خرمشهر؛ قطب تولید کلوچه خرمایی

در این میان صنایع تبدیلی که از فناوری بسیار ساده بهره می‌برند، نقشی اساسی در اشتغالزایی دارند. بهره‌گیری از صنایع تبدیلی موجب می‌شود تا برای محصولات کشاورزی ارزش افزوده ایجاد و امکان فروش این محصولات در فصول گوناگون فراهم شود. صنایع تبدیلی به صورت شگفت‌انگیزی به اشتغالزایی کمک می‌کنند.

شهرستان خرمشهر که در کنار شهرهای آبادان و شادگان بیشترین خرما را در استان خوزستان تولید می‌کند، یکی از نقاط کشور است که بسیار نیازمند گسترش صنایع تبدیلی است. استان خوزستان 45 هزار هکتار سطح زیرکشت خرما دارد و از مزارع این استان سالانه بیش از 200 هزار تن خرما برداشت می‌شود. بسیاری از مردم خوزستان بویژه اهالی خرمشهر از راه کشاورزی و تولید خرما امرار معاش می‌کنند اما همواره برای فروش خرما با مشکل مواجه‌اند و حاصل دسترنجشان را آن‌طور که شایسته است، دریافت نمی‌کنند.

تغییر ذائقه مردم و کاهش مصرف خرما

خرما در خوزستان بیشتر به صورت سنتی در قالب‌های دو یا سه کیلویی بسته‌بندی و عرضه می‌شود. اما واقعیت این است که ذائقه مردم به میزان قابل‌توجهی تغییر کرده و مردم کمتر از گذشته خرما می‌خورند، این در حالی است که خرما ارزش غذایی بسیار بالایی دارد. در نتیجه برای بازگرداندن خرما به سبد غذایی خانواده‌ها چاره‌ای جز فرآوری این محصول و ارائه آن در قالب‌های جدید وجود ندارد. بدتر از همه این‌که خرما جایی در تغذیه دانش‌آموزان ندارد، بیشتر دانش‌آموزان در زنگ‌های تفریح ترجیح می‌دهند سوسیس، کالباس، چیپس، پفک و سایر مواد غذایی مضر را مصرف کنند. اما تجربه نشان داده که استقبال دانش‌آموزان از خرمای فرآوری شده بسیار زیاد است.

کلوچه خرمایی؛ محصول قدیمی خرمشهر

یکی از محصولاتی که در خرمشهر از طریق فرآوری خرما تولید می‌شود، کلوچه خرمایی است. تولید کلوچه خرمایی در بسیاری از خانه‌های خرمشهر توسط بانوان صورت می‌گیرد. قدمت تولید کلوچه خرمایی اگرچه به 40 سال قبل برمی‌گردد، اما در سال‌های اخیر تولید آن بویژه در کارگاه‌های خانگی روند رو به رشدی داشته است.

خانم نعیمه‌مرئی به همراه همسرش، حدود دو سال است که مشغول تولید کلوچه خرمایی در منزل هستند. او می‌گوید: «تولید کلوچه خرمایی با توجه به فراوانی خرما در خرمشهر و مشکلاتی که برای فروش آن وجود دارد و نیز استقبال مردم از کلوچه‌ها، در سال‌های اخیر افزایش قابل‌توجهی داشته است.

این در حالی است که تولید خرما در خرمشهر بعد از جنگ بسیار کاهش یافته است. تولید کلوچه خرمایی را بانوان خرمشهری از نسل‌های گذشته آموخته‌اند. برای تولید کلوچه خرمایی علاوه بر خرما نیازمند آرد، شکر و پودر مخمر هستیم.»

خانم فخری‌ظهیری هم در کارگاه خانگی خود به کمک همسرش به شیرینی‌پزی با استفاده از خرما مشغول است.

