فحاشان مجازی را نصیحت می‌کنم

او در این گفت‌وگو از دلیل حضورش در فضای مجازی، امکانات و محدودیت‌های آن و نیز تجربه‌هایی که در این فضا داشته، سخن گفته ‌است.

آقای رجبی، چه برداشتی از فضای مجازی دارید؟ چه چیزی در این فضا نظر شما را به خودش جلب کرده است؟

فضای مجازی محسناتی دارد که نمی‌توان از آن غافل شد. در این فضا ارتباطات ساده و گسترده است؛ من می‌توانم از یک روستا، عکس‌هایی را با دوستانم در سراسر دنیا به اشتراک بگذارم یا مثلا در یک لحظه می‌توانیم عکس غذایی را که می‌خوریم با هم به اشتراک بگذاریم و احساس کنیم که دور یک سفره نشسته‌ایم. این‌که من می‌توانم با رفقای 30 ساله‌ام در هر کجای ایران یا جهان چنین ارتباطی برقرار کنم، به برکت فضای مجازی است. من از این امکانات و قابلیت‌های فضای مجازی لذت می‌برم، هرچند می‌دانم هر پدیده‌ای تبعات منفی هم دارد و هرقدر وسیع‌تر بوده و کاربران بیشتری داشته باشد، به همان اندازه گرفتاری‌های بیشتری هم دارد.

این گرفتاری‌ها ناشی از چیست؟

این‌که مردم بسادگی با هم ارتباط برقرار می‌کنند خوب است، اما همین نکته احتمال تلخ شدن ارتباطات را به همراه دارد. در فضای مجازی اگر کسی بخواهد به دیگری توهین کند، براحتی می‌تواند پشت یک نقاب پنهان شود و کارش را بکند، چون این امکان وجود دارد که آدم‌ها به طور مخفیانه کارهایی بکنند. البته فضای مجازی به همین نسبت می‌تواند جایی باشد برای استفاده به نحو احسن و پیشبرد اهداف خیرخواهانه.

چرا از بین تمام شبکه‌های اجتماعی، در اینستاگرام فعال هستید؟

من هیچ‌وقت در فیس‌بوک یا دیگر شبکه‌های اجتماعی که قبل از اینستاگرام وجود داشتند، فعالیت نمی‌کردم و صفحه‌ای نداشتم تا این‌که بتدریج دیدم در اینستاگرام، صفحاتی به نام من درست شده و مطالبی از طرفم می‌نویسند. به توصیه دوستان بنا شد صفحه‌ای داشته باشم که مردم بدانند صفحات قبلی، اصل نیستند و اگر دوست داشتند کارهای مرا دنبال کنند، صفحه خودم را ببینند و مطمئن باشند که اطلاعات این صفحه اصل است.

صفحه را خودتان مدیریت می‌کنید؟

بله. هرازگاهی مطلبی که فکر می‌کنم مناسب است و به درد مخاطب می‌خورد، منتشر می‌کنم. دوست ندارم مثل برخی دوستان که به آنها خرده می‌گیرم، درباره هر چیزی گزارش لحظه‌ای منتشر کنم که مثلا من فلان جا هستم، یا ما داریم فلان کار را می‌کنیم.

برای شما پیش آمده که در این فضا مورد توهین یا قضاوت قرار بگیرید؟

بله، متاسفانه هستند کسانی که این کار را می‌کنند و اصولا وقتی اظهارنظر سیاسی می‌کنم، تعداد این توهین‌ها بیشتر می‌شود! مثلا اگر بگویم در انتخابات شرکت کنید، عده‌ای نظراتشان را با توهین مطرح می‌کنند. به هر حال در خلایق روح‌های پاک هست/روح‌های تیره و گل‌ناک هست! همه آدم‌ها خوب و درست و پاک نیستند.

از آنجا که شما سیاسی نیستید، نباید تعداد توهین‌ها زیاد باشد!

سیاسی نیستم، اما هیچ وقت نسبت به سیاست بی‌تفاوت نبوده‌ام. البته به‌جز موارد سیاسی، گاهی ممکن است سخنی از بزرگی بگذارم و این افراد بیمار واکنش نشان بدهند، اما معتقدم در هر شرایطی خط توهین، خطی باطل است و درباره هیچ‌کس با هیچ عقیده‌ای جایز نیست.

تا به حال پیش آمده به ظاهر شما هم توهین کنند؟

بله بسیار زیاد! شاید از هر 400 پیامی که دریافت می‌کنم، یکی از آنها توهین‌آمیز است، اما از میان این توهین‌ها بیشترشان به ظاهرم مربوط است. معمولا یا به قیافه‌ام توهین می‌کنند یا حتی نقش‌هایی که بازی کرده‌ام. البته کسی که می‌خواهد توهین کند، منتظر بهانه است و از هر چیزی می‌تواند بهانه‌ای پیدا کند؛ با این حال من مراقبت می‌کنم و معمولا عکس از محارم و خانواده‌ام در فضای مجازی منتشر نمی‌کنم، چون نمی‌خواهم بهانه به دست این افراد بدهم. اصلا این کار لزومی هم ندارد و بستری فراهم می‌کند که افراد هرچه می‌خواهند بگویند. درواقع صفحه‌ای که در اینستاگرام راه‌اندازی کردم، به این دلیل بود که در صفحات قلابی عکس‌هایی از من و همسرم منتشر کرده بودند. خوشبختانه صفحه اصلی خودم باعث شده صفحه‌های قلابی یا کلا جمع شوند یا بی‌فروغ و کم‌طرفدار.

