امواج رادیویی از نگرانی تا واقعیت

در چند سال گذشته، پارازیت‌ها و امواج رادیویی ناشی از تلفن همراه به گونه‌ای افزایش پیدا کرده که نگرانی از خطرات آن بار‌ها در رسانه‌ها منعکس شده است تا جایی که معصومه ابتکار، رئیس سازمان محیط‌زیست نیز از ارسال امواجی که بر سلامتی انسان و سلول‌های بدن تاثیر می‌گذارد، ابراز نگرانی و بر اختلالات ناشی از آن بر سیستم ایمنی تاکید کرده است.

گزارش مستندی وجود ندارد

حسینعلی شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت درباره آثار و عواقب وجود این امواج می‌گوید: ما تاکنون مساله امواج پارازیت را دو بار در کمیسیون بهداشت و درمان مجلس بررسی کردیم و در این زمینه از وزارت بهداشت و درمان، محیط زیست و دستگاه‌هایی که مربوط به این مساله هستند و مجامع علمی که می‌توانند گزارشی منتشر کنند، می‌خواهیم که اگر مستنداتی در اختیار دارند به ما ارائه کنند.

او توضیح می‌دهد: تاکنون مستنداتی که نشان دهد پارازیت برای انسان خطرناک است، منتشر نشده است. تنها یک مقاله در هندوستان بوده‌ که درباره امواج سیستم‌های برق فشار قوی است که آن هم استنادی برای موضوع ما نیست. شهریاری همچنین تاکید می‌کند: آنها که ادعایی دارند مقاله و مستندات خود را به کمیسیون بدهند تا ما نیز روی آن بتوانیم برنامه‌ریزی کنیم.

رئیس کمیسیون بهداشت مجلس، حرف های خود را این‌طور به پایان می برد: به جای این‌که مشکلات مردم را حل کنند با طرح این مساله فرافکنی می‌کنند.

اما عابد فتاحی دیگر نماینده مجلس نظر دیگری در این باره دارد. او می‌گوید: در کمیسیون بهداشت چهار مساله سلامت مواد غذایی، آلودگی هوا، پارازیت و بنزین‌های غیراستاندارد مطرح شده است. این مسائل چون مستقیم با سلامت مردم ارتباط دارد،مهم هستند.

فتاحی توضیح می‌دهد: به عنوان عضو کمیسیون بهداشت مجلس می‌گویم این امواج واقعا تاثیرات منفی بر جسم دارد و مشکل ایجاد می‌کند؛ چه بر سیستم عصبی که تاثیر منفی دارد و افسردگی و بی‌حالی از نشانه‌های دیگر آن است.

البته فتاحی هم بر این مساله تاکید می‌کند که میزان آسیب‌رسانی و تضعیف جسم و اعصاب به دلیل پارازیت تاکنون مشخص نشده است، اما توضیح می‌دهد: وقتی به صورت کلی گویی بر این مساله تاکید شده است که تاثیرات منفی هم بر انسان و هم بر طبیعت دارد، باید برای آن برنامه‌ریزی کنیم.

امواج روی مولکول‌های سلولی اثر می‌گذارد

اما دکتر ایرج خسرونیا، رئیس انجمن جراحان عمومی درباره تاثیر امواج رادیویی نظرات جالبی دارد. او می‌گوید: من به ‌عنوان پزشک می‌دانم اگر این امواج به بدن انسان برسد روی مولکول‌های سلولی اثر می‌گذارد. در بدن گرما تولید می‌کند و اگر این تغییرات سلولی ادامه پیدا کند به مشکلات خاص خود منجر می‌شود. یعنی تغییرات ژنتیکی ایجاد می‌کند. این امواج روی جنین اثرات بیشتری می‌گذارد. حالا این امواج که می‌گویم می‌تواند شامل امواج ماهواره‌ای و ماکروویو و حتی موبایل هم بشود.

