نگاهی کوتاه به پیشینه سیزده به در

قدمت سیزده به‌در

یک خلا درازمدت در خصوص بررسی دیرینگی جشن سیزده به‌در در اسناد و منابع مکتوب وجود دارد. در همین راستا برخی پژوهشگران معتقدند که این جشن و دیرینگی‌اش بیش از یک یا دو سده ندارد. اما برخی دیگر معتقدند به موجب وجود کتیبه‌های باستانی سومری و بابلی آیین‌های سال نو در سومر و در بابل با نام‌های دیگری وجود داشته است بدین ترتیب سیزده به‌در دارای سابقه‌ای بالغ بر چهار هزار ساله است.

برگزاری سیزده به‌در

سیزده به در به دلایل مختلفی برگزار می‌شود که از جمله آن می‌توان اشاره کرد به اینکه آخرین روز از جشن‌های نوروزی است و‌‌ سابقه‌ای بالغ بر چهار هزار سال دارد و در این روز عملا نیمسال دوم زراعی آغاز می‌شد و در آخر اینکه سیزدهم فروردین، نخستین «تیشتر روز» سال است.

برگزاری مراسم خاص درسیزدهمین روز سال نو

بخشی از آیین سیزده به در را، باورهایی تشکیل می‌دهد که به نوعی با «تقدیر و سرنوشت» درپیوند است، نمونه‌ای از این باور‌ها عبارت است از: فال گوش ایستادن، فال گیری (به ویژه فال کوزه)، گره زدن سبزه و بخت گشایی (به ویژه در سمرقند و بخارا رایج است) و نمونه‌های بسیار دیگر در همین راستا بازی‌های گروهی، خواندن ترانه به صورت دسته جمعی، گردآوری گیاهان صحرایی، خوراک پزی‌های عمومی، بادبادک پرانی، سوار کاری، نمایش‌های شاد، آب پاشی و آب بازی بخشی دیگر از آیین‌های سیزده به در است.

ارتباط بین سیزده به در و باور غلط نحس بودن این روز

درباورهای کهن ایرانی هریک از روزهای ماه خورشیدی مرتبط با یکی از ایزدان است و تمامی روزهای سال خجسته و فرخنده هستند. نحس بودن عدد سیزده، ارتباطی با فرهنگ ایرانی ندارد و متعلق به جوامع غربی و اروپایی است و پس از آشنایی و گسترش روابط ایرانیان با اروپاییان از عصر صفوی به بعد، به ایران راه یافته است. البته باور به نحس بودن عدد ۱۳ علی رغم پیشرفت‌های همه جانبهٔ علمی و تکنولوژیکی هنوز هم در غرب متداول است. البته عدد سیزده نزد ایرانیان و جوامع کهن، به خاطر بخش ناپذیری آن، عددی «بدقلق» شناخته شده است و این درحالی است که عدد ۱۲ از قابلیت بخش پذیری بسیار بالایی برخوردار است و هنگام بیان کردن عدد ۱۳ را به زبان نیاورده و درعوض از لغظ ۱۲+۱ استفاده می‌شد.

انتخاب سیزده به در به عنوان روز طبیعت

انتخاب سیزده به در، برای جشن ایرانیان، نه به دلیل نحس بودن آن بلکه به دلیل اینکه روز سیزدهم هر ماه خورشیدی در‌گاه شماری ایرانی مختص ایزد «نیشتر» ایزد آورندهٔ باران و سال خوب است در همین راستا ایرانیان این روز ار برای خجستگی بسیار آن انتخاب کرده‌اند و اینکه در برخی نواحی نیز که سیزده به در را در روز چهارشنبه برگزار می‌کنند هم به همین دلیل بوده است چراکه روز چهارشنبه در ایران باستان با نام «نیشترشید» شناخته می‌شد که در نتیجه پیوندی میان چهارشنبه و روز سیزدهم فروردین ماه بود.

سیزده به‌در و احترام به طبیعت

بسیاری از ایرانیان در گذشته سبزه‌های نوروزی خود را دراین روز به صحرا می‌بردند و برای احترام به زمین و گیاه آن را در آغوش زمین می‌کاشتند و این روز در کنار یکدیگر و با برگزاری بسیاری از بازی‌ها و سرگرمی‌هایی که هیچ صدمه‌ای به محیط اطراف و طبیعت وارد نمی‌کرد، می‌گذراندند اما متاسفانه امروزه ما سبزه‌های کاشته شده را دراین روز به سوی یکدیگر پرتاب می‌کنیم و تکه تکه‌اش می‌کنیم، سیزدهمین روز از فروردین ماه برای گذشتگان ما، روزی برای ستایش و دعا برای طلب باران فراوان در سال پیش رو، برای گرامیداشت و پاکیزگی طبیعت و مظاهر آن و زیست بوم مقدس آن‌ها بوده است و درحالی که امروزه شاهد هستیم این روز به روز ویرانی و تباهی طبیعت تبدیل شده است. (باشگاه خبرنگاران)