رازهــای کلاهبرداران

شبنم نداف، روان‌شناس درباره شخصیت کلاهبرداران می‌گوید: این افراد اصولا از ابتدا آدم‌های بدی نیستند. حتی بسیاری از آنها زمانی هم که کلاهبرداری می‌کنند باز نمی‌توان برچسب انسان سیاه یا بد را بر پیشانی‌شان زد. این افراد، انسان‌های باهوشی هستند که کسی از هوششان بهره نبرده است و خودشان نمی‌توانند از عهده زندگی و استعداد‌های فراوانشان بر بیایند. وی با اشاره به زیاده‌خواهی این افراد گفت: آنها همیشه چیزی بیشتر از آنچه دارند و در توانشان است، می‌خواهند و در اکثر اوقات دیگران را مسئول موفق نشدنشان می‌دانند. حتی در کارهای خلافی هم که انجام می‌دهند باز هم دیگران را مقصر می‌دانند و با هوش و ذکاوت می‌خواهند مسئولیت و مجازات کارشان را گردن دیگری بیندازند. نداف ادامه داد: برخی از کلاهبرداران همان‌هایی هستند که می‌توانستند با کمی همت و پشتکار یک خدمتگزار اجتماعی یا حتی دانشمند شوند اما چه با سهل‌انگاری خودشان و چه تحت‌تاثیر شرایط اجتماعی به راه خلاف کشیده شدند. البته این موارد، کارهای این گروه از افراد را توجیه نمی‌کند و همه می‌دانند که جرم، جرم است اما اگر از کودکی به استعداد‌های فرزندان توجه کنیم شاید بتوانیم جلوی مجرم شدن بسیاری از افراد را بگیریم.

وعده سودهای نجومی

مرد جوان با عنوان مدیر یک شرکت تولیدی و صادرات فرش در غرب ایران و استان کرمانشاه به جذب سرمایه‌های مردم اقدام می‌کرد و وعده پرداخت سودهای 40 تا 70 درصدی به مردم می‌داد.

این فرد بیش از 2000 میلیارد ریال از سرمایه‌های مردمی را با وعده سودهای نجومی جمع آوری کرده و قصد انتقال وجوه را داشت که دستگیر و اماکن وی از جمله کارگاه و انبار در شهرک‌های صنعتی اطراف کرمانشاه پلمب شد.

رئیس‌کل دادگستری کرمانشاه گفت: مردم در مراقبت از سرمایه‌های خود در امواج اغواگر و فریبنده تبلیغات کاذب هوشیار باشند. برخی علی رغم مجوزهای تعریف شده برای یک فعالیت اقتصادی خاص و مشروع مسیر کار خود را تغییر داده و اقدام به جذب سرمایه‌های مردم به امید پرداخت سودهای وسوسه انگیز می‌کنند که عقل سلیم از انطباق این سودها با ترازهای اقتصادی بازار، نتیجه‌ای مشروع، معقول و مطمئن نمی‌گیرد. مردم ما باید بدانند دادن پول به اشخاص با هدف دریافت سود بدون شفافیت و مشخص بودن کار اقتصادی منطبق با موازین شرعی اساسا ممنوع و خلاف قانون است.

فروش موتورسیکلت‌های خیالی

پسرخاله‌اش به او پیشنهاد همکاری داده بود.گفته بود می‌تواند موتور‌های ارزان‌قیمت را وارد بازار کند و به مردم بفروشد. از او خواست تا در این کار کمکش کرده و مشتری معرفی کند. اول از همه خودش از پسرخاله یک موتور خرید و زمانی که دید موتور با قیمت پایین خوب کار می‌کند آن را به اقوام و فامیل معرفی کرد.

او به بهانه فروش موتور یک میلیارد و نیم از مردم گرفت. مبلغ پول دریافتی را به حساب پسرخاله‌اش واریز کرد اما بعد از مدتی دریافت که موتوری در کار نیست و در اصل پسرخاله‌اش کلاهبرداری کرده است. او هم همدست فامیل خود شد و بدون تحویل موتور‌ها به مردم، با پول‌ها فرار کردند.

مالباختگان برای اعلام شکایت، پلیس را در جریان موضوع قرار دادند. در بررسی‌ها معلوم شد، متهم فراری از شاکیان که همگی از کارمندان یک سازمان دولتی و اقوام آنها بوده‌اند، 5/1 میلیارد تومان کلاهبرداری کرده است. جست وجو‌ها برای دستگیری متهم کلاهبردار ادامه داشت تا این که ماموران نیروی انتظامی هفته گذشته اطلاع یافتند مردی که کارمند کلاهبردار او را پسرخاله خود معرفی کرده بود، به اتهام کلاهبرداری 33 میلیارد تومانی زندانی است.

