هنر طراحی مظلوم است

به گزارش جام جم سیما،کسب مقام اول و دریافت جایزه ویژه برای طراحی لباس نمایش پریماه در آسمان (محمدرضا مالکی)، در نوزدهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر کودک و نوجوان همدان

و دریافت لوح تقدیر و تنها جایزه طراحی لباس در بخش نوجوان برای طراحی لباس نمایش به کفشات نگاه کن (حمیدرضا ملاحسینی)، در بیست و یکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر کودک و نوجوان همدان بخشی از جوایز زیباسادات موسوی در حوزه کار تخصصی وی است.

اساسا طراحی لباس و صحنه در یک نمایش چقدر در دیده شدن یک کار تاثیر دارد؟

طراحی صحنه و لباس ابزاری برای کامل کردن فضای بصری برطبق محتوا، مضمون و قالب خاص یک نمایش است، به اعتقاد من طراحی صحنه و لباس ویترین یک نمایش محسوب می‌شود که می‌تواند در جذب مخاطب به لحاظ بصری در راستای اثر کمک شایانی کند.

می‌توانیم گاهی تاثیر طراحی برای یک متن را در کارگردانی به وضوح ببینیم، در واقع می‌توان در یک نمایش با ایجاد فضای مناسب که همسو با اثر است فضای یک صحنه از کار را به فضای دیگر تبدیل کرد.

به طور مثال، در حال حاضر من برای طراحی یک نمایش، طبق توافق کارگردان فضای کار را با توجه به پیام اثر و شکل اجرایی‌‌اش از اتمسفر خانه به زندان تغییر دادم.

اعتقاد دارید که به هر حال نام طراحان صحنه و لباس در تئاتر در حاشیه نام بازیگران و کارگردان قرار می‌گیرد؟ اگر جوابتان مثبت است با این امر مشکلی ندارید و این موضوع، چه دلایلی می‌تواند داشته باشد؟

فکر می‌کنم همین‌طور است و این‌که کسی دنبال اسم و رسم در فضای هنر نیست اشتباه است، متاسفانه در سینما و تئاتر ظاهرا کسی که بیشترین برخورد چشمی را با مخاطب دارد بیشتر هم دیده می‌شود.

باید بدانیم تئاتر و سینما یک هنر جمعی است و اگر گروه نباشد بازیگر و کارگردان صرف معنایی ندارد. در کشور ما هنر و تخصص عوامل پشت صحنه بالاخص طراحان صحنه و لباس کمتر برجسته می‌شود و بی‌شک دلایل عمده‌ای دارد:

جدی نگرفتن طراحان صحنه و لباس توسط خود هنرمندان (کارگردانان و بازیگران)، عدم حمایت مسئولان و مدیران حوزه این هنر به طراحان حتی در برگزاری جشنواره‌های متعدد و کم اهمیت جلوه دادن هنر طراحان با جوایزی بعضا کمتر از کارگردان و بازیگر.

این‌که یک طراح با تحصیلات آکادمیک و تجربه کاری لازم دیده نمی‌شود، جای بحث دارد. اگر طراحان از خیاطی و کارهای فنی آگاهی و سررشته دارند این نشان‌دهنده این نیست که طراح خیاط، نجار یا آهنگر است.

تحصیلات من تئاتر با گرایش طراحی صحنه و لباس است و برای خود من پیش آمده در جمع دوستانِ همکار بودم، می‌گویند شما خیاطی؟

به لحاظ هنری و جنبه تخصصی نه‌فقط طراحان، بلکه همه عوامل پشت صحنه کامل‌کننده اثر هنری در یک گروه بوده و کسی بر دیگری برتری ندارد.

از سختی کار طراحی و طراحان برایمان بگویید.

این حرفه مثل همه حرفه‌ها سختی‌های خاص خود را دارد. نبود همیشگی بودجه لازم برای هرچه بهتر شدن اثر و باز نبودن دست طراح در جهت خلق اثر، نبود بستر مناسب و حرفه‌ای و عدم جایگاه شغلی برای فعالیت در این هنر.

مثلا: کارگردان یا به دلیل کمبود بودجه یا مهم ندانستن این بخش، خود شخصا طراحی کار را به عهده می‌گیرد، در حالی که از تاثیر طراحی نمایش بر مخاطب و انتقال بهتر مفهوم اثر خود غافل است.

در طراحی، چگونه به ایده می‌رسید و چقدر استقلال نظر دارید؟

روش طراحی چه در صحنه و چه در بخش لباس برای من به گونه‌ای در چالش بودن با نمایش و گروه از ابتدای روزهای تمرین است.

بعد از خواندن متن و دریافت تحلیل کارگردان از اثر با کارگردان در روزهای نخست جلساتی می‌گذاریم تا به ایده‌های کلی برسیم، ایده‌هایی که طبعا در پروسه کار، بهتر و پخته‌تر می‌شوند.

نکته دیگر این‌که عموما بر نظرات مستقیم و صریح کارگردان درباره چگونگی طرح و نحوه طراحی انتقاد می‌کنم.

شما هم کار طراحی صحنه می‌کنید و هم طراحی لباس. کدام سخت‌تر است و چه تفاوت‌هایی با هم دارند؟

طراحی صحنه و لباس به لحاظ شیوه اجرایی دو مساله جدا از هم با دشواری‌‌های متفاوت است که برای من قابل تفکیک نیستند.

به نظر من طراحی صحنه در به وجود آوردن فضای مناسب و مطلوب و قابل قبول در روند رو به جلو نمایش کمک بسزایی می‌کند و طراحی لباس می‌تواند در کشف شخصیت بازیگر تماشاگر را هدایت کند.

و سخن پایانی؟

با علم به کمتر شدن بحران و مشکلات طراحان صحنه و لباس در عرصه تئاتر و سینما نسبت به سال‌های قبل، امیدوارم روزی برسد که هیچ دغدغه‌ای برای این هنرمندان وجود نداشته باشد و هنر طراحی دیگر مظلوم باقی نماند.

اعظم حسن‌تقی

ضمیمه قاب کوچک