بحران در ورزش‌های مادر

در سال‌های اخیر یکسری فدراسیون‌ها تلاش‌هایی در زمینه مدیریت استراتژیک و حرکت از وضع موجود به مطلوب صورت داده‌اند که مهم‌ترین آن فدراسیون والیبال است. فدراسیون بسکتبال نیز در موقعیتی خودجوش روزگاری در جهت توسعه قرار گرفت اما رویکرد غیرعلمی به این مقوله، بسکتبال را عقب‌تر از والیبال نگه داشت.

اوضاع در ورزش‌های تیمی تعریفی ندارد با این حال تعدادی از ورزش‌های انفرادی هم نتوانستند در این سال‌ها برنامه‌ای هدفمند داشته باشند. هر چند تکواندو، کاراته و ووشو خرج‌شان را از بقیه جدا کردند و کشتی به لطف رویکرد علمی افق‌های تازه را درمی نوردد، اما در این میان برخی ورزش‌ها که پایه و اساس است و ورزش‌های مادر لقب دارند، اوضاع وخیم‌تری را سپری می‌کنند. شنا، ژیمناستیک و دوومیدانی ایران کجا هستند و چه حال و روزی دارند؛ پرسشی است که باید آن را بارها و بارها با گردانندگان این ورزش‌ها و حتی مقام‌های بالادستی مطرح کرد.

با آن‌که چند سالی از طرح اجباری این ورزش‌ها در مدارس پایه گذشته است، اما به دلیل ضعف و کاستی‌های فراوان در همه ابعاد، این طرح‌ها نیز نتوانسته است کمک‌رسان ورزش‌های مادر شود. این در حالی است که ورزش‌های مادر در بیشتر کشورها جایگاه مناسبی دارند و صرف نظر از مدال‌آوری شنا، دوومیدانی و ژیمناستیک در بعد قهرمانی، عوامل فیزیولوژیک با رویکرد به این ورزش‌ها و سلامتی افراد جامعه با گسترش فعالیت‌های ورزش‌های مادر در کشورهای مختلف مورد توجه است.

ما زمانی ورزش‌های مادر را به طور ریشه‌‌ای خواهیم داشت که به این ورزش‌ها در مدارس به صورت کامل و بهتر از روش‌های کنونی توجه شود. امکانات و فضای ورزشی در اختیار بچه‌ها قرار بگیرد؛ همین طور که در برخی کشورها شنا، دوومیدانی و ژیمناستیک در مدارس اجباری است و تا بچه‌ها در این ورزش‌ها مدتی فعالیت نکنند، به آنها اجازه فعالیت در رشته‌های دیگر نمی‌دهند. بارها گفته شده است ورزش همگانی پایه ورزش قهرمانی است و چنانچه نونهالان و نوجوانان با ورزش‌های پایه‌ای و مادر آشنا نباشند، در سنین بالاتر نمی‌توانند در ورزش قهرمانی موفق باشند.

با وجود این، بعد از مرحله همگانی با ورزش‌های مادر و تشویق اقشار مختلف جامعه به این سه رشته خاص، داشتن برنامه‌ای در بعد قهرمانی برای این ورزش‌ها ضروری است. برای ورزشی مانند دوومیدانی بی‌شک توجه به همه مواد این رشته کار دشواری است، اما با در نظر گرفتن ظرفیت‌های موجود می‌توان در پرش‌ها، دوها و پرتاب‌ها، استعدادهای درخشان و خوش‌آتیه‌ای را پیدا کرد. همان گونه که در پرتاب دیسک، ستاره‌ای در آسمان دوومیدانی ایران به نام احسان حدادی می‌درخشد، پیدا کردن استعدادهای دیگر در خاک پهناور ایران علاوه بر دوومیدانی، برای شنا و ژیمناستیک هم کار سختی نیست.

نگاهی دیگر

دوومیدانی، شنا و ژیمناستیک از جنبه‌های دیگری هم قابل توجه و پیگیری هستند. برای مردم عادی رویکرد به این ورزش‌ها می‌تواند تحرک بیشتری ایجاد کند زیرا با هزینه‌های کوچک و بزرگ باشگاه‌های ورزشی فراگیری چند حرکت و اجرای آن می‌تواند برای مردم تاثیرگذار باشد. آنها با این حرکات از شهریه دادن تا خرید ابزار و وسایل خاص برای انجام ورزش معاف می‌شوند بویژه برای دویدن، وسیله‌ای که نیاز آن یک جفت کفش مناسب و یک گرمکن ورزشی است. اما چرا این ورزش‌ها که هر کدام به عنوان پایه یا مادر ورزش‌ها معروف شده‌اند تا این سطح در جامعه ما نادیده گرفته می‌شوند؟ منظور از طرح این موضوع، ارتباطی با میزان توقع‌مان در شرایط موجود با تربیت ورزشکارانی در حد مایکل فلپس ندارد، با وجود این معتقدیم تدوین یک برنامه مناسب و عملیاتی کردن آن می‌تواند تمامی ظرفیت‌های کشور را در ورزش‌های مادر به‌کار گیرد که البته در این میان نقش رسانه‌ها نیز نادیده گرفته نمی‌شود.

معمولا رشته‌های ورزشی شنا، دوومیدانی و ژیمناستیک از دو دیدگاه بررسی می‌شوند که توجه به هر دو مقوله در توسعه پایدار این ورزش‌ها اهمیت زیادی دارد. بنابراین مدام روی این دو اصل تاکید می‌شود که بچه‌ها در سنین پایین حتما یکی از این ورزش‌ها را برای فعالیت‌های آینده ورزشی خود فرا بگیرند؛

همگانی: به دست آوردن آمادگی برای ورود به رشته‌های ورزشی دیگر

قهرمانی: ادامه این ورزش‌ها به صورت حرفه‌ای و افتخارآفرینی

در سال‌های اخیر با توجه به اهمیت ورزش در خانواده‌ها بسیاری از آنها فرزندان خود را به کلاس‌های شنا و ژیمناستیک می‌فرستند اما در دوومیدانی کمتر شاهد این اتفاق هستیم. هر چند به دلیل نداشتن برنامه‌ای منسجم و موازی‌کاری نهاد‌ها و سازمان‌های مختلف بویژه فدراسیون‌های ورزشی و معاونت تربیت بدنی و سلامت آموزش و پرورش بندرت دیده‌ایم بخش همگانی با استعدادیابی افراد به بخش قهرمانی تبدیل شود و معمولا کارها در همان سطح همگانی با ورود به کلاس‌های آموزشی متوقف می‌شود.

متاسفانه بخش عمده‌ای از تبلیغات متوجه ورزش قهرمانی است و ورزش همگانی که مکمل قهرمانی است سهم اندکی از توجهات را به خود اختصاص داده است. طبق آمار و ارقام ورزش شنا در کشورهای اروپایی و آمریکا، یکی از سه رشته محبوب مردم به شمار می‌رود، در حالی که این رشته در کشورمان در حد یک ورزش همگانی در مناطق خاص تنزل پیدا کرده است.

محمد رضاپور / گروه ورزش