به هرحال فعلا شرایط این‌گونه است و ما درتلاشیم برای سال آینده با احتمال90 درصد سامانه فوریت‌ها را دراختیار یگان حفاظت در بیاوریم. این از خواسته‌های جدی ما برای سال 97 است.

اگر مردم در نوروز با تخلف یا تخریبی مواجه شدند پس چه کار کنند، چطور به محیط‌بانان اطلاع بدهند؟

ما از فرماندهان یگان حفاظت استان‌ها خواسته‌ایم تا شماره موبایل هایشان را در اختیار همه رسانه‌ها ومردم محلی قرار دهند. در ایام نوروز موبایل این افراد شبانه‌روز روشن است. فعلا باید از این طریق اقدام کنیم، اما چون ارتباط خوبی با سامانه 110داریم، اگرمردم تخلفات را به پلیس نیز گزارش دهند بلافاصله به دست ما خواهد رسید، حتی در مواردی پلیس در برخوردها نیزبه ما کمک می‌کند.

نوروز پارسال در مناطق چهارگانه چه میزان تخریب و تخلف رخ داد؟

چون در این ایام هوشیاری‌ها بیشترمی شود، تخلفات دربرخی حوزه‌ها مثل شکار و صید کاهش می‌یابد. در واقع اگر در مواقع عادی حضور نیروهای محیط‌بانی50 درصد است در تعطیلات عید به 75 درصد می‌رسد. این را هم بگویم که قاطبه مردم ایران طبیعت دوست هستند و در کنار محیط‌بانان و سازمان‌های مردم نهاد به حفاظت از محیط‌زیست می‌پردازند، اما به هرحال همیشه متخلفانی نیز وجود دارند. خوشبختانه نوروز96 به علت انجام اقدامات پیشگیرانه مخصوصا برای حفاظت از گونه‌های جانوری درمعرض انقراض از جمله سمندر لرستانی، تخلفات دراین حوزه کم بود و مواردی هم که وجود داشت خیلی زود شناسایی شد. همچنین اقدامات آموزشی برای پرهیز از آتش‌افروزی درعرصه‌های طبیعی و توزیع کیسه‌های زباله میان گردشگران باعث شد تا دراین بخش مشکلات کمتر شود. با این حال اما شکستن شاخ و برگ درختان برای بازی یا پخت و پز مهم‌ترین تخریبی بود که رخ داد. خوشبختانه طبق اعلام سازمان هواشناسی، در هفته دوم نوروز97درسراسرکشوربارش خواهد بود و این در جلوگیری از تخریب‌ها بویژه آتش سوزی مناطق جنگلی بسیارموثر است.

پس طبق گفته‌های شما با اقداماتی از این دست می‌شود جلوی تخریب‌های مردم عادی را گرفت، اما برای مقابله با سوء‌استفاده کننده‌هایی همچون ساحل‌خواران و زمین‌خواران در نوروز هم برنامه ویژه‌ای دارید؟

وقتی در نوروز 25 درصد نیروهای محیط‌بانی نسبت به روزهای دیگر سال افزایش می‌یابد مطمئن باشید عرصه بر متخلفان حرفه‌ای نیز تنگ‌تر می‌شود، ضمن این که ما همچنان به مشارکت فعالانه مردم درحراست از طبیعت امیدواریم.