با کسانی که توهین می‌کنند یا برخورد غیراخلاقی دارند، چگونه برخورد می‌کنید؟

کار زیادی نمی‌توان کرد. ناراحت می‌شوم و در بسیاری موارد نصیحت می‌کنم که البته بیشتر مواقع هم تاثیر داشته است. در مواردی پیش آمده که توهین بسیار تلخی شده یا فرد توهین‌کننده نصیحت‌پذیر نبوده، در نتیجه بسیار مودبانه مقابله به مثل کرده‌ام؛ طوری که رفتار من توهین‌آمیز نباشد، اما او متوجه توهین خودش شده باشد.

یعنی دقیقا چطور این کار را کرده‌اید؟

آخرین بار فردی توهین خیلی بدی کرد، برایش جوابی نوشتم که اگر فهیم باشد یا حتی اگر بعدها فهیم بشود و درک کند، یک عمر شرمنده رفتارش خواهد بود. نوشتم: «عزیزم من که شما را نمی‌شناسم ولی شما حتما مرا می‌شناسید؛ از بزرگی شنیدم توهین بی‌مورد به افراد از علامت‌های نطفه حرام است. شما مرا می‌شناسید و یک عمر هر وقت مرا ببینی یا اسمم را بشنوی یاد این جمله خواهی افتاد و این‌که چرا با خودت این کار را کرده‌ای.»

فضای مجازی چه تاثیرات یا چه تغییراتی به دنبال دارد؟

من به مردم حق می‌دهم که پیگیر کارها و تفکرات آدم‌های معروف و مورد نظرشان باشند. مثلا برای خود من جالب است بدانم که آقای ظریف کجاست؟ چه برنامه‌ای دارد؟ چه مطلبی نوشته؟ درباره فلان موضوع چه نظری دارد؟ طبیعی است که او را تعقیب می‌کنم. عده‌ای هم دوست دارند بدانند من چه کاری را شروع کرده‌ام و قرار است چه نقشی بازی کنم. جوانی که در شهر یا روستایی دور از تهران زندگی می‌کند، خیلی راحت می‌تواند به صفحه شخصی من مراجعه کند و کارهای مرا ببیند، یا حتی از خودم درباره کارهای بعدی‌ام سوال کند.

شما به همه سوال‌ها جواب می‌دهید؟

سعی می‌کنم، اما گاهی تعداد سوال‌ها آنقدر زیاد است که نمی‌توان به آنها پاسخ داد. گاهی فکر می‌کنم یک پاسخ کلی به دوستان بدهم، اما همان هم کار ساده‌ای نیست. خیلی‌ها مراجعه می‌کنند و می‌پرسند چطور می‌توانند بازیگر شوند. حداقل روزانه 30 نفر مراجعه می‌کنند و همه هم توضیح می‌خواهند. جواب دادن به تمام این افراد کار خیلی سختی است. پرسش‌ها طوری نیست که بخواهی یک پاسخ را برای همه بفرستی. حتی اگر این کار را بکنم، آنها از جوابم، سوال‌های دیگری به ذهنشان می‌رسد و ماجرا سخت‌تر می‌شود تا جایی که دیگر نمی‌شود کاری کرد. گاهی شروع می‌کنم به جواب دادن اما یکباره خسته می‌شوم و رها می‌کنم؛ برخی هم دلخور می‌شوند و متعاقبا می‌نویسند که دلمان را شکستی، پاسخ ندادی و از این دست حرف‌ها.

به نظر می‌رسد این فضا قواعد خودش را دارد و نمی‌توان پاسخگوی تک‌تک افراد بود!

بله. عکسی از گریم آخرین نقشم منتشر کردم و پرسیدم که شبیه کدام بزرگوار شده‌ام. گفته بودم اگر درست جواب بدهید لایک می‌شوید. بیشتر از 6000 نفر جواب داده‌اند و حالا مانده‌ام که چطور 6300 نفر را لایک کنم!!! الان واقعا نمی‌دانم چه باید بکنم! راستش خیلی هم در این ماجراها وارد نیستم.

با همه اینها به نظر می‌رسد حس بدی نسبت به فضای مجازی ندارید!

فضای مجازی می‌تواند بسیار مفید و کارساز باشد؛ به شرط این‌که با دقت و درست از آن استفاده کنیم. عیبی ندارد که عده‌ای توهین می‌کنند؛ شاید سبک شده و حالشان خوب شود! شاید هم پاسخ ما شرایط را عوض کند. مواردی بوده که افراد بعد از نصیحت‌های من طلب حلالیت کرده‌اند و معذرت خواسته‌اند. شاید همین شروع خوبی باشد.

آذر مهاجر