آغاز آزمون سخت نظام بانکی

یکسالی می‌شود که شورای پول و اعتبار مصوب کرده نرخ سود سپرده‌های بانکی بلندمدت یکساله به 15 درصد و کوتاه‌مدت به 10 درصد باشد، اما بانک‌ها باز هم راه خود را می‌رفتند و با طرح‌هایی که ارائه می‌دادند و عناوین و ترفندهای مختلفی که راه را برای دور زدن این مصوبه هموار می‌کرد، تلاش داشتند کمبود نقدینگی خود را با منابع مالی در دست مردم تامین کنند.

به هرحال باید منتظر ماند و دید که نرخ سود چه سرنوشتی را در هفته‌ها و ماه‌های آینده خواهد داشت. آیا بانک‌ها از مصوبه شورای پول و اعتبار تمکین می‌کنند یا باز هم ساز خود را کوک خواهند کرد؟

اجرا نکردند، برخورد می‌کنیم

بهمن عبداللهی، عضو شورای پول و اعتبار درباره رفتار برخی بانک‌ها در هفته گذشته به خبرنگار ما گفت: بانک‌ها نباید به بخشنامه بانک مرکزی بی‌احترامی می‌کردند، اما اشکال کار در اینجاست که بانک‌ها سپرده‌هایی از قبل داشتند و سررسید آنها کمتر از یک‌سال آینده بود و باید تعیین تکلیف می‌شد و همچنین از سوی دیگر بانک‌ها نگران خروج سپرده‌ها از بانک بودند به همین دلیل سپرده‌هایی را با نرخ‌های 23 درصد جذب کردند تا این پول در بانک باقی بماند.

وی با اشاره به اقدام بانک‌ها بعد از ابلاغ کاهش نرخ سود بانکی افزود: جذب سپرده با سود 23 درصد با روح بخشنامه مغایر است و انتظار می‌رفت بانک‌ها چنین رفتاری از خود نشان ندهند، اما از آنجا که بانک مرکزی این فرصت را قائل شده بود تا بانک‌ها بتوانند خودشان را برای اجرای این بخشنامه آماده کنند از این خلا
چندروزه استفاده و منابعی را برای خودشان جمع کردند.

عبداللهی با بیان این‌که سود تسهیلات برای مردم مهم است و همه مردم با این موضوع درگیر هستند، تصریح کرد: سود تسهیلات تابعی از نرخ سپرده است، اما اکنون بانک‌ها با نرخ 23 درصد سپرده جذب کردند و این اطمینان وجود دارد که بانک‌ها موظف به اجرای نرخ سود تسهیلات 18 درصد و نرخ سپرده 15درصد هستند. عضو شورای پول و اعتبار تاکید کرد: هر بانکی که این نرخ را برای سپرده و تسهیلات اجرا نکند، بدون هیچ اغماضی با آن برخورد خواهد شد.

ضرورت نظارت قوی بانک مرکزی

دکتر احمد حاتمی‌یزد، کارشناس بانکی درباره اجرای بخشنامه کاهش نرخ سود بانکی و ابلاغ آن توسط بانک مرکزی به جام‌جم گفت: بانک‌ها با استفاده از روش‌ها و ترفندهایی که به‌کار می‌گیرند عملا این سیاست را اجرا نخواهند کرد و نمی‌توان انتظار داشت از امروز سود تسهیلات و سپرده 18 و 15 درصد شود. با این بخشنامه‌ها نه بانک مرکزی و نه صنعت و تولید راه به جایی نخواهند برد؛ بنابراین نظارت قوی بانک مرکزی ضروری است.

وی با بیان مثالی در این مورد افزود: وقتی کسی برای دریافت تسهیلات مراجعه می‌کند، بانک می‌گوید باید معدل موجودی داشته باشید که در این صورت پول معینی را نسبت به مبلغی که قرار است تسهیلات دریافت کند به مدت سه تا شش ماه در حساب جاری قرار دهد و سودی از آن دریافت نکند.

حاتمی‌یزد با اشاره به این‌که ترفند بانک‌ها به معدل حساب ختم نمی‌شود و موارد دیگری را اجرا می‌کنند، تصریح کرد: برخی بانک‌ها می‌گویند باید 25 درصد مبلغ تسهیلات را نزد بانک نگه دارید. به بیان بهتر 75 درصد مبلغ وام را پرداخت می‌کنند، اما اقساط صد درصد را دریافت می‌کنند.