متهم دستگیر شده در بازجویی‌ها اظهار کرد: پسرخاله‌ام نمی‌دانست من کلاهبردار تحت تعقیب پلیس هستم، به همکاری‌اش با من ادامه داد و 5/1 میلیارد تومان بابت خرید موتور برای همکارانش و اقوام آنها به حسابم واریز کرد و من هم متواری و بعد از مدتی زندگی پنهانی، دستگیر شدم.

در پی اعتراف متهم، روزهای پایانی هفته گذشته پسرخاله او ـ متهم فراری ـ نیز در یکی از محله‌های جنوبی تهران دستگیر شد .

ورود زنان کلاهبردار به بازار

در گذشته بسیاری از کار‌ها برایمان یک کار مردانه بود و جای تعجب داشت اگر یک خانم آن کار مردانه را انجام دهد. زمانی که می‌گفتیم کلاهبردار، چهره مردی برایمان تداعی می‌شد که یک خانه را به چند نفر فروخته است اما حالا این تصورات کاملا پوچ و بی‌معنی شده است.

نه خیاطی، زنانه و مردانه دارد و نه رانندگی و نه کلاهبرداری. دیگر جای تعجب نیست اگر یک خانم چندین میلیارد کلاهبرداری کرده باشد و متواری شود. در دادگستری زنان زیادی پرونده‌های کلاهبرداری دارند که در ادامه چند نمونه از آنها را می‌خوانید.

کارمند قلابی بانک مرکزی

زن کلاهبردار ایرانی با سوء‌استفاده و جعل عنوان دولتی، بیش از 270 میلیارد ریال در ایتالیا کلاهبرداری کرده بود. این زن با سوءاستفاده از عنوان بانک مرکزی، خود را از کارمندان این بانک معرفی و با این شیوه میلیاردها تومان از قربانیان خود کلاهبرداری کرده بود.

در بررسی‌های تکمیلی، مبلغ کلاهبرداری شده توسط این خانم بیش از 270 میلیارد ریال برآورد شد و با توجه به خروج وی از کشور، موضوع از طریق پلیس اینترپل در دست بررسی قرار گرفت.

سرکیسه کردن مردها با مهریه

وقتی بازپرس پرونده شنید که دختر 20 ساله در کمتر از دو سال، ده بار شناسنامه‌اش را عوض کرده و هربار دستوری قضایی برای پاک کردن اسامی شوهرانش داشته است، خود را در برابر کلاهبرداری‌‌های ماهرانه این عروس خانم دید.

بررسی‌های قضایی نشان داد که دختر شیاد با شناسایی پسران پولدار آنان را فریب داده و پس از عقد با مهریه‌های طلایی می‌توانست به اجرای نقشه کلاهبرداری میلیونی‌اش دست بزند و عجیب این‌که هیچ‌کدام از دامادها اطلاعی از ازدواج‌های قبلی این عروس فریبکار نداشته‌اند و شناسنامه‌های پاک وی باعث می‌شد جوانان پولدار براحتی در دام بیفتند.

وقتی سابقه ده بار ازدواج و ده بار طلاق این عروس‌خانم روی میز بازپرس قرار گرفت، دستور احضار دختر جوان صادر و وی با خونسردی در دادسرا حاضر شد. دختر جوان پس از جلسات مختلف بازجویی اظهار کرد که از همان ابتدا برای گرفتن مهریه با مردان ازدواج می‌کرده. او از این راه امرار معاش می‌کرده و نمی‌دانسته که ممکن است مشکلی برایش پیش بیاید؛ چراکه قانونی ازدواج می‌کرده و طلاق می‌گرفته است.

دسته‌چک با هویت‌های جعلی

زن کلاهبردار که با شناسنامه جعلی و گرفتن دسته‌چک از حدود ده بانک و موسسه مالی و اعتباری در مشهد از شرکت‌ها و نمایندگی‌های فروش لوازم بهداشتی و آرایشی بیش از 24 میلیارد ریال کلاهبرداری کرده ،در حالی با شکایت 80 شاکی تحت تعقیب قضایی قرار گرفته است که همچنان محل‌های سکونت خود را تغییر می‌دهد و مخفیانه دست به اعمال مجرمانه می‌زند.

