روزنه‌ای به خلوت چهره‌های معروف

به همین دلیل گروه سازنده برنامه چهل سالگی تصمیم به یک دور همنشینی ساده با شنوندگان گرفت که نمونه آن در گفت‌وگوهای رادیویی تجربه نشده بود. اجرای این برنامه سال گذشته به عهده فرزاد حسنی بود، اما امسال گروه سازنده این برنامه تغییر کرد و عمار خطی جایگزین الهام قادری، تهیه‌کننده و احسان کرمی هم به جای فرزاد حسنی آمد. ورود گروه جدید به این برنامه به تزریق ایده‌های نو منجر شد و سبک و سیاق این برنامه نسبت به سال گذشته تغییر کرد.

در سری گذشته چهل سالگی اولویت گفت‌وگو با مهمانان با مکانی بود که مهمان مورد نظر در شرایط آن قرار می‌گرفت اما در سری جدید، هر کدام از مهمانان که یکی از چهره‌های مطرح سینما، تلویزیون، رادیو، ورزش و سیاست هستند در یک موقعیت نمایشی قرار می‌گیرند و در همین فضا در شرایط خاصی قرار می‌گیرند تا مخاطب با خصوصیات مادی و معنوی و روحیات درونی‌ آنها بیشتر آشنا شود. در این دوره برنامه چهل سالگی به چهار دهه تقسیم می‌شود که در فواصل هر دهه یک مستند گزارشی از شخصیت‌های مختلف هنری، سیاسی، ورزشی و... خواهیم شنید. سری دوم چهل سالگی، تلفیقی از نمایش، مصاحبه و مستند است.

کافی است شنوندگان رادیو نمایش ساعت 16 هر روز موج رادیویشان را روی این شبکه تنظیم کنند تا چهل سالگی را بشنوند. کرمی در این برنامه نه تنها از شنوندگانی که چهل‌ساله هستند دعوت به شنیدن این برنامه می‌کند، بلکه از کسانی که سن‌شان به چهل سالگی هم نرسیده یا آنها که چهل سالگی را پشت سر گذاشته‌اند، می‌خواهد به صدای این برنامه گوش بدهند. البته عوامل این برنامه دست به ابتکار زدند و زمانی که مهمان برنامه وارد محوطه باز میدان ارگ می‌شود تا وقتی که وارد استودیو می‌شود، نکاتی درباره کار و روحیات او می‌گویند تا متوجه شوند که آیا شنوندگان می‌توانند حدس بزنند مهمان برنامه چه کسی است یا نه؟ شکل ‌دادن چنین فضایی به تفاوت این برنامه گفت‌وگو محور با دیگر برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی منجر شده است.

جهان‌بینی مهمانان

در برنامه چهل ساگلی هر یک از مهمانان برنامه با استفاده از افکت‌های متنوع در فضای خاصی قرار می‌گیرند و سوالات مختلف از آنها پرسیده می‌شود. هدف سازندگان این برنامه این است که با قرار دادن مهمانان در فضاهای مختلف، بیشتر با جهان‌بینی آنها آشنا شوند، حتی با آنها درباره خلوتشان هم صحبت ‌‌کنند. فضای متنوع برنامه باعث شده تا احسان کرمی که اجرای برنامه را به عهده دارد در یک موقعیت متفاوت قرار بگیرد. او تلاش می‌کند با سوالات متعدد شخصیت درونی و ذاتی مهمان برنامه را به مخاطبان نشان دهد.

وقتی که از عمار خطی که سردبیری و تهیه‌کنندگی این برنامه را به‌عهده دارد، می‌پرسیم که آیا قبل از پذیرفتن تهیه‌کنندگی این برنامه سری اول چهل سالگی را شنیده بودید یا نه به جام‌جم توضیح می‌دهد: بله، شنیده بودم. بدون تردید اگر برنامه را پیگیری نکرده بودم تولید سری دوم آن را قبول نمی‌کردم. اتفاقا سری اول برنامه چهل سالگی را دوست داشتم و علاقه‌ام به این برنامه به‌دلیل حضور فرزاد حسنی بود. او از دوستان بسیار خوبم است. گرچه نسبت به بخش‌هایی از برنامه هم نقد داشتم اما از شنوندگان پر و پا قرص برنامه بودم.

وی درباره این‌که چطور شد الهام قادری از تهیه‌کنندگی برنامه چهل سالگی انصراف داد و تولید این برنامه به شما سپرده شد، می‌گوید: فرزاد حسنی از چندی پیش مشغول بازی در یک سریال تلویزیونی است، به همین دلیل نمی‌توانست با برنامه چهل سالگی همکاری کند و خانم قادری هم استعفای خودش را اعلام کرد. بعد از استعفای وی، از سوی آقای رشیدی که مدیریت گروه اندیشه رادیو نمایش را به عهده دارد، تهیه این برنامه به من پیشنهاد شد.

