شهدا آدم‌ها را بیشتر دوست داشتند

هنگام نقش آفرینی در فیلم‌های دفاع مقدس چه جنبه‌ای از زندگی رزمندگان شهید برایتان مهم بود؟

در نقش‌هایی که ایفا کردم اعم از آنهایی که در جبهه و جنگ می‌گذشته و چه آنهایی که راجع به محیط‌های شهری بوده و موضوع آن پیرامون جنگ بوده، ماجراهای دوران دفاع مقدس دوباره برایم مرور شد؛ آدم‌هایی که در آن موقع که این سرزمین گرفتار این جنگ ناخواسته بود، از جان خود گذشتند. ایثار، مهین‌پرستی، خداپرستی و دینداری در وجود آنهاست. چنین ویژگی‌هایی این هشت سال مقاومت و ایستادگی را باعث شد و اگر نبود خصوصیات رفتاری و کردار شهدا و ایثارگران چه بسا در همان سال‌های اولیه جنگ امکانی برای ایستادگی وجود نداشت. اما این روحیات در آدم‌هایی که در جبهه و جنگ یا در پشت جبهه ایثارگری می‌کردند، هشت سال مقاومت را در پی داشت.

وقتی نقش یک رزمنده، ایثارگر یا شهید را بازی می‌کردید آیا موردی هم بوده که ما به ازای بیرونی داشته و شما در مورد روحیات و سبک زندگی و منش رفتاری چنین شخصیتی مطالعاتی داشته باشید؟

بله. خیلی از آدم‌هایی که من نقششان را بازی کردم ما به ازای بیرونی داشتند. حتی بسیاری از آنها مقابلم بودند و من با آنها برخورد کردم. حتی بعضی از رزمندگان دوران دفاع مقدس وقتی فیلمی از من با موضوع جنگ می‌بینند به من می‌گویند مثل این که شما نقش مرا در فیلم بازی کردی. نکته دیگر این که من بسیاری از این آدم‌ها را از نزدیک دیده و با آنها برخورد داشته‌ام و حتی برخی از آنها شهید شده‌اند. من در دوران دفاع مقدس دوبار به جبهه رفتم و حتی تا خط مقدم هم پیش رفتم. این آدم‌ها در جبهه در رده‌های مختلف بودند و با آنها هر چند کوتاه زندگی کرده و خصوصیات رفتاری و اخلاقی آنها را از نزدیک شاهد بوده‌ام. به هر حال چنین آدم‌هایی در حال حاضر کمیاب هستند.

چرا فکر می‌کنید الان با کمبود این افراد مواجه هستیم. آیا سبک زندگی ما تغییر کرده که دیگر افرادی با چنین روحیاتی کمتر در دسترس هستند؟

الان رویه زندگی تغییراتی کرده و بسیاری از افراد درگیر مسائل و مشکلات خاص خود در زندگی هستند و شاید جبر روزگار بسیاری از آنها را به سمت و سویی برده است. برخی که دوران سابق را درک کرده و با آن روحیات ایثارگری و شهادت آشنا بوده‌اند، ممکن است از برخی ناملایمات و نارسایی‌ها در محیط اجتماعی گله‌مند باشند.

با توجه به همنشینی با رزمندگان دفاع مقدس که برخی از آنها هم به شهادت رسیدند، آیا یادآوری چنین خاطراتی در نوع نگاه به زندگی و تعاملات اجتماعی شما تغییراتی ایجاد کرده است؟

بله حتما تاثیر گذاشته است. چون نگاه من به زندگی مانند نگاه کسانی نیست که در حال حاضر نگاه عافیت‌طلبانه‌ای به زندگی دارند. هم نسلان من نگاه دیگری نسبت به جهان هستی داشتند. برخی الان واداده شرایط و اوضاع و احوال جدید شده‌اند. برخی انگار دو دستی به دنیا چسبیده‌اند و به دروغ و تزویر آغشته شده‌اند.

با توجه به تجربیاتی که از جبهه و جنگ و دوران ایثار و شهادت در دوره دفاع مقدس دارید، چه رویه‌ای را باید در پیش گرفت تا روحیه شهادت‌طلبی و از خودگذشتگی مثل گذشته به عنوان یک سبک زندگی در جامعه شناخته شود؟

خصلت‌هایی مثل ایثار و از خودگذشتگی در گذشته بسیار پررنگ بود. در دوران دفاع مقدس مردم بیشتر همدیگر را دوست داشتند و به همین دلیل حاضر بودند از خود بگذرند و جان خود را در طبق اخلاص بگذارند و برای ایمان و عقیده و نجات دیگران از خود بگذرند. در گذشته اگر موهبت و ثروتی بود برای همه بود و آدم‌های دوران دفاع مقدس زیاده خواه نبودند و آنچه برای خود می‌خواستند برای دیگران هم می‌خواستند. متاسفانه این خصوصیات مثل گذشته در میان مردم رایج نیست. آن سال‌ها خلوص نیت وجود داشت. باید دید چه اتفاقی افتاده که توجه مردم به دیگران کمتر شده است. ما الان دچار روزمرگی شده‌ایم و این مساله بر سبک زندگی ما هم تاثیر گذاشته است. حالا دیگر ایثار و از خودگذشتگی مثل گذشته در بین مردم ساری و جاری نیست. رزمندگان برای جامعه خود را فدا می‌کردند. همان‌طور که سطح زندگی‌ها و نگاه ما به محیط پیرامونی تغییر پیدا کرده،‌ روحیه شهادت طلبی و ایثار هم در جامعه ما دستخوش دگرگونی شده است. در حال حاضر اولویت‌های زندگی در بین مردم مسائل دیگری است و این نشان می‌دهد جامعه تا حدودی از ارزش‌ها و معیارهای زندگی دوران دفاع مقدس فاصله گرفته است. من و هم‌نسلانم الان حسرت آن سال‌ها را می‌خوریم. متاسفانه شاهد هستیم که با ایجاد تغییر در رویه زندگی، روابط و تعاملات میان اعضای خانواده هم شکل دیگری پیدا کرده است. نمی‌خواهم ادعا کنم دیگر مهر و محبت و دوست داشتن میان خانواده‌های ایرانی از بین رفته، اما در دوران دفاع مقدس و زمانی که رزمندگان جنگ ایثار و از خود گذشتگی نشان می‌دادند این روحیه بیشتر در میان خانواده‌های ایرانی نمود داشت. برای من و امثال من که آن دوران را دیده‌ایم مشاهده اوضاع و احوال حاکم بر خانواده‌های ایرانی‌ سخت و دشوار است.

فتاح غلامی

دین و زندگی