همراهی رسانه با یک جشنواره قدیمی

در این میان صدا و سیما نقش پررنگی در پوشش خبری جشنواره داشته و با تولید برنامه‌های مختلف، مخاطبان خود را در جریان کامل رویدادهای جشنواره فوق قرار می‌دهد. حال در روزهای نزدیک به آغاز جشنواره فیلم فجر نگاهی به تولیدات شبکه‌های تلویزیونی و نیز رادیویی سال گذشته در این جشنواره می‌اندازیم.

شبکه 2 و رواق سیمرغ

این شبکه سال گذشته رواق سیمرغ را هر شب پس از گفت‌وگوی ویژه خبری روی آنتن می‌برد. برنامه‌ای متشکل از بخش‌های مختلف اعم از گفت‌وگو با هنرمندان، گزارش از سینماهای مردمی و کاخ جشنواره که در مدت زمانی نسبتا کوتاه روی آنتن می‌رفت. استفاده از آیتم‌های کلیشه‌ای و به خرج ندادن نوآوری می‌تواند نقطه ضعف رواق سیمرغ تلقی شود که آن را در قیاس با دیگر ویژه برنامه‌های جشنواره در سطح پایین‌تری قرار داده است. به همین دلیل هم با توجه به همزمانی آن با پخش برنامه سینمای ایران از شبکه چهار سیما، بخش مهمی از مخاطبان آن را به رواق سیمرغ ترجیح داده و تنها اندک مخاطبانی باقی ماندند که نگاه تخصصی‌تری به سینما نداشته و صرفا به دنبال کسب اطلاعات و اخبار روز جشنواره از آن بودند. حال با توجه به تولید برنامه‌ای تحت عنوان سینما دو در این شبکه، به احتمال بسیار شاهد تولید ویژه برنامه‌ای در این ایام خواهیم بود.

اگر چه این شبکه یک برنامه سینمایی جدیدالتاسیس دارد که محمد خزاعی تهیه‌کننده جوان سینما اجرای آن را به‌عهده دارد و در مجموع برنامه منسجم‌تری نسبت به برنامه‌های مشابه خودش است و احتمالا امسال به پوشش برنامه‌های جشنواره فیلم فجر هم بپردازد.

هفت: پرمخاطب‌ترین برنامه جشنواره‌ای تلویزیون

باسابقه‌ترین برنامه در میان برنامه‌های سینمایی تلویزیون که سه دوره مختلف را با نگرش‌های گوناگون به سینما سپری کرده است. بهروز افخمی به عنوان یک فیلمساز چهره‌ای سرشناس و صد البته جنجالی است که گاه اظهارنظرهایش به بحث و جدل‌های قلمی ختم می‌شود، در یک سال و اندی که از تولید سری سوم هفت می‌گذرد به بیان دیدگاه‌های خود در رابطه با سینما پرداخته و تلاش کرده تا آن را به آیتم‌های مختلف برنامه‌اش تسری دهد. موضوعی که به مرور موفق به انجامش شده و در بستر برنامه بخوبی جا افتاده است. هفت در ایام جشنواره برای نخستین بار آنتن زنده را تجربه کرده و به همین دلیل هم کاستی‌هایی در آن به چشم می‌خورد. نخست باید به ساعت پخش برنامه اشاره کرد که نیم ساعت پس از نیمه شب آغاز و تا دو و نیم بامداد ادامه پیدا می‌کرد.