خطی عنوان می‌کند: قبل از آن‌که تهیه‌کنندگی این برنامه را به عهده بگیرم، خیلی فکر کردم. چون تولید این برنامه کار راحتی نبود و هماهنگ کردن با چهره‌های سینمایی و ورزشی و آوردن آنها به استودیوی رادیو برای یک گفت‌وگو کار دشواری بود، اما با وجود سختی‌های کار دلم می‌گفت که این کار را قبول کنم و من هم پذیرفتم.

این تهیه‌کننده بعد از پذیرفتن این برنامه علاقه‌مند بوده که سبک و فرم برنامه نسبت به سری اول کاملا متفاوت شود. به همین دلیل بخش‌های متنوعی به برنامه اضافه کرد.

وی در این باره می‌گوید: وقتی تولید و پخش یک برنامه قرار است ادامه پیدا کند باید از ایده‌های نو بهره ببرد و در غیر این صورت مخاطب را از دست می‌دهد. به ویژه در عصری که ما زندگی می‌کنیم و رقابت میان رسانه‌ها فشرده است. به همین دلیل می‌خواستم که این برنامه با سال قبل کاملا متفاوت باشد. بعد از صحبت با هدیه رضایی که نویسنده برنامه چهل سالگی در سال گذشته هم بود به نتایج خوبی رسیدیم و همکاری‌مان را آغاز کردیم.

خطی ادامه می‌دهد: در سری اول در گفت‌وگوها اولویت با مکانی بود که طراحی می‌شد اما در سری جدید اولویت با موقعیت‌های خاصی است که طراحی می‌شود. خوشبختانه توانستیم از مهمانانی چون هنگامه قاضیانی، آزاده صمدی، آزاده نامداری، مجید مظفری، رسول نجفیان، فخرالدین صدیق‌شریف، علی انصاریان و نیما نکیسا دعوت کنیم. یکی از ویژگی‌های برنامه چهل‌ سالگی این است که برای هر یک از مهمانانی که به برنامه می‌آیند یک سناریوی متفاوت و ویژه خودش نوشته و بر آن اساس سوالات هم طراحی و از سوی مجری پرسیده می‌شود.

این تهیه‌کننده و سردبیر با اشاره به این موقعیت‌های نمایشی می‌گوید: مثلا به یک مهمان می‌گوییم که شما بتازگی استفاده از قایق موتوری را یاد گرفتید و به دل دریا می‌زنید، اما این قایق موتوری در وسط دریا از کار می‌افتد و از طرف دیگر این دریا هم پر از کوسه است و شما با دو جزیره روبه‌رو هستید. یکی از این جزیره‌ها آشنا اما فاصله‌اش با شما دور است و دیگری نزدیک و ناآشناست. بعد براساس پاسخی که مهمان می‌دهد بقیه سوالات پرسیده می‌شود. در واقع سوالات پرسیده شده از مهمانان کاملا بعد روان‌شناسی دارد و ما از این طریق به درونیات مهمان برنامه پی می‌بریم.

تنهایی آدم‌ها

خطی می‌افزاید: سئوالات این برنامه به گونه‌ای طراحی شده تا مهمانان با پاسخ‌هایی که می‌دهند، متوجه شویم در تنهایی خودشان چه کار می‌کنند. مردم همیشه در برنامه‌های گفت‌وگو محور تلویزیونی و رادیویی با رفتارهای ظاهری مهمانان آشنا می‌شوند، اما بیشتر علاقه‌مند هستند، بدانند که یک بازیگر در تنهایی خودش چه کارهایی انجام می‌دهد و خلوت‌اش را چگونه سپری می‌کند. شنیدن این موارد نه تنها برای شنوندگان جذاب است، بلکه برای من هم به‌عنوان یک تهیه‌کننده جالب است و مثلا متوجه می‌شوم بازیگرانی همچون فخرالدین صدیق‌شریف چقدر انسان‌ شریفی است. در حالی که قبل از آن نمی‌دانستم یا فهمیدم که رسول نجفیان چقدر شیک و تمیز است.

وی درباره پخش مستندهای گزارشی که در فواصل برنامه پخش می‌شود، توضیح می‌دهد: ما تمایل داشتیم، مهمان به شکل ویژه‌ای در برنامه معرفی شود، به همین دلیل تصمیم گرفتیم در فاصله چند دقیقه‌ای که مهمان وارد ساختمان رادیو می‌شود تا به استودیو برسد، احسان کرمی با گفتن چند جمله و پخش یک مستند گزارشی فضای تعلیقی برای شنوندگان فراهم کند.

