تلنگری که تضادها در طبیعت می‌زنند

اما فارغ از هر دانایی و توانایی، می‌دانم که تضادها باعث جلب توجه می‌شود. مثلا وقتی زرد و سیاه را کنار هم قرار می‌دهیم توجهمان خیلی بیشتر از زمانی که آبی و سفید را کنار هم قرار می‌دهیم جلب می‎شود. به همین سبب هم هست که برای علائم هشداردهنده از زرد و سیاه استفاده می‌کنیم. حتی در طبیعت هم همین‌طور است، زنبورهای زرد و سیاه، مارهایی که زرد و سیاه‌اند و... .

با این مقدمه می‌خواهم درباره تضادی که این روزها زیاد درباره‌اش می‌شنویم و می‌خوانیم بگویم؛ وقتی به نام شهری با عنوان خرم‌آباد فکر می‌کنید، چه چیزی برایتان تداعی می‌شود؟ برای من این گونه است که نام خرم‌آباد، یعنی جایی پر از آبادانی و سرسبزی و خرمی و خوشی و سلامت و ده‌ها و ده‌ها صفت خوش و نغز دیگر.

حالا این نام زیبا و خوشایند را بگذارید کنار واژه‌هایی همچون گرد و غبار و ریزگرد و تنگی نفس و...!

می‌بینید؟ تضاد از نوع کاملش برقرار است! اصلا انگار دیرزمانی در گذشته‌های بسیار دور نام این شهر را این گونه انتخاب کرده‌اند تا در این روزگار ریزگردها بر سر این شهر و باقی شهرهای ایران زمین آوار شود تا توجه‌مان را بیش از گذشته به مقوله «بیابان‌زایی» معطوف کنیم.

بیابان‌زایی یعنی تبدیل آبادی‌ای خوش و خرم به جایی لم‌یزرع و خشک و بی‌آب و علف یا شاید ساده‌تر، به جایی که زیست در آن غیرممکن یا بسیار سخت باشد. این همان بیابان‌زایی است.

به نظرم در بهاری که این گونه پر بارش بوده و هنوز در روزهای آخرش بر بلندای کوه توچال در تهران سپیدایی برف دیده می‌شود ـ که در سال‌های اخیر همین پدیده یک جور تصویر رویایی محسوب می‌شد ـ چنین تضادهایی می‌تواند هشداردهنده باشد. کلید اصلی حل این معضل در دست دانشمندان است. اتفاقا سال‌هاست رشته‌هایی مثل بیابان‌زدایی و آبخیزداری در دانشگاه‌های ما تدریس می‌شود، هزاران کارشناس آگاه به موضوع در کشور وجود دارند و برای کنترل این وضع صدها پایان‌نامه و مقاله علمی ارائه شده. از این پس این تضاد را با خود زمزمه کنیم شاید حواسمان بیشتر جمع شد: خرم‌آباد و ریزگرد.

دکتر محمدرضا نوروزی

‌ میکروبیولوژیست و مروج علم