افخمی با توجه به زنده بودن برنامه تلاش کرده تا با اضافه کردن بخش‌هایی تازه، بخش مهمی از بار هفت را از دوش خود برداشته و به دوش دیگران همچون: دانش اقباشاوی و رسول صدرعاملی بیندازد. البته باید به فریدون جیرانی هم اشاره کرد که پس از حضور در شب نخست با نوشتن نامه‌ای و انعکاس آن دررسانه‌ها از ادامه حضورش در هفت عذر خواست. افخمی در شب‌های جشنواره یک بار هم با دکتر ایوبی (ریاست سازمان سینمایی) به گفت‌وگو نشست که گفت‌وگوی خوب و پرباری از کار درآمد و مخاطبان هفت را راضی کرد. با این حال افخمی گاه در طول برنامه به حاشیه رفته و به تکرار نظریه‌های خود در باب سینما می‌پردازد که در برنامه‌های قبلی هفت نیز بارها آن را تکرار کرده است. حضور دانش اقباشاوی در هفت که سال گذشته به عنوان کارگردان، فیلم تاج محل را روی اکران داشته، علامت سوال بزرگی است که در قالب هفت جا نیفتاده و ساز جداگانه‌ای می‌زند. وی در بخش‌های مختلف به نقل خاطرات خود از ورود به سینما و برخوردش در دوره‌های مختلف با پدیده‌ای به نام جشنواره فیلم پرداخته و در کنار جوانی به نام عبد بوکو به سینماهای مردمی و همچنین برج میلاد رفته و گزارش‌هایی برای برنامه ساخته است. گزارش‌هایی معمولی و تا حدودی کسل‌کننده که مخاطب را از هدف اصلی برنامه دور ساخته و در ایجاد فضایی مفرح برای آنان نیز موفق عمل نمی‌کند. اما در بخش گفت‌وگو، حضور کارگردان و تهیه‌کننده‌ای با سابقه روزنامه‌نگاری به نام رسول صدرعاملی بشدت کیفیت برنامه را بالا برده و جذابیت فوق العاده‌ای به آن بخشیده است. بیان گرم و دلنشین صدر عاملی در کنار تسلطش بر مقوله سینما به گفت‌وگوهای یاد شده شکل تخصصی‌تری بخشیده که در عین حال برای مخاطب عام هم جذاب و قابل فهم به نظر می‌رسد. از سوی دیگر وجهه مثبت او به‌عنوان کارگردان و تهیه‌کننده هم بسیار به کارش آمده و جمعی از بهترین‌های سینمای ایران به دعوتش پاسخ مثبت داده‌اند که بدون وجود رسول صدرعاملی به نتیجه فعلی نمی‌رسید. محمد پیوندی هم به سبک خود گزارش‌هایی را از کاخ جشنواره با تکیه بر طنزی گزنده تهیه کرده و روی آنتن فرستاد که گاه نوسان‌های زیادی در آن به چشم می‌خورد. گفت‌وگوی او با دو منتقد یا نویسنده سینمایی در کنار کارگردان فیلم در فضای آزاد برج میلاد هم ایده جالبی بوده که آیتمی متفاوت را رقم زده است. هر چند که رودررو قرار دادن منتقد و کارگردان در برابر هم کار چندان جالبی به نظر نرسیده و اغلب بحث را به حیطه تعارفات معمول کشانده است.

در بخش نقد که قاعدتا جذاب‌ترین بخش هفت ویژه جشنواره برای مخاطبان حرفه‌ای‌تر به حساب می‌آید، مسعود فراستی در کنار کامیار محسنین و جواد طوسی و محمد تقی فهیم قرار گرفته و به نقد فیلم‌های نمایش داده شده در همان روز در برج میلاد نشسته‌اند. تبعید این بخش به نیم ساعت پایانی برنامه را می‌توان جزو نقاط ضعف آن به حساب آورد که بسیاری از مخاطبان را از تماشای آن محروم کرده و در عین حال بحث درباره فیلم‌ها را هم به دلیل ضیق وقت نیمه کاره گذاشته است. در روزهای برگزاری جشنواره و با توجه به این‌که بخش مهمی از مخاطبان هفت فیلم‌ها را ندیده‌اند، نقدها باید شکل یادداشت (ریویو) داشته و منتقدان ذکر شده حتی‌الامکان از پرداختن به جزئیات و مهم‌تر از همه لو رفتن داستان کامل فیلم‌ها جلوگیری کنند. از طرف دیگر آخرین سئانس نمایش فیلم‌ها در برج میلاد با ساعت پخش بخش نقد مصادف شده که همین امر سبب شده تا فیلم‌های این بخش از گردونه نقد خارج شوند. با همه اینها بسیاری از سینمادوستان برای اطلاع از کیفیت فیلم‌ها و نحوه برگزاری جشنواره امسال نیز به هفت رجوع کرده و تا پاسی از صبح پای آن خواهند نشست.