پرونده این زن کلاهبردار که طبق بررسی‌های انجام شده از حدود دو سال قبل اقدامات مجرمانه خود را در مشهد آغاز کرده، در حالی توسط کارآگاهان اداره جعل و کلاهبرداری پلیس آگاهی خراسان رضوی مورد پیگیری قرار گرفت که اداره‌کل ثبت احوال خراسان رضوی نیز درباره غصب و سوء‌استفاده از شناسنامه به هویت جعلی از این متهم فراری شکایت کرده است.

کوچ کلاهبرداران به فضای مجازی

روز به روز تکنولوژی پیشرفت می‌کند. روز به روز روابط مردم دنیا پیچیده‌تر می‌شود و روز به روز راه‌های کلاهبرداری بیشتر می‌شود. این سه جمله ارتباط کاملا مستقیمی به هم دارند.

حمید قنبری، جامعه‌شناس درباره کلاهبرداری‌های فضای مجازی گفت: با گسترش روابط غیر مستقیم انسان‌ها روش‌های کلاهبرداری هم افزایش یافته است. در فضای مجازی به دلیل پدیده ناشناخته بودن انسان‌ها با خیال راحت‌تری کارهایی را انجام می‌دهند که در روابط مستقیم نمی‌توانند.وی با اشاره به صداقت افراد در روابط چهره به چهره گفت: قدیم‌تر‌ها همیشه می‌گفتند حیا به چشم است. این بحث در جامعه‌شناسی هم مطرح است. برخی افراد زمانی که شناخته می‌شوند و ممکن است با مخاطب خود روبه‌رو شوند، سعی می‌کنند از خودشان یک خاطره یا چهره خوب نشان دهند. این افراد دوست دارند در برابر همه خوب جلوه کنند اما ممکن است همین‌ها در موقعیتی قرار بگیرند که شناخته نشوند و در یک گمنامی مطلق باشند. در این زمان فرد ممکن است کار‌هایی را انجام دهد که هیچ وقت سراغ آن نرفته است.

قنبری یکی از دلایل افزایش کلاهبرداری‌های اینترنتی را پدیده گمنامی دانست و گفت: به همین دلیل ساده است که فرد در فضای مجازی خود را با نام و عنوان دیگری معرفی و عکس‌هایی را از خود منتشر می‌کند که واقعیت ندارد. فرد دیگر خجالت نمی‌کشد. دوست دارد آن گونه باشد که دلش می‌خواهد. حتی ممکن است از این پدیده گمنامی سوءاستفاده و کلاهبرداری کند. مثلا کم نیستند پسرانی که با همین شیوه زنان و دختران زیادی را فریب داده‌اند یا افرادی که با خیال شناخته نشدن از دیگران پول گرفته و متواری شده‌اند. پرونده‌های زیادی وجود دارد که این موضوع را تائید می‌کند. در ادامه یک نمونه از این پرونده‌ها را می‌خوانید.

فریب در سایت همسریابی

مدت کمی بود که با مرد جوان آشنا شده بود. او را در یکی از سایت‌های همسریابی پیدا کرده بود اما خوب می‌شناختش. فکر می‌کرد رابطه‌شان با همه روابط دیگر فرق دارد. بین آنها هیچ دروغ و پنهانکاری‌ای نیست. انگار که او برایش با همه مردان دیگر فرق داشت.

وقتی با او حرف می‌زد، حس خوبی داشت و حاضر بود برای پایداری این حس خوب، هر کاری بکند. از آینده‌اش با او مطمئن بود و می‌دانست که هیچ‌کسی نمی‌تواند آنها را از هم جدا کند. خود پسر اینها را بهش گفته بود. درست است که تا کنون همدیگر را ندیده بودند اما عکس‌هایش را دیده بود و چهره‌اش را هم تائید می‌کرد. او یکی از خوش‌قیافه‌ترین مرد‌هایی بود که تاکنون دیده بود.

یک روز که مثل همیشه با مرد جوان صحبت می‌کرد، متوجه شد او ناراحت است. پیگیر شد اما مرد از گفتن دلیل ناراحتی‌اش امتناع می‌کرد.آنقدر پیگیر شد تا بالاخره مرد گفت مشکل مالی دارد و به پول زیادی نیاز دارد. او که طاقت دیدن ناراحتی مرد مورد علاقه‌اش را نداشت، شماره حسابش را گرفت و مبلغ زیادی به حسابش واریز کرد.

