تقلب سازمان‌یافته در مواد غذایی

به گزارش خبرنگار جام‌جم، اخیرا و به گفته اصناف، تقلب در تهیه و عرضه مواد غذایی مختلف رو به افزایش گذاشته است. همزمان در شبکه‌های اجتماعی نیز پست‌های متعددی درباره آلوده بودن برخی مواد غذایی منتشر و دست‌به‌دست می‌شود، لذا نگاهی به رشد اخبار مربوط به مواد غذایی دو دیدگاه را به ذهن متبادر می‌کند؛ دیدگاه اول این است که همان‌گونه که برخی اصناف معترفند، کمیت و کیفیت برخورد دستگاه‌های مسئول با پدیده رو به‌ گسترش تقلب در مواد غذایی در حد انتظار مردم نیست و باید از دستگاه‌ها خواست در این‌خصوص مسئولانه‌تر، گسترده‌تر و با جدیت بیشتری عمل کنند. اما دیدگاه دوم، سوءاستفاده برخی جریانات از این اخبار و شانتاژ و جوسازی
به خاطر دست‌یافتن به اهدافی دیگر از این رهگذر است. به عبارت بهتر، این احتمال، قوی است که برخی جریانات بخواهند با سیاه نمایی انتشار اخبار تقلب در مواد غذایی را سندی در راستای این اهداف خود قرار دهند. لذا باید میان این دو دسته اخبار تفاوت قائل شد و قبل از اعتماد کردن به خبر، صحت و سقم و منبع آن را جویا شد.

افزایش نمونه‌ها

با این حال نگاهی به سرتیتر اخبار منابع معتبر، نشان می‌دهد اصناف در هفته‌های اخیر به موارد متعددی از تقلب در تهیه و عرضه مواد غذایی اشاره کرده‌اند که این اخبار حاکی از کم‌کاری دستگاه‌های مسئول در برخورد با این پدیده است. از استفاده از کاه و خوراک دام در تهیه حلیم گرفته تا رنگ غیرمجاز در سوسیس و کالباس و عرضه گوشت بز و میش به جای گوشت گوسفند و گوساله.

علی فاضلی، رئیس اتاق اصناف ایران در‌این باره به جام‌جم گفت: اصناف امکانات محدودی در برخورد با پدیده تقلب در مواد غذایی دارند. هر چند تا حد امکان نظارت انجام می‌شود و بازرسی هم هست، اما امکانات و آزمایشگاه‌ها و نیروی انسانی گسترده‌ای که سازمان‌هایی چون استاندارد، معاونت غذا و داروی وزارت بهداشت، سازمان دامپزشکی و سازمان حمایت از مصرف‌کننده دارد، اصناف ندارند؛ لذا همپای اصناف، باید از این سازمان‌ها خواست نظارت و رصد خود را در بازار بیشتر کنند.

همچنین عبدالرحمان رستمیان، نایب‌رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس به جام‌جم گفت: محصولات کشاورزی و پروتئینی دو دسته محصول استراتژیک هر کشور هستند که ایمنی غذا مستقیما به آنها برمی‌گردد.

وی افزود: در حفظ امنیت، ایمنی و بهداشت آنها حرفی نیست. این بهداشت باید از مزرعه تا پس از توزیع کالا ادامه داشته و ضمنا همیشگی و دائمی نیز باشد.

وی اظهار کرد: با این حال و با وجود دستگاه‌های متعددی که در زمینه نظارت در دل وزارت بهداشت، وزارت صنعت و وزارت جهاد کشاورزی وجود دارد، مسائل میان‌بخشی و اختلاط وظایف، نمی‌گذارد نظارت به‌درستی انجام شود.

رستمیان‌ افزود: مشکل کمبود نظارت کمی و کیفی بر تهیه و تولید مواد غذایی در خوشبینانه ترین حالت، یک وظیفه میان بخشی است. مشکلی که در وظایف بخشی وجود دارد این است که وقتی مشکلی نیست و ماه عسل است، همه حل مشکل را وظیفه دستگاه خود می‌دانند و برایش بودجه طلب می‌کنند، اما وقتی مشکل حاد می‌شود، همه ماجرا را به دیگری پاس می‌دهند؛ لذا باید وظایف دستگاه‌ها در امر نظارت بر تهیه و تولید مواد غذایی شفاف شود.

نماینده دامغان تصریح کرد: مثلا الان برای نظارت بر محصولات و فرآورده‌های گوشتی میان سازمان استاندارد و معاونت غذا و داروی وزارت بهداشت موازی‌کاری و اختلاط وظایف وجود دارد و هرگاه مشکلی پیش می‌آید مشخص نمی‌شود که مقصر اصلی کیست.

هر چند گفته می‌شود تفاهم‌نامه‌ای دراین باره بین دو دستگاه امضا شده، اما مشکل با تفاهم‌نامه حل نمی‌شود. باید تقسیم وظایف روشنی درباره نقش هر دستگاه در برخورد با این تخلفات انجام شود. نایب رئیس کمیسیون بهداشت مجلس خاطرنشان کرد: در واقع همان سردرگمی که در موضوع آلودگی هوا، ترافیک و امثالهم وجود دارد، در بخش نظارت بر تهیه و توزیع مواد غذایی نیز وجود دارد که مجلس و دولت باید برای آن فکری بکنند و راه آن نیز تقسیم وظایف روشن میان دستگاه‌هاست.

تقلب سازماندهی شده

از سوی دیگر سیدمحمدرضا مرتضوی، رئیس انجمن صنایع غذایی از وجود تقلب سازماندهی‌شده در تهیه و توزیع مواد غذایی خبر داد و به جام‌جم گفت: با این‌که ما در انجمن صنایع غذایی در حال مبارزه دائمی با پدیده تقلب در تهیه و توزیع مواد غذایی هستیم، اما وجود تقلب سازماندهی شده به همراه وجود برخی مشکلات ساختاری مانند نظام توزیع، جلوی تاثیر کامل این تلاش‌ها را می‌گیرد. وی افزود: در واقع مبارزه با تقلب در مواد غذایی مثل مبارزه با موش می‌ماند که می‌توان آن را کم کرد، اما نمی‌توان آن را ریشه‌کن کرد؛ مثلا در هیچ کجای دنیا دیگر چیزی به نام شیر یا لبنیات فله نداریم، اما در ایران با مجوز برخی دستگاه‌ها این امر وجود دارد که این را می‌توان یک مشکل ساختاری محسوب کرد.

وی اظهار کرد: ما در بخش خصوصی در بخش کنسرو در حال مبارزه با برندهای غیرمجاز هستیم، مواد تشکیل‌دهنده آبلیمو را مرتبا کنترل می‌کنیم، درباره آرد استاندارد اجباری اعلام کرده‌ایم، درباره ماکارونی مشکلات را به صفر رسانده‌ایم و در حال مبارزه با مشکلات فراگیر تقلب در روغن زیتون هستیم که یک تقلب فراگیر است، اما باز هم این تلاش‌ها کافی نیست.

مرتضوی گفت: ما در کشور سه میلیون واحد صنفی در بخش توزیع مویرگی داریم که کنترل آن بسیار سخت است، بنابراین پیشنهاد ما این است که اولا به مردم آگاهی داده شود که مثلا هر کالای ارزانی را که ارزانی‌اش غیرمتعارف است، نخرند و ثانیا در نظارت بر مواد غذایی از ظرفیت‌های مردمی کمک بگیریم، زیرا نظام توزیع گسترده و سنتی کشور، جلوی عملکرد موثر دستگاه‌های دولتی را می‌گیرد. البته مدرن کردن نظام توزیع زمان می‌خواهد، اما توانمند کردن و آگاه کردن مردم به عنوان استفاده‌کنندگان از مواد غذایی راه‌حلی کم‌هزینه و پرتاثیر است.این مقام صنفی افزود: لذا زیاد نباید روی دولت مانور داد، بلکه مردم خود می‌توانند بزرگ‌ترین گزارش‌کنندگان و بازرسان باشند، زیرا یک خریدار هوشیار و آگاه و پرسشگر خود یک بازرس است.

سابقه خبر

23/3/94 ـ کلاهبرداری پیامکی با مرغ ارگانیک / ایسنا

23/3/94 ـ کشف رنگ غیرمجاز در سوسیس و کالباس / ایسنا

25/3/94 هشدار درباره زولبیا و بامیه‌های غیربهداشتی / خبرگزاری صداوسیما

26/3/94 ـ گوشت بز و میش‌ به‌جای گوسفند و گوساله / ایرنا

27/3/94 ‌ـ تهیه حلیم با استفاده از کاه، خوراک دام و سیراب شیردان فاسد / ایسنا

محمد حسین علی اکبری / گروه اقتصاد