انتخاب مجری یکی از بخش‌های مهم یک برنامه گفت‌وگو محور است و در این باره عوامل سازنده یک برنامه باید با وسواس، بهترین گزینه را انتخاب کنند، چون مجری ویترین برنامه محسوب می‌شود. خطی درباره این‌که چطور شد احسان کرمی را برای اجرای این برنامه انتخاب کردید، توضیح می‌دهد: مجری کلیدی‌ترین بخش یک برنامه گفت‌وگو محور است، بویژه در یک برنامه رادیویی. وقتی ما با هنرپیشه‌ای تماس می‌گیریم تا به استودیوی رادیو بیاید و با او گفت‌وگو بگیریم، اولین سوال او این است که مجری برنامه چه کسی است. در واقع بازیگر می‌خواهد بداند چه کسی مقابل او می‌نشیند و این‌که چقدر نسبت به او شناخت دارد، اما با وجود این معتقدم برنامه نباید بر محور یک نفر بچرخد. به همین دلیل و این‌که برنامه فقط متکی به اجرا نباشد، بخش مستندهای گزارشی را به آن اضافه کردیم. یعنی 35 دقیقه از برنامه یک ساعته چهل سالگی اختصاص به گفت‌وگو دارد و بقیه آن شامل بخش‌های متنوع است.

این تهیه‌کننده می‌گوید: ساختار برنامه همیشه برایم اهمیت دارد و به آن خیلی توجه دارم. دلیل انتخاب احسان کرمی هم به همکاری‌های قبلی ما برمی‌گردد که به رادیو تهران و برنامه مکث 94 مربوط می‌شود که یک هفته در میان من و احسان این برنامه را اجرا می‌کردیم و ماه رمضان امسال هم برنامه استودیو 8 زیر باران را با هم کار کردیم که ویژه برنامه شاد و تجربه خوبی بود. احسان بسیار منعطف، شریف، خوب و با سواد است و خیلی خوب با محتوای برنامه و مخاطب ارتباط می‌گیرد. بنابراین با حضور احسان خیالم از جهت اجرای برنامه راحت است.

وی ادامه می‌دهد: از آنجا که آقای کرمی شخصیت انعطاف‌پذیری دارد، بنابراین می‌تواند خیلی سریع قالب اجرایش را تغییر بدهد و در کارش هم موفق است. او می‌تواند هر قالبی به خودش بگیرد.

نشستن پشت میز صدا با عشق

علی حاجی‌نوروزی از صدابرداران قدیمی رادیو است. او سال 1375 بازنشسته شد، اما بعد از سوی مدیران رادیو دعوت به کار شد و تا به امروز همچنان به فعالیت‌اش ادامه می‌دهد. وی درباره سابقه‌ کارش، می‌گوید: من 44 سال است که در رادیو کار می‌کنم. وقتی صدابرداری یک برنامه را می‌پذیرم، ساختار برنامه اعم از نمایشی یا غیر نمایشی برایم فرقی ندارد. آنچه اهمیت دارد، انجام یک کار خوب است.

وی می‌افزاید: وقتی برنامه چهل سالگی به من پیشنهاد شد، فضای آن برایم جالب بود. ضمن این‌که عمار خطی از همکاران بسیار خوب ماست. دعوت از هنرمندان و شنیدن حرف‌های آنها همیشه برای شنوندگان جذاب است و علاقه‌مند هستند که بیشتر از آنها بدانند و با زندگی‌شان آشنا شوند. برای من هم جالب است که با شخصیت این دوستان بیشتر آشنا ‌شوم. برخی از آنها کارشان را از رادیو آغاز کردند و بعد از آن راهی سینما و تلویزیون شدند. در واقع رادیو سکوی پرتاب برای آنها بود و آمدن آنها به استودیوی رادیو یادآور خاطرات قدیمی است.

این صدابردار کهنه‌کار رادیو در توصیف جایگاه رادیو در میان شنوندگان می‌گوید: با وجود این‌که برخی می‌گویند عمر رادیو تمام شده، اما معتقدم رادیو جایگاه خوبی در میان مردم دارد. شاید یکی از دلایل محبوبیت رادیو در میان مردم، احترامی است که این رسانه به مردم می‌گذارد و برنامه‌هایی برای آنها پخش می‌کند که هم سرگرم‌کننده است و هم جنبه آموزشی دارد.

وی ادامه می‌دهد: برنامه چهل سالگی تولیدی است و روزهای جمعه به مدت شش تا هفت ساعت ضبط داریم، اما همکاران بدون آن‌که احساس خستگی کنند روز تعطیل می‌آیند و با علاقه کارشان را انجام می‌دهند. من سال‌هاست صدابرداری می‌کنم و تجربیاتم را مدیون این رسانه هستم. نگاه من به رادیو و کار کردن در این رسانه، حرفه‌ای است.

حاجی‌نوروزی می‌افزاید: اگر رادیو به من نیاز داشته باشد، حاضرم وقت‌های استراحتم را هم به رادیو بیایم و با جان و دل کار کنم. من با عشق پشت میز صدا می‌نشینم. به همین دلیل وقتی بعد از بازنشستگی از من دعوت شد، مشتاقانه به رادیو آمدم. خوشحالم که سازمان به من اعتماد کرد. همین اعتماد برایم ارزشمند است.

فاطمