تلاش ناکام برای حذف یارانه نقدی

این در حالی است که دولت درآستانه تقدیم برنامه ششم توسعه به مجلس قرار دارد و نوع تداوم اجرای هدفمندی یارانه‌ها و چالش یارانه نقدی و کسری بودجه ناشی از آن، محل بحث دولت، مجلس و کارشناسان است.

به گزارش خبرنگار پارلمانی جام‌جم، دیروز قرار بود طرحی دوفوریتی در مجلس مطرح شود که اگر به تصویب می‌رسید، دولت موظف می‌شد یارانه نقدی هر فرد را از زمان اجرا ابتدا از 45 هزار و 500 تومان به 30 هزار تومان و پس از سه ماه به 15 هزار تومان کاهش دهد.

براساس این طرح و در صورت تصویب مجلس، یارانه نقدی از سال 95 برای تمام خانوارهای ایرانی به‌جز افراد تحت‌پوشش کمیته امداد و بهزیستی قطع می‌شد. این طرح در راستای اصلاح بند الف ماده 7 قانون هدفمندی یارانه‌ها بود.

ابوذر ندیمی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در گفت‌وگو با خبرنگاران، خبر تدوین این طرح را اعلام و تصریح کرد که این طرح در میان نمایندگان مجلس پخش شده است.

با وجود این، طرح مذکور به فرجام نرسید و حتی مجال مطرح شدن در صحن علنی را نیافت. چراکه ظاهرا برخی طراحان، امضای خود را پس گرفتند و طرح قابلیت مطرح شدن را از دست داد. براساس آیین‌نامه داخلی مجلس، مطرح شدن هر طرح در صحن علنی نیاز به 15 امضا دارد.

در این خصوص نادر قاضی‌پور، نماینده ارومیه از امضا نشدن طرح دوفوریتی پارلمان برای قطع یارانه نقدی از سال 95 توسط نمایندگان مجلس خبر داد و گفت: بر همین اساس این طرح منتفی شد.

وی افزود: تعدادی از نمایندگان مجلس که این پیشنهاد را برای طرح در مجلس امضا کرده بودند، امضای خود را پس گرفتند و تنها چهار نفر از نمایندگان امضا را پس نگرفتند.

وی تصریح کرد: برای این‌که طرح مذکور بتواند در مجلس مطرح شود، نیاز است که حداقل ده نفر از نمایندگان آن را امضا کرده و خواستار مطرح شدن آن شوند.

با این حال برخی نمایندگان از مطرح بودن آن در میان نمایندگان و تلاش برای جمع‌آوری مجدد امضا برای مطرح شدن آن در صحن خبر می‌دهند.

این در حالی است که با توجه به شرایط انتخاباتی حاکم بر مجلس، سرنوشت و فرجام چنین طرحی که تاثیری گسترده بر افکار عمومی خواهد داشت، در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.

تست افکارعمومی؟

این یک واقعیت روشن است که مجلس و به‌خصوص دولت به‌خاطر دلایل واضح اقتصادی مایل به تداوم پرداخت یارانه نقدی به روش امروز نیستند و خواهان حذف کامل یا محدود شدن پرداخت آن به اقشار فقیر یا تحت‌پوشش کمیته امداد و بهزیستی هستند.

از سوی دیگر، احتمالا تلاش دولت برای حذف یارانه پردرآمدها به علت فراهم نبودن زیرساخت‌های لازم از جمله بانک‌های اطلاعاتی قابل اعتماد تاکنون موفق نبوده یا سرعت لازم را نداده است.

آمار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز حاکی از همین واقعیت است؛ چراکه تاکنون فقط یارانه 17 هزار پردرآمد حذف شده که همان نیز حاشیه‌هایی برای دولت ایجاد کرده است. لذا دولت احتمالا مایل است یک‌بار برای همیشه به داستان پرداخت یارانه نقدی پایان داده و تکلیف آن را یکسره کند.

این تمایل در بخشی از مجلس هم دیده می‌شود. ‌طوری‌که اقتصاددانان مجلس که امضایشان پای طرح نافرجام دیروز به چشم می‌خورد، به‌دنبال یکسره کردن کار یارانه نقدی هستند. با این حال این واقعیت انکارشدنی نیست که مجلس در آستانه انتخابات اسفند قرار دارد و بسیاری از نمایندگان شاید حمایت از هرگونه طرح منجر به قطع یارانه نقدی را به نفع رای‌آوری خود در حوزه‌های انتخابیه نبینند.

به این ترتیب تصویب هرگونه طرح و لایحه‌ای در این خصوص دست‌کم در مجلس راه دشواری برای تصویب شدن خواهد داشت.

با وجود این، سوال مطرح است که هدف از طرح یکباره و غافلگیرانه قطع یارانه نقدی در مجلس چه بوده است؟ محتمل‌ترین گزینه پاسخ در این خصوص، تست افکارعمومی و سنجش واکنش‌ها نسبت به قطع یارانه نقدی است.

در این روش آزموده شده، معمولا یک اقدام یا یک اظهارنظر از سوی مقام مسئولی به حالت حدس و گمان مطرح می‌شود تا ناظران واکنش‌ها و درجه حرارت منفی نسبت به آن را بسنجند و در نهایت هزینه آن اقدام برای دولت را محاسبه کنند.

موقعیت زمانی نیز کاملا با این گزینه همخوانی دارد. دولت در آستانه تدوین بودجه سال 95 است و همزمان قرار است لایحه برنامه ششم توسعه را تسلیم مجلس کند. با توجه به این‌که اعتبار پنجساله اجرای قانون قبلی هدفمندسازی یارانه‌ها امسال به پایان می‌رسد، این فرصت طلایی در اختیار دولت است که بتواند این قانون را به شکل جدیدی اجرایی کند. بنابراین با توجه به این‌که دولت اعلام کرده در متن برنامه ششم حتما اجرای هدفمندی یارانه‌ها تداوم خواهد داشت، شیوه اجرای جدید این قانون محل بحث است، لذا کاملا محتمل است گزینه هدفمندی بدون یارانه نقدی روی میز تصمیم‌گیران قرار داشته باشد.

زورآزمایی برای حذف یارانه نقدی

در حالی که برخی نمایندگان مجلس از احتمال مطرح شدن مجدد طرح حذف یارانه نقدی ثروتمندان و تلاش برای جمع‌آوری امضا برای آن سخن می‌گویند، بعید نیست دوباره شاهد زورآزمایی برای حذف یارانه نقدی باشیم. اقدامی که در عین حال باید کاملا حساب شده و با پیش‌بینی تمهیدات لازم انجام شود تا فشار مضاعفی بر معیشت مردم به‌خصوص آنهایی که در مناطق محروم عملا با پول یارانه نقدی گذران زندگی می‌کنند، وارد نیاید.