کودکان، قربانیان آزار والدین

از مصادیق کودک‌آزاری جنسی می‌توان به بهره‌برداری جنسی و نه الزاما ارتباط جنسی، پورنوگرافی و خیلی موضوعات دیگر اشاره کرد. نوع عاطفی کودک‌آزاری، تحقیر، سرزنش، مقایسه و نادیده گرفتن را شامل می‌شود. و در دسته غفلت یا مسامحه هم هر کدام از انواع آزارهایی که گفته شد در صورتی که عمدی صورت نگرفته باشد، قرار می‌گیرد، بخصوص آزارهای جسمی و آزارهای عاطفی.

در ایران هم انواع آزارها را داریم، اما آنچه بیشتر برایش مراجعه می‌کنند، کودک‌آزاری جسمی است. ولی این که الزاما این نوع آزارها شایع‌ترین هم باشد، این طور نیست.

بیشترین شکنجه‌ها و آزارهای جسمی از جانب والدین اتفاق می‌افتد. این مساله هم دلایل متعددی دارد. بخشی از آن بر می‌گردد به ویژگی‌های فردی. مثلا بچه‌ای که بیش‌فعال است یا بچه‌ای که زشت است یا مریضی خاص و معلولیت دارد، ممکن است بیشتر در معرض تنبیه و آزار جسمی قرار بگیرد. از طرفی پدر و مادرها گاهی پدر و مادر بودن را بلد نیستند. بلد نیستند بچه‌داری کنند و نسبت به بچه اول خشونت می‌ورزند. بخش دیگر در واقع به ویژگی خانواده برمی‌گردد. پدر و مادری که پدری و مادری کردن بلد نیستند، پدری که اعتیاد دارد و درگیر جرایم و آسیب‌هاست. پدری که در دوران کودکی کتک می‌خورده است، امروز کتک می‌زند. پدری که نسبت به کودکش بی‌تفاوت و بدون حساسیت است.

نکته دیگر بخش اجتماعی مساله و حمایت‌های قانونی است که تعیین‌کننده است. مثلا اگر قانون حمایت لازم را نکند و اصلا وجود نداشته باشد کودک‌آزاری تشدید می‌شود. خوشبختانه ما در این زمینه قانون داریم ولی مهم این است که همان قانون را درست اجرا کنیم. مجلس باید لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان را از پستو بیرون بیاورد. این لایحه از سال 90 تاکنون در مجلس است درصورتی که تصویب آن کمک فراوانی به حوزه کودکان می‌کند. البته در حال حاضر مراکز ارائه‌کننده‌ خدمات بیشتر شده است، حساسیت جامعه نسبت به حقوق کودک افزایش یافته و سازمان‌های مردم نهاد در حوزه کودکان فعال‌تر شده‌اند، اما باید شاخص‌های سلامت و رفاه کودکان را بسنجیم که نسنجیدیم.

همین طور اگر مهارت‌های والدین و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی در خانواده‌ها نهادینه نشده و منابع اجتماعی در جامعه فراگیر نباشد، آن وقت با عواقب آن درگیر می‌شویم و همه اینها می‌تواند زمینه‌ای برای افزایش کودک‌آزاری باشد.

اقداماتی که باید برای قربانیان کودک‌آزاری صورت بگیرد، متفاوت است ولی بهترین آن اورژانس اجتماعی است که می‌تواند بخوبی حمایت کند. پلیسی نیست و نیاز به حکم قاضی ندارد. مگر در موارد خاص که نیاز به حکم باشد. یک تماس با 123 (اورژانس اجتماعی) کافی است تا مددکاران سریع به محل مراجعه کنند تا اقدامات لازم بسرعت انجام شود. باید پیشگیری اجتماعی را در جامعه نهادینه کنیم و برای این کار از تمام ظرفیت‌های موجود ازجمله آموزش و پرورش، رسانه، روحانیون، تشکل‌های اجتماعی، روان‌شناسی و خیلی‌های دیگر استفاده کرد.

سیدحسن موسوی چلک

آسیب‌شناس