این کارشناس بانکی با تاکید بر این‌که بانک‌های ایران باید طبق ضوابط بین‌المللی عمل کنند، به خبرنگار ما گفت: اگر قانون گزارش‌دهی مالی بین‌المللی (IFRS) در ایران اجرا شود، بسیاری از ضررها افشا خواهد شد. در این صورت ضرر افشا‌شده باعث کاهش سرمایه خواهد شد. از سوی دیگر کاهش سرمایه، کل عملیات بانک را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.

وی با اشاره به این‌که یک بانک فقط می‌تواند ده برابر سرمایه‌اش تسهیلات دهد، افزود: اگر بانکی بیش از ده برابر سرمایه‌اش سپرده داشته باشد، حق ندارد همه پول را تسهیلات دهد و فقط می‌تواند ده برابر سرمایه، تسهیلات پرداخت کند. وقتی سرمایه در اثر زیان‌ها کوچک شد، توان بانک برای تسهیلات‌دهی کوچک می‌شود.

به گفته حاتمی‌یزد، اکنون در کشور برخی بانک‌ها هستند که بیش از سرمایه‌شان ضرر کرده‌اند و طبق ضوابط بین‌المللی حق ندارند فعالیت کنند. این بانک‌ها برای ادامه حیات خود باید افزایش سرمایه را در نظر بگیرند تا زیان‌هایشان از محل افزایش سرمایه تامین شود، در غیر این صورت باید جلوی فعالیت این بانک‌ها گرفته شود.

این کارشناس بانکی به زیان‌های ناخواسته اجرا نشدن قوانین بین‌المللی اشاره کرد و گفت: وقتی ما قوانین بین‌المللی را اجرا نمی‌کنیم، هیچ بانکی با بانک‌های ایرانی ارتباط نخواهد داشت و ناخواسته بدون در نظر گرفتن شرایط سیاسی مورد تحریم قرار می‌گیریم.

کاهش تدریجی سود بانکی

مسعود کرباسیان، وزیر امور اقتصادی و دارایی درباره اجرای مصوبه کاهش سود گفت: کاهش تورم از اساسی‌ترین فعالیت‌هایی بوده که صورت گرفته و ادامه خواهد داشت. بهبود فضای کسب و کار نکته دیگری است که مدنظر است و روی آن در دولت دوازدهم تمرکز خواهد شد. کاهش تدریجی سود بانکی نیز در دستور کار بوده و از روز شنبه کلید خواهد خورد.

وی با اشاره به این‌که با کاهش سود بانکی، کاهش تورم نیز ادامه خواهد یافت، افزود: زمانی که در این کشور تورم 40 درصدی داشته‌ایم، سود بانکی 22 درصد بوده است، اما امروز که تورم به کمتر از 10 درصد رسیده است، چرا باید سود بانکی روی 22 درصد بماند. بنابراین تصمیم گرفته‌ایم که این سود کاهش یابد.

وی اضافه کرد: قرار نیست قراردادهای قبلی بانکی به‌هم بخورد، بلکه این کاهش سود از روز شنبه رخ خواهد داد و نباید جای نگرانی وجود داشته باشد، زیرا چهار سال اقتصاد آینده ایران با برنامه پیش خواهد رفت.

نرخ 15 درصدی همچنان جذاب است

ولی‌الله سیف، رئیس‌کل بانک مرکزی در برنامه «تیتر امشب» شبکه خبر با اشاره به تصمیم بانک مرکزی برای کاهش نرخ سود و نگرانی از کاهش درآمد سپرده‌گذاران بخصوص سپرده‌گذاران خرد گفت: امروز با برنامه‌ریزی‌هایی که انجام شده و به پشتوانه کاهش نرخ تورم‌، سود بانکی هم باید کاهش یابد‌. این در حالی‌ است که در تمام دنیا و در اقتصادهای باثبات هم همین وضعیت حاکم است یعنی تفاوت نرخ سود و تورم در دامنه 2 تا 3 درصدی قابل قبول و معقول است اما فاصله بیشتر با هیچ منطقی سازگار نیست. در حقیقت کسی که سپرده خود را به‌دست بانک‌ها می‌دهد نه تنها قدرت خرید خود را از دست نمی‌دهد، بلکه با تورم حدود 10 درصد و سود 15 درصدی‌، کسب منفعت می‌کند.او تصریح کرد: این نرخ می‌تواند کماکان از جذابیت لازم برای سپرده‌گذار برخوردار باشد؛ نکته دیگر این که نرخ سود بانکی باید به نحوی تعیین شود که مشوقی برای تولید نیز به‌شمار رود.