سینمای ایران و نگاهی متفاوت به جشنواره فیلم فجر

در روزهای برگزاری جشنواره سی و چهارم فیلم فجر، سینمای ایران در استودیویی جمع‌و‌جور در برج میلاد مستقر شده و به پخش شبانه خود از شبکه چهار سیما ادامه داد. در این ویژه برنامه بخش‌هایی همچون: گفت‌وگو با تماشاگران و سینماگران درباره فیلم‌ها و نقد پیرامون فیلم‌های به نمایش درآمده در برج میلاد با حضور منتقدان جوان وجویای نام شکل گرفت که در مجموع بمراتب از برنامه هفت کم فروغ‌تر بود. گفت‌وگو با بازیگران و عوامل اصلی فیلم هم دیگر بخش مهم سینمای ایران بود که شجاع نوری در گرداندن آن نسبتا موفق نشان داد. ویژه‌برنامه سینمای ایران در صورت توجه بیشتر به واقعیت‌های سینما می‌توانست برنامه‌ای بمراتب موفق‌تر باشد.

از سینمایش و سینما ملت تا سینما آی‌فیلم

دیگر شبکه‌های تلویزیونی هم در این ماراتن ده روزه شرکت کرده و برنامه‌هایی را تولید کردند. سینمایش برنامه‌ای با زمانی فشرده است که در ایام جشنواره نیز روی آنتن شبکه نمایش رفته است. برنامه‌ای 20 دقیقه‌ای که اخبار جشنواره را بخوبی پوشش داده و گاه گفت‌وگوهای خوبی هم در آن به چشم می‌خورد که گفت‌وگو با ابراهیم حاتمی کیا درباره بادیگارد یکی از آنهاست. شبکه افق هم برای نخستین‌بار به تولید برنامه‌ای در رابطه با جشنواره فیلم فجر دست زده و سینما ملت را روانه پخش کرده است. برنامه‌ای شبیه به نمونه‌های اشاره شده در بالا که در آن بخش نقد جدی‌تر گرفته شده است. نقدهایی که بیشتر از ساختار به مضامین پرداخته و پیرامون آن منتقدین برنامه به گفت‌وگو و بحث نشسته‌اند که گاه هم بسیار جذاب از کار درآمده است. سینما آی‌فیلم که در طول سال مخاطبان خود را به شکل مطلوبی در جریان اکران روز سینمای ایران قرار می‌دهد، در روزهای جشنواره سی و چهارم فیلم فجر هم موفق عمل کرد. برنامه‌ای که ریتم تند و پرشتابی داشته و از بخش‌های مختلفی همچون: مصاحبه‌های کوتاه با تماشاگران و نیز دست‌اندرکاران فیلم‌های بخش سودای سیمرغ تشکیل شده است.

نکته جالب این برنامه حضور سه مجری فارسی‌زبان، عرب‌زبان و انگلیسی‌زبان است که هر یک به زبان خود پلاتوهای خود را گفته و اجرای متفاوت و پرحرارتی را ارائه کرده‌اند که می‌تواند برای مخاطبان سینمای ایران جذاب باشد.

این درحالی است که بیشتر برنامه‌های صبحگاهی تلویزیون هم بخشی تحت عنوان معرفی آثار نمایش داده شده در جشنواره فیلم فجر داشتند که کم و بیش در انتقال حال و هوای جشنواره و اتفاقات آن موفق بودند.

محمد جلیلوند