قیمت سهام هر شرکت چگونه تعیین می‌شود؟

سؤال‌هایی که برای بسیاری از سرمایه‌گذاران مطرح می‌شود؛ این است که چرا قیمت سهام اغلب شرکت‌ها در بورس از قیمت اسمی آنها یعنی 100 تومان بیشتر است. آیا قیمتی که در بورس برای سهام تعیین می‌شود، همواره با ارزش واقعی یک سهم برابر است؟ اگر این طور است، چرا همچنان برخی سرمایه‌گذاران متقاضی خرید سهام حتی با قیمتی بالاتر هستند؟

هر سهم، چهار نوع قیمت دارد:

الف: قیمت اسمی: قیمت اسمـی یک سهم، قیمتی است که عرضه اولیه سهام شرکت براساس آن قیمت انجام می‌شود. قیمت اسمی هر یک سهم شرکت‌های پذیرفته شده در بورس در ایران، یکصد تومان (1000 ریال) است. مبلغ قیمت اسمی، روی برگه‌های سهام درج می‌شود. همان طور که می‌دانید، کل سرمایه شرکت، تعداد سهام منتشر شده و قیمت اسمی هر سهم، بعلاوه تعداد سهامی که سهامدار در اختیار دارد، روی برگه سهام درج می‌شود.

ب: قیمت دفتری: اگر مجموع بدهی‌های شرکت را از مجموع دارایی‌های شرکت کم کنیم، مبلغ باقیمانده نشان‌دهنده مجموع ارزش سرمایه سهامداران شرکت یا به تعبیر دقیق‌تر، مجموع حقوق صاحبان سهام شرکت خواهد بود. حال اگر مبلغ حقوق صاحبان سهام شرکت را بر تعداد سهام شرکت تقسیم کنیم، عدد حاصل بیانگر قیمت دفتری هر سهم است.

فرض کنید، مجموع ارزش دارایی‌های شرکت الف در پایان سال اول فعالیت شرکت، 10 میلیارد تومان است. این شرکت در مجموع 7 میلیارد تومان به بانک‌ها و سایر شرکت‌ها بدهی دارد. بنابراین، مجموع حقوق صاحبان سهام این شرکت 3 میلیـارد تومان خواهد بود (3=7-10). حال اگر شرکت مذکور در مجموع تعداد 20 میلیون سهم منتشر کرده باشد، ارزش دفتری هر سهم این شرکت 150 تومان خواهد بود. (150=20000000/3000000000)

شاید برای شما این سؤال پیش آمده باشد که چطور قیمت اسمی سهام شرکت الف 100 تومان است، در حالی که قیمت دفتری سهام این شرکت 150 تومان؟ پاسخ این است، میزان سودی که شرکت در پایان سال اول فعالیت خود به دست آورده است، به عنوان حقوق سهامداران محسوب و باعث شده است تا ارزش دفتری سهم، از 100 تومان به 150 تومان افزایش یابد.

دلیل ذکر کلمه دفتر در قیمت دفتری سهم این است که اعداد و ارقام مربوط به دارایی‌ها و بدهی‌های شرکت، براساس ارقام ثبت شده در دفاتر حسابداری شرکت، مدنظر قرار می‌گیرد.

ج: قیمت بازار: قیمت بازار یا قیمت معاملاتی، قیمتی است که سهام بر اساس آن، در بورس معامله می‌شود. اگرچه قیمت اسمی هر سهم در بورس 100 تومان است، اما سهام اغلب شرکت‌ها در بورس بر اساس قیمت اسمی و حتی ارزش دفتری، معامله نمی‌شود. آنچه قیمت سهم در بورس را تعیین می‌کند، میزان عرضه و تقاضا برای یک سهم است. برای مثال، ممکن است به علت عملکرد خوب یک شرکت، سرمایه‌گذاران زیادی متقاضی خرید سهام آن شرکت در بورس باشند. بنابراین، قیمت آن در بورس بر اساس میزان تقاضا، افزایش خواهد یافت و حتی ممکن است این افزایش، تا چند برابر قیمت اسمی باشد. در نقطه مقابل، عملکرد ضعیف یک شرکت ممکن است باعث بی رغبتی سرمایه‌گذاران به خرید یا نگهداری سهم مذکور و در نتیجه، افزایش عرضه آن در بورس باشد. طبیعتا با افزایش عرضه، قیمت سهم کاهش یافته و اگر این روند ادامه یابد، ممکن است قیمت سهم حتی به زیر قیمت اسمی، یعنی 100 تومان برسد. بنابراین، قیمت بازار یک سهم، قیمتی است که در بورس، برای سهم تعیین می‌شود.

د: قیمت ذاتی: منظور از قیمت ذاتی یک سهم، ارزش واقعی آن سهم است. شاید برای شما این سؤال مطرح شود که چه تفاوتی بین قیمت بازار و قیمت ذاتی یک سهم وجود دارد. اجازه بدهید با یک مثال توضیح دهیم. فرض کنید قیمت بازار سهم شرکت الف، هم اکنون 200 تومان است، به بیان دیگر، سهام شرکت الف هم‌اکنون با قیمت 200 تومان در بورس در حال خرید و فروش است، اما سرمایه‌گذاران زیادی همچنان متقاضی خرید این سهم هستند. اگر از این سرمایه‌گذاران سؤال کنید که چرا قصد دارید سهام این شرکت را خریداری کنید، پاسخ همه آنها این خواهد بود که به نظر ما، این سهم بیشتر از 200 تومان ارزش دارد. معنی این جمله این است که ارزش واقعی سهام شرکت الف، بیشتر از قیمت بازار این سهم است.

در یک تعریف ساده، قیمت ذاتی یک سهم، بیانگر ارزشی است که سرمایه‌گذاران برای سهم قائل هستند. طبیعتا اگر از دید سرمایه‌گذاران، ارزش ذاتی یک سهم بالاتر از قیمت بازار آن سهم باشد، گزینه مناسبی برای خرید خواهد بود، اما اگر ارزش ذاتی یک سهم کمتر از ارزش بازار آن باشد، سهم مذکور گزینه مناسبی برای سرمایه‌گذاری به شمار نمی‌رود. این نکته را هم اضافه کنیم که عوامل سه‌گانه مؤثر بر قیمت سهام، یعنی عوامل محیطی، عوامل مرتبط با صنعت و عوامل درونی شرکت، در مجموع به سرمایه‌گذار کمک می‌کند تا قیمت واقعی یک سهم را برآورد و با مقایسه قیمت واقعی و قیمت بازار، درخصوص خرید، فروش یا حفظ سهام شرکت مذکور تصمیم گیری کند.