پول به حساب مرد رفت و مرد از زندگی دختر. انگار نیست و نابود شد. دلش شکسته بود اما بیشتر از شکستگی دلش به فکر پولی بود که مرد با کلاهبرداری از او گرفته بود.پلیس را در جریان موضوع قرار داد. ماموران پس از بررسی پرونده توانستند متهم را شناسایی کنند و با شکایات مشابه علیه کلاهبردار اینترنتی روبه‌رو شدند. ماموران پس از تحقیقات موفق به دستگیری مرد شدند. زمانی که دختر با واقعیت مرد روبه‌رو شد، بیشتر از همه چیز از زودباوری و سادگی خودش جا خورد.

سایت‌های خرید و فروش جعلی

مدتی است که در ایران مانند کشور‌های پیشرفته می‌توانیم سایت‌های مختلف خرید و فروش را جست وجو و وسیله مورد نیاز را انتخاب و خریداری کنیم. با آن‌که زمان زیادی از عمر ورود این فناوری به کشور ما نگذشته است، اما در همین مدت کوتاه با مشکلات فراوانی روبه‌رو شده‌ایم.

در این بین افرادی هستند که با سوءاستفاده از این ایده و تکنولوژی، اقدام به کلاهبرداری می‌کنند. به این ترتیب که یک کاربر با خرید وسیله پول آن را به صورت اینترنتی واریز می‌کند اما هرچه منتظر می‌ماند وسیله مورد نظر به دستش نمی‌رسد یا در مواردی پیش آمده که وسیله‌ای دیگر با کیفیت بسیار پایین به مشتری فروخته می‌شود و پس از تحویل پول، دیگر از فروشنده خبری نمی‌شود.شکایات زیادی در این خصوص مطرح شده است که در یکی از موارد آن زن جوان با مراجعه به پلیس فتا اعلام کرد: مدتی قبل برای خرید لوازم آرایش اینترنت را گشتم و چند سایت پیدا کردم که لوازم آرایش معتبر را با قیمت ارزان می‌فروخت.

وی ادامه داد: من که قصد داشتم برای یک آرایشگاه این لوازم را خریداری کنم و در آنجا به مشتری‌ها بفروشم، تعداد زیادی از لوازم را سفارش دادم و پولش را که مبلغ زیادی هم بود، اینترنتی پرداخت کردم. قرار بود روز بعد سر ساعت مقرر لوازم را برایم بیاورند اما هرچه منتظر ماندم، خبری نشد. با شماره‌ای که پایین سایت نوشته شده بود تماس گرفتم اما خاموش بود. فردای آن روز دیگر حتی نتوانستم وارد سایت شوم.ماموران پس از بررسی اظهارات زن جوان تحقیقات خود را آغاز و مدیر سایت را شناسایی کردند. او مردی کلاهبردار و سابقه‌دار بود که پیش از این هم به دلیل کلاهبرداری‌های اینترنتی بازداشت شده بود.

هشدار درباره کلاهبرداری‌های اینترنتی

علی نیک‌نفس، معاون تشخیص و پیشگیری پلیس فتا پرونده‌های زیادی در خصوص کلاهبرداری‌های اینترنتی براساس شکایات خصوصی یا از جنبه عمومی توسط خود پلیس فتا تشکیل و رسیدگی شده، به طوری که نزدیک به نیمی از پرونده‌های رسیدگی شده توسط پلیس فتا مربوط به حوزه کلاهبرداری‌های سایبری بوده است. در حال حاضر نیز پلیس فتا به عنوان عضو اصلی کمیته نظارت بر فروشگاه‌های الکترونیکی در حال پیگیری موضوع و ساماندهی این بخش است.

ما نهایت تلاش خود را برای دستگیری مجرمان و جلوگیری از این اقدامات کلاهبردارانه به کار می‌گیریم اما در این راه کار بران فضای مجازی هم باید هشیار عمل کنند.

هشدار ما این است که کاربران حتی‌الامکان اقدام به ثبت اطلاعات یا خرید و فروش از طریق این گونه سایت‌ها نکنند و حداقل با مطالعه و بررسی یا مشورت گرفتن از افراد آگاه، دست به این کار بزنند.

مردم باید نقل و انتقال وجوه و خریدهای آنلاین خود را از طریق سایت‌های فروشگاهی مطمئن دارای نماد اعتماد الکترونیکی (ENamad) انجام دهند تا احتمال آسیب و کلاهبرداری به حداقل برسد.

غزاله مالکی