او خاطرنشان می‌کند: «خانواده همسرم نخلستان دارند و خرمای من تامین است. آرزوی من این است که با گسترش کارگاه بتوان تعداد قابل‌توجهی از زنان سرپرست خانوار را مشغول به کار کنم. خانم‌های خانه‌دار باید مشاغل خانگی را جدی بگیرند. مشاغل خانگی نیاز به سرمایه اولیه زیادی ندارد و وقت زیادی هم از آنها نمی‌گیرد و می‌توانند وظایف خانه‌داریشان را ادا کنند.»

نان خرمایی در خرمشهر در فروشگاه‌های نان فانتزی به فروش می‌رسد. آقای علی هلالات که فروشنده نان خرمایی است، می‌گوید: «نان و کلوچه خرمایی فروش خوبی دارد و استقبال مردم از آن زیاد است. نان خرمایی یکی از بهترین سوغاتی‌های خرمشهر است. خوشبختانه با سرمایه‌ای اندک، حدود هفت میلیون تومان، می‌شود یک کارگاه شیرینی‌پزی با تمام امکانات راه‌اندازی کرد.»

تولید سالانه 10 هزار تن کلوچه خرمایی

در حال حاضر در شهرستان خرمشهر بجز کارگاه‌های خانگی، 15 کارگاه حرفه‌ای تولید کلوچه خرمایی وجود دارد و 120 نفر در این کارگاه‌ها مشغول به کار هستند.

در شهرستان خرمشهر سالانه بیش از 10 هزار تن کلوچه خرمایی تولید می‌شود. همین قابلیت موجب شده است که خرمشهر به عنوان قطب تولید کلوچه خرمایی در کشور شناخته شود و مورد توجه قرار بگیرد. بسیج سازندگی با هدف گسترش فرهنگ فرآوری خرما و تولید محصولات خرماپایه و کمک به تحقق قابلیت صادراتی برای محصولات خرما در خرمشهر، حمایت از کارگاه‌های فرآوری خرما را از طریق اعطای تسهیلات در دستور کار قرار داده است. علاوه بر این در شرایطی که دریافت شناسه بهداشت برای کارگاه‌های کوچک و خانگی یکی از مشکلات و دغدغه‌های اصلی افراد دخیل در این حوزه است، بسیج سازندگی با همکاری نهادهای مسئول، تسهیل صدور شناسه بهداشت برای این کارگاه‌ها را به صورت جدی پیگیری می‌کند.

خرما سرشار از انواع ویتامین‌ها از جمله E،C،B،A است و دارای فلزات معدنی مثل فسفر، کلسیم، آهن، ید و منیزیم است که هر کدام از این مواد در سلامتی انسان نقش بسزایی دارد. این میوه به خاطر داشتن منیزیم، خاصیت ضد سرطانی دارد و برای تقویت شنوایی، بینایی، رفع درد کمر، مفاصل، سینه و ریه مفید است.

استفاده از این میوه در ماه مبارک رمضان به‌دلیل ارزش غذایی بالای آن به‌صورت ویژه توصیه شده است، این میوه، قندِ کاهش یافته در دوران روزه‌داری را جبران می‌کند. خرما به علت دارا بودن فیبر و ملَین بودن، سیستم گوارشی را که به دلیل روزه‌داری بی‌تحرک شده است، به تحرک وامی‌دارد. خرما همچنین به علت داشتن منیزیم، انرژی عضلانی بدن را تقویت می‌کند و نیروی عمومی بدن را افزایش می‌دهد و موجب تقویت حافظه می‌شود.

خرما در میان محصولات کشاورزی اگرچه از ماندگاری بالایی برخوردار است اما با چالش تغییر ذائقه مردم و سوداگری دلال‌ها روبه‌روست و از این‌روست که نیازمند صنایع تبدیلی و فرآوری شدن برای تولید محصولات جدید است. مجموعه این مسائل بسیاری از اهالی خرمشهر را به این باور رسانده که برای حفظ و تقویت ارزش خرما، راهی جز استفاده از صنایع دستی و فرآوری خرما وجود ندارد.