پیرگوشی درمان قطعی ندارد

پیرگوشی چیست و چه مشخصه‌هایی دارد؟

همیشه تغییراتی به دلیل افزایش سن در بافت‌های مختلف بدن اتفاق می‌افتد که گوش هم جزئی از آن است. این تغییر البته در افراد مختلف در سنین‌ متفاوت اتفاق می‌افتد. یعنی ممکن است در فردی از 40 سالگی و در فردی دیگر از 50 سالگی شروع شود. وقتی در سلول‌های مژک‌دار شنوایی گوش داخلی به هر دلیل مشکلاتی به وجود آید که به ضعیف شدن گوش منجر شود، فرآیند پیرگوشی شروع می‌شود. این عارضه معمولا از فرکانس‌های بالا یا فرکانس‌های زیر شروع می‌شود و بعد به تدریج که سن بالاتر می‌رود، شامل فرکانس‌های پایین هم می‌شود. می‌توان گفت در واقع یک‌سوم بزرگسالان از 50 سالگی به بالا دچار این مشکل می‌شوند، اما در هر حال بالا بودن سن عاملی برای شیوع بیشتر آن است. در واقع کمتر کسی است که به سنین بالا برسد و مشکلات پیرگوشی را نداشته باشد ، چه زن باشد چه مرد.

کمی درباره نشانه‌های بیماری توضیح می‌دهید؟

مهم‌ترین نشانه‌های پیرگوشی در روند زندگی عادی و مکالمات روزمره فرد مبتلا مشخص می‌شود. به طوری که افراد مبتلا بعضی صداها را متوجه نمی‌شوند و باید برایشان تکرار شود تا بفهمند. بویژه بعضی حروف مثل «ش» یا «س» یا کلماتی که از اصوات زیر تشکیل شده‌ است. افراد مبتلا ممکن است این کلمات را اشتباه متوجه شوند. گاهی هم دچار وزوز گوش هستند. این موارد نشانه‌های عمومی بیماری است و از آنجا که افراد مبتلا متوجه این نشانه‌ها نیستند، گاهی اوقات مجبورند با صدای بلندتر صحبت کنند؛ چراکه فکر می‌کنند دیگران هم همین مشکل را دارند که این مساله غیرارادی است. در واقع یکی از نشانه‌ها در مراحل پیشرفته بیماری، همین مکالمه با صدای بلند است. در شرایط پیشرفته‌تر این افراد از نظر درک گفتار هم دچار مشکل می‌شوند. در مراحل اولیه ممکن است از نظر درک گفتار مشکل خاصی نداشته باشند، اما از آنجا که کم‌شنوایی از نوع حسی ـ عصبی است، به مرور اختلالات درکی نمایان می‌شود و گاهی صدا را می‌شنوند اما نمی‌توانند آن را تشخیص بدهند. به همین دلیل گاهی این افراد مشکلات عصبی پیدا می‌کنند.

پیرگوشی برای هر دو گوش اتفاق می‌افتد؟

یکی از ویژگی‌های اصلی پیرگوشی دوطرفه و قرینه بودن آن است.

راهی برای جلوگیری و پیشگیری از وقوع پیرگوشی وجود دارد؟

پیشگیری خاصی ندارد. بهترین کاری که می‌توان انجام داد این است که فاکتورهایی که تشدید و تسریع کننده روند بیماری است را از بین ببریم.

مثلا چه فاکتورهایی؟

این‌که افراد نباید در معرض صداهای بلند قرار گیرند. آنهایی که در محیط پرصدا کار می‌کنند، سعی کنند از قالب گوش‌ استفاده کنند. از نزدیکی به صداهایی مثل آژیرخطر یا صدای دستگاه‌های کمپرسور که با آن به حفاری در زمین می‌پردازند، دوری کنند. امروزه دستگاه‌هایی به نام «سونومتر» وجود دارد که می‌تواند میزان صدای تولید شده در محیط را اندازه‌گیری کند. استفاده از این دستگاه در سنجش خطرآفرینی محیط کار خیلی کمک‌کننده است. چراکه صرف صدای زیاد به افزایش پتانسیل ابتلا به پیرگوشی منجر می‌شود. بعضی از داروها هم وجود دارد که زمینه‌ساز بروز پیرگوشی است؛ مثل ترکیبات جنتا مایتین. این داروها در افراد جوان هم اختلالات مخرب ایجاد و زمینه را برای بروز مشکل فراهم می‌کند.

گذشته از بحث پیشگیری، آیا برای پیرگوشی درمانی وجود دارد؟

از آنجا که پیرگوشی یک مشکل در سیستم حسی ـ عصبی است، متاسفانه درمان خاصی ندارد. برای کاهش شنوایی دو تقسیم‌بندی کلی وجود دارد؛ دسته اول کاهش شنوایی انتقالی است و دومی کاهش شنوایی حسی ـ عصبی. مورد اول مربوط به گوش خارجی و میانی بوده که عمدتا با جراحی قابل درمان است، اما کاهش شنوایی که مربوط به گوش داخلی و عصب شنوایی است متاسفانه بجز موارد استثنا درمان‌پذیر نیست.

منظورتان از استثنا چیست؟

مثلا کسی که کم‌کاری تیروئید دارد ممکن است به نوعی به این نوع کاهش شنوایی مبتلا شود که اگر کم‌کاری تیروئید او درمان شود، این مساله هم خود به خود حل می‌شود. در بیشتر مواقع برای افرادی که کاهش شنوایی حسی ـ عصبی دارند، درمانی وجود ندارد و تنها کاری که می‌تواند کمک‌کننده باشد، استفاده از سمعک است.

