بلوک رسانه‌ای

بی‌شک صداوسیما به‌عنوان بازوی دیپلماسی عمومی نظام فعالیت گسترده‌ای در زمینه پخش بین‌المللی برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی دارد و شبکه‌های برون‌مرزی هریک با نامی متفاوت و پراکنده مشغول به فعالیت هستند، در حالی که اگر زیر چتر یک نام، یک بلوک خبری پر قدرت تشکیل دهند، یک گروه رسانه‌ای خبری را شاهد خواهیم بود که هم درسطح بین‌المللی و هم در سطح منطقه‌ای حضور پررنگی خواهد داشت. بسیاری از شبکه‌های خبری بین‌المللی با مدیریت یکپارچه و بین‌المللی برند توانسته‌اند نقش موثری در هدایت افکارعمومی و ایجاد قطب خبری در بین مخاطبان ایفا کنند.

اهمیت این مساله به‌دلیل امکان ایجاد یک برند رسانه‌ای بین‌المللی باعث افزایش سهم مجموعه رسانه ملی تحت یک عنوان مشخص و نه نامیدن هر شبکه جدید به یک نام جدید و بدون لینک و پیوند با برند مادر خواهد بود.

باید توجه داشت دنیای رسانه‌ها دنیای پرشتابی است. روند تحولات تکنولوژیک، تحولات ملی و بین‌المللی، رشد قارچ گونه شبکه‌های خبری و بسیاری دیگر از جمله الزاماتی است که باید خود را با این تحول ارتباطی، سازگار کنند.

پرسش مهم این است که عملکرد مطلوب رسانه‌ای در فضای بین‌المللی چگونه برای شبکه‌های داخلی و برون‌مرزی صداوسیما حاصل می‌شود؟ قطعا پاسخ به این پرسش دامنه وسیعی از استدلال‌ها را در برخواهد داشت. لذا نکته محوری توسعه شبکه‌های سازمان صداوسیما ذیل یک برند واحد است.

گونه نخست، اگر روزگاری رویترز، آسوشیتدپرس، یونایتدپرس، تاس و ... نبض اخبار جهان را در دست داشتند، بتدریج این وظیفه به تلویزیون‌های خبری سپرده شد. چنانچه در دهه 80 میلادی و با شکل‌گیری سی.ان.ان کم‌کم شاهد گذار از خبرگزاری‌ها به شبکه‌های خبری تلویزیونی بین‌المللی بوده و فراتر از آن در دهه‌های اخیر شاهد راه‌اندازی شبکه‌های خبری 24ساعته نیز هستیم. شبکه‌های خبری عرب زبان منطقه نمونه‌ای از آن است.

طبیعتا ایران نیز مانند بسیاری از کشورها تمایل دارد با توجه به حساسیت جایگاه منطقه‌ای و گفتمان سیاسی خود، نقشی جدی در معادلات بین‌المللی بازی کند. از آنجا ‌که فضای سیاست و روابط بین‌الملل بشدت متاثر از رسانه‌هاست، لذا توجه به رسانه‌ها بویژه رسانه‌های خبری فوق‌العاده حائز اهمیت است. بعلاوه رشد فزاینده فضای مجازی و امکانات تعاملی آن نه‌تنها از اهمیت تلویزیون‌های خبری نکاسته بلکه در روند همگرایی به تقویت و افزایش اثرگذاریشان منجر شده است.

گونه دوم برخلاف دسته اول یک بلوک رسانه‌ای را شکل می‌دهند که در سرتاسر جهان حضور دارد. این دسته به تبعیت از کسب و کارهای زنجیره‌ای بین‌المللی، کوشش می‌کنند دامنه نفوذ و حضور خود را تا آنجا که ممکن و مفید است، گسترش دهند. پیامد این مساله به وجود آمدن غول‌های رسانه‌ای بزرگ است. به نحوی که وقتی از نام‌های مهم رسانه‌ای می‌خواهیم یاد کنیم بلافاصله سی.ان.ان و بی.بی.سی به ذهن خطور می‌کنند.

کوتاه سخن این‌که بازمهندسی شبکه‌های خبری سازمان صداوسیما با نگاه مدیریت تغییر و با یک عنوان یا یک برند منحصر به فرد (مثلا پرس‌تی‌وی انگلیسی، فرانسوی، عربی، اسپانیایی، فارسی و ...) فرصتی را برای بازتعریف شبکه و گسترش حوزه کاری، تقسیم وظایف و چشم‌اندازهای جدید پیش‌روی آن می‌گشاید.

دکتر اردشیر زابلی‌زاده

استاد دانشگاه صداوسیما