تحقیقات نداریم

خسرونیا توضیح می‌دهد: بیشترین حد ضرر و زیان امواج بر بدن انسان در نزدیکی مرکز ارسال‌کننده امواج قرار دارد. هرچه این فاصله بیشتر شود، قدرت نفوذ و آسیب‌پذیری این امواج از طریق برخورد با بخار آب و ذرات ریزی که در فضا وجود دارد کاهش پیدا می‌کند. این حرفی هم که می‌زنم فقط و فقط مربوط به امواج ماهواره‌ای نیست، بلکه سال‌ها این امواج در فضا ساطع می‌شدند.

خسرونیا ادامه می‌دهد: بنده با یک مهندس پزشکی که استاد دانشگاه سوئد است تماس گرفتم و درمورد چگونگی ساطع شدن این امواج و میزان نفوذپذیری آنها اطلاعاتی کسب کردم. متاسفانه در هیچ جا کار تحقیقاتی که این موضوع را اثبات کند، وجود ندارد، اما من به‌عنوان پزشک می‌دانم اگر این امواج به بدن انسان برسد روی مولکول‌های سلولی اثر می‌گذارد. در بدن گرما تولید می‌کند و اگر این تغییرات سلولی ادامه پیدا کند به مشکلات خاص خود منجر می‌شود. یعنی تغییرات ژنتیکی ایجاد می‌کند.

رئیس انجمن جراحان عمومی می‌گوید: امواج وسایل آشپزخانه مستقیما در فاصله نزدیک بر بدن انسان موثر است یا خانه‌سازی زیر برق فشار قوی که یکی دیگر از این امواج است. امواج الکترومغناطیسی که از زیر این سیم‌ها رد می‌شود به همان نسبت خطر دارد که یک پارازیت مختل‌کننده امواج ماهواره‌ای.

خسرونیا درباره این ‌که آیا مشخصا راهی هست که پزشک بگوید این بیماری بر اثر امواج رخ داده است یا نه، می‌گوید: پزشک برای این کار راهی ندارد. چراکه قابل اثبات نیست. مگر این‌که پزشک مستقلا برنامه‌ریزی کرده باشد و در آن 10 هزار زن باردار را بررسی کرده باشد و بعد ببیند 10 هزار زن تهرانی با 10 هزار زنی که خارج از محدوده تاثیرگذاری امواج هستند چه تفاوتی دارند.

او درباره نحوه تاثیرگذاری امواج بر بدن توضیح می‌دهد: اگر برخورد موجی با بدن انسان به سرطان تبدیل شود، سریع مشخص می‌شود، اما کسی به‌خاطر احساس گرما و داغ شدن بدن پیش پزشک نیامده است. این گرمایی که بر اثر امواج ایجاد می‌شود کشنده است. در جنگ جهانی دوم با فرستادن امواج افراد نظامی می‌مردند. اگر قدرت امواج الکترومغناطیس زیاد باشد، می‌تواند به مرگ انسان منجر شود.

پرتوهایی که پیرپوستی می‌آورند

با پیشرفت روزافزون علم و تکنولوژی شاهد تحولات عظیمی در تمامی زمینه‌ها ازجمله علوم پزشکی هستیم. بکارگیری پرتوهای ساخت بشر در پرتودرمانی‌های پزشکی گواه این امر است. این موضوع نیز بر کسی پوشیده نیست که تکنولوژی‌های روز همان‌قدر که سودرسان هستند، می‌توانند آسیب‌رسان نیز باشند. در کنار پارازیت‌های ماهواره‌ای، مساله پرتوها نیز یکی از موضوعات نگران‌کننده در زمینه سلامت شهروندان است.

«پرتوها یکی از پاک‌ترین انرژی‌هایی هستند که انسان تا به حال از آن استفاده کرده است. پرتو یکی از انرژی‌هایی است که در تمام امورات زندگی بشر با شدت بسیار بالا ساری و جاری است.» این مقدمه‌ای از صحبت‌های علی گورانی، رئیس مرکز پرتودرمانی وزارت بهداشت است.

