بارداری در‌ مبتلایان به صرع

خیلی‌ها تصور می‌کنند مبتلایان به صرع باید قید بچه‌دار شدن را بزنند، اما دکتر طاهره افتخار، متخصص زنان و زایمان و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران به جام‌جم می‌گوید: اگر بیماری خانم‌های دچار «اپی‌لپسی» یا صرع کنترل شود، زیر نظر پزشک و با اجازه او و البته تغییر داروها، می‌توانند مادر شوند. البته باید در تمام دوران بارداری تحت نظر باشند.

دکتر افتخار می‌گوید: صرع، احتمال بروز خطر را در دوران بارداری بالا می‌برد، یعنی هم خودش و هم داروهایی که برای کنترل آن مصرف می‌شود، خطر بروز آنومالی‌های (ناهنجاری) جنینی را افزایش می‌دهد، بنابراین خانم‌های مبتلا به صرع باید به نکته‌‌هایی توجه داشته باشند. این متخصص زنان و زایمان توضیح می‌دهد: بهتر است زمانی که این بیماران می‌خواهند برای بارداری اقدام کنند، دو سال از آخرین تشنج‌شان گذشته باشد و بیماری‌شان با حداقل دارو تحت‌کنترل باشد و بعد برای بارداری اقدام کنند و به هیچ وجه نباید بدون برنامه‌ریزی بچه‌دار شوند.

دکتر افتخار با بیان این که مراقبت‌های دوران بارداری این خانم‌ها با خانم‌های دیگر تفاوت دارد، ادامه می‌دهد: خانم‌های دچار صرع باید حتما از سه ماه قبل از بارداری مصرف اسیدفولیک را شروع کنند. این استاد دانشگاه می‌افزاید: هر چقدر میزان دارویی که این خانم‌ها مصرف می‌کنند بیشتر باشد، خطر ابتلای جنین‌شان به این ناهنجاری‌ها بیشتر است و نکته مهم این که هیچ دارویی وجود ندارد که برای درمان و کنترل صرع مصرف شود و هیچ خطری در دوران بارداری نداشته باشد. دکتر افتخار تاکید می‌کند: با توجه به این خطرها، خانم‌های مبتلا به صرع در تمام دوران بارداری باید پایش شوند و آزمایش‌های بررسی سلامت بارداری مرحله اول و دوم حتما انجام بگیرد و سونوگرافی‌ای که برای رد احتمال اختلال‌های مادرزادی در سنین 18 تا 22 هفتگی صورت می‌گیرد، ضروری است تا اگر در جنین نقص سیستم مغزی‌ و نخاعی وجود داشت با اجازه پزشکی‌قانونی بارداری خاتمه یابد.

اگر بارداری بی‌‌برنامه بود

این متخصص زنان می‌گوید: اگر خانم مبتلا به صرع ناخواسته و بی‌برنامه باردار شود، خطر زیادی خواهد داشت مخصوصا اگر بیماری‌اش کنترل نشده و اسیدفولیک هم مصرف نکرده باشد. البته با سونوگرافی‌‌های جدیدی که انجام می‌گیرد و تشخیص زودرس اختلال‌ها و بررسی فیتوپروتئین تا حدی اختلال‌ها زودتر تشخیص داده می‌شود و می‌توان اقدام‌های لازم را انجام داد. به گفته دکتر افتخار خانم‌های مبتلا به صرع باید دقت زیادی در این مورد داشته باشند چون شاید با مصرف دارو و اسیدفولیک بتوان خطر را کمتر کرد، اما این خطر به صفر نمی‌رسد. او در ادامه به نکته مهمی اشاره می‌کند و می‌گوید: تمام داروهای صرع، ممکن است خطر ناهنجاری‌های مغزی ـ نخاعی و دیگر اختلال‌های مادرزادی را افزایش دهند. برخی داروها مثل «والپروئیک‌اسید» هم خطرناک‌تر است و برخی خطر کمتری دارند، ولی هیچ‌کدام بی‌خطر مطلق نیستند.

دکتر افتخار می‌گوید: با وجود آنچه گفته شد، بارداری برای این خانم‌ها ممنوعیت مطلق ندارد چون سلامت بارداری‌شان به خیلی از عوامل بستگی دارد که می‌توانند خودشان در آن نقش داشته باشند؛ مثلا همان‌‌طور که گفتم این‌که بی‌برنامه و بدون مصرف اسیدفولیک باردار نشوند. علاوه بر این به تغذیه صحیح، این‌ که دچار بیماری دیگری باشند یا نه، بیماری‌شان کنترل شده باشد و تحت‌نظر باشند و... بستگی دارد و با توجه به این عوامل خطر بسیار کمتر خواهد شد.

اگر پدر دچار صرع باشد چطور؟

دکتر افتخار در پاسخ به این پرسش می‌گوید: معمولا صرع آقایان و داروهایی که مصرف می‌کنند روی فرزندشان تاثیر نمی‌گذارد و فقط امکان دارد بیماری‌شان از طریق ارث به او منتقل شود. داروهای ضدصرع روی اسپرم و جنین تاثیری ندارند. البته انتقال بیماری از مادر به جنین، به دوز داروهایی که مصرف می‌کند و وضع سلامتش بستگی دارد. از سوی دیگر این مساله به جفت هم مربوط است چون جفت قدرت این را دارد که مواد تراتوژن و آسیب‌زا را از بین ببرد، ولی اگر جنین مادرزادی مشکل داشته باشد، خطر ابتلایش بالا می‌رود.

او در ادامه به نکته مهمی هم اشاره می‌کند و می‌گوید: علت تشنج در دوران بارداری همیشه صرع نیست و خود بارداری و مسمومیت بارداری می‌تواند باعث تشنج شود. گاهی هم در بدن خانم‌ها توموری وجود دارد که باعث تشنج می‌شود و ناشی از صرع نیست.

قبل از بارداری تحت نظر باشید

خانم‌های دچار صرع، قبل از بارداری باید زیر نظر متخصص مغز و اعصاب باشند و تا حد ممکن داروهایشان به داروهای کم‌خطرتر تبدیل یا دوز آنها کم شود و وقتی به جایی رسیدند که حداقل دوز و تعداد ممکن دارو را مصرف می‌کردند، برای بارداری اقدام کنند تا خطر کمتر شود. دکتر افتخار با بیان این مطلب ادامه می‌دهد: اگر خانمی تشنج فعال دارد، بیماری‌اش کنترل نشده و علتش تشخیص داده نشده، نباید باردار شود چون ممکن است در دوران بارداری تشنج کند و همان کاهش اکسیژنی که در این زمان اتفاق می‌افتد، باعث اختلال‌های مادرزادی و ناهنجاری‌ مغزی و نخاعی جنین و حتی مرگ او شود. علاوه بر این، سونوگرافی‌شان باید دقیق‌ بررسی شود و شاید لازم باشد جنینشان از نظر قلبی هم بررسی شود و آزمایش‌های بیشتری برایشان درخواست شود و در زمان زایمان و سزارین داروهایشان تغییر کند.

به خاطر داشته باشید مبتلایان به صرع هم می‌توانند طبیعی زایمان کنند و هم سزارین شوند و آنچه اهمیت دارد مراقبت‌های قبل از بارداری و سه ماهه اول بارداری در این دسته از بیماران است.

زهرا‌سادات صفوی سهی ‌/‌ جام‌جم