یعنی عملی به نام جراحی پرده گوش نداریم؟

داریم، اما پرده گوش ربطی به کاهش شنوایی حسی عصبی ندارد. پرده گوش رابط میان گوش میانی و گوش خارجی است.

لطفا بیشتر توضیح دهید.

گوش از سه قسمت خارجی، میانی و داخلی تشکیل شده است. اگر در گوش خارجی و میانی اشکالی پیش بیاید، از آنجا که پرده گوش هم مربوط به آنها و رابط آنهاست، قابل درمان است. فرض کنید مایع در گوش میانی جمع و پرده گوش پاره شده باشد. این موارد را با تمیز کردن گوش، درمان دارویی یا اعمال جراحی می‌توان درمان کرد، اما زمانی که به گوش داخلی و عصب گوش می‌رسد، دیگر جراحی برای درمان چاره‌ساز نیست. البته موارد معدودی هم داریم که با جراحی درمان می‌شوند؛ مثلا افرادی که تومور عصب شنوایی دارند تحت عمل جراحی قرار می‌گیرند، اما در بیشتر موارد این عمل کمکی به بهبود شنوایی نمی‌کند.

در واقع درمان درصد موفقیت بالایی ندارد.

خیر. ندارد. کاهش شنوایی حسی ـ عصبی عمدتا درمان دارویی و جراحی ندارد و تنها راه استفاده از سمعک است. البته سمعک هم روی همه بیماران موثر نیست. در کسانی موثر است که مساله کاهش شنوایی حسی ـ عصبی آنها باعث نشده که از نظر درک گفتار هم دچار مشکل شوند. اگر گوش کسی سنگین و از نوع حسی ـ عصبی باشد و از نظر درصد درک گفتارهم مشکل شدید پیدا کرده باشد، متاسفانه نه‌تنها سمعک کمکی به او نمی‌کند، بلکه او را اذیت هم می‌کند.

میزان شیوع پیرگوشی در کشور ما چه مقدار است؟ آماری در این زمینه وجود دارد؟

شاید بتوان گفت افراد معمولا از سنین 50 به بالا دچار این مشکل می‌شوند و تنها شدت و ضعف آن فرق می‌کند. در بعضی افراد این مشکل حتی ممکن است از 40 سالگی شروع شود. واضح است هرچه سن شروع پایین‌تر باشد، با بالارفتن سن، میزان این کاهش شنوایی بیشتر می‌شود، اما ممکن است در بعضی افراد از 60 سالگی به بعد شروع شود. این مساله بستگی زیادی به ژنتیک افراد و سابقه فامیلی آنها دارد.

چیزی که امروز بین جوان‌ها متداول شده گوش دادن به موسیقی از طریق گذاشتن هدفون توی گوش در ساعات زیادی از روز و با صدای بلند است. این کار چه تهدیداتی برای سلامت گوش به ‌همراه دارد؟

متاسفانه روند پیرگوشی در این افراد زودتر شروع و در ادامه هم شدیدتر می‌شود. این افراد همچنین دچار نوعی کاهش شنوایی به نام «کاهش شنوایی ناشی از صوت» می‌شوند. این مساله ابتدا از فرکانس 4000 شروع می‌شود که این افراد در این فرکانس دچار یک ضعف شنوایی می‌شوند، به مرور زمان به فرکانس‌های بالاتر هم می‌رسد و اگر استفاده از هدفن در این افراد بیشتر شود، به مرور کاهش شنوایی بیشتر می‌شود. اگر در مراحل اول متوجه این موضوع شوند و به سرعت نسبت به محافظت گوش اقدام کنند، شنوایی آنها قابل برگشت است و احتمال این‌ که به‌ طور کامل بهبود یابند وجود دارد.

می‌توانیم برای مدت زمان استفاده از هدفن در طول روز یک استاندارد تعریف کنیم؛ مثلا روزی 10 دقیقه؟

ما یک استاندارد تحت عنوان قانون کار داریم که یک قانون کلی است. کسانی که در محیط با شدت صدای بین 80 تا 90 دسی‌بل قرار می‌گیرند، نباید بیشتر از 8 ساعت در آن محیط بمانند. این از نظر قانون غیرمجاز است. حالا هرچقدر شدت این صوت بالاتر برود و به 100 دسی‌بل برسد، سقف زمانی از 8 ساعت به دو ساعت کاهش پیدا می‌کند. اگر به 115 دسی‌بل برسد، زمان به یک ربع کاهش پیدا می‌کند. اگر صدای هدفون افراد به حدی بالا باشد که میزان آن از 115 دسی‌بل بیشتر باشد، زمان آسیب‌رسانی به گوش به چند دقیقه می‌رسد. گاهی اوقات حتی تماس لحظه‌ای صوت شدید هم به گوش آسیب می‌رساند.

افراد خانواده چه کمکی می‌توانند به افراد کم‌شنوا و کسانی که به پیرگوشی مبتلا هستند، کنند؟

برخورد نامناسب ممکن است این افراد را دچار افسردگی و انزوا کند. کاملا مشخص است زمانی که فرد مسن از ما می‌خواهد که حرف خود را تکرار کنیم، باید با سعه‌صدر این کار را انجام دهیم و نباید عصبی شویم.

اولا باید سعی کنیم زمان مکالمه با یک فرد مسن، حتما به چهره او نگاه کنیم؛ چراکه این افراد خیلی از مواقع با استفاده از تکنیک لب‌خوانی متوجه منظور ما می‌شوند یا اگر هنگام مکالمه با این افراد صدای تلویزیون بلند است، باید آن را کاهش داد و در محیط معمولی باید با افراد مسن بلندتر صحبت کرد. همچنین نباید با سرعت زیاد با این افراد صحبت کرد، چراکه متوجه نخواهند شد.

آریا کیانی