علی گورانی درباره تاثیر پرتوها می‌گوید: با نگاهی به علوم ارتباطات می‌توان پی‌برد که دنیای ارتباطات با استفاده از پرتوها متحول شد. در علوم پزشکی امکان درمان بیماری برای متخصصان بدون استفاده از پرتوها وجود ندارد.

گورانی پرتوها را به دو دسته طبیعی و مصنوعی تقسیم‌بندی می‌کند و می‌گوید: یکسری پرتوها مصنوعی و ساخته دست بشر است. یعنی منشأ مصنوعی دارد. یکسری دیگر از پرتوها طبیعی هستند. برخلاف ذهنیت خیلی از ما، عمده آسیب بشر از پرتوهای طبیعی است و عمده‌ترین آنها رادون 222 است که بصورت گاز از دل زمین بیرون می‌آید و بعد از سیگار عامل دوم سرطان ریه است. او ادامه می دهد: یکی دیگر از پرتوهای طبیعی مضر پرتوهای ماوراءبنفش خورشید است که عامل اصلی سرطان پوست در آقایون و عامل اصلی پیرپوستی است و آمار پیرپوستی در کشور ایران بیش از دیگر کشورهاست. گورانی دسته دوم پرتوها را مصنوعی و ساخته دست بشر می‌داند و می‌گوید: در این قسمت عمده‌ترین آسیب را در پرتودرمانی‌های پزشکی داریم. ضمن این‌که بیشترین استفاده را از آنها می‌بریم. نه به آن مفهوم که تکنولوژی بد است. بحث آن است که باید نحوه استفاده صحیح از تکنولوژی را بلد بود. ایرادی بر تکنیک واردی نیست، زیرا در حال حاضر استفاده گسترده‌ای از پرتو داریم، اما بنابر برخی دلایل، آسیب‌های جانبی استفاده از پرتوها در ایران نسبت به دیگر کشورها بیشتر است.

موضوع جدی است

رئیس مرکز پرتودرمانی وزارت بهداشت می‌گوید: پرتوها ان‍رژی قابل محسوسی نیستند. مردم دیگر انرژی‌ها را حس می‌کنند، ولی این انرژی قابل حس نیست. پرتوها از یک ویژگی انحصاری برخوردارند و آن استفاده در سایر زمینه‌هاست. محسوس نبودن این امر دو اتفاق را به همراه دارد. یکی این‌که مردم نسبت به پرتو حساس نمی‌شوند. یعنی مثل آلودگی هوا و گرما نیست که حس شود و سر و صدا ایجاد کند. عموما در دانشگاه‌ها به آن پرداخته می‌شود. آن هم در حد مبانی فیزیک و نه در زمینه کاربری.

باید به کیفیت و کنترل کیفیت دستگاه‌ها بیش از پیش پرداخته شود. پرتوکاران باید بیشتر از قبل مکلف به رعایت اخلاق کار، حفاظت و همراه بیمار باشند. او ادامه می‌دهد: آموزش عمومی باید بالا برود و بر سیستم‌های حفاظتی کار با پرتوها نظارت جدی‌تری اعمال شود که در مجموع آسیب‌های کمتری بر مردم وارد شود.

قدرت متفاوت نفوذ امواج

رئیس انجمن جراحان عمومی درباره تاثیرات امواج بر سلامتی می‌گوید: چیزی که من می‌خواهم بگویم، مشخصا در مورد ایران نیست، بلکه می‌خواهم براساس مستندات علمی حرف بزنم. کل امواجی که در فضا وجود دارد بسته به طول موج، ماکرویوو، افقی یا عمودی بودن قدرت نفوذ متفاوتی دارد. قدرت نفوذی که از 300 هرتز تا 300 مگاهرتز متفاوت است. هرچه این قدرت بیشتر باشد، قدرت نفوذپذیری هم بیشتر می‌شود. در نتیجه وقتی امواج به بدن می‌رسد، مولکول‌های آب را تغییر می‌دهد و این مساله بر بدن ما تاثیر می‌گذارد. اما هرچه فاصله ارسال‌کننده موج بیشتر باشد، قدرت اثرگذاری آن در بدن انسان کمتر می‌شود.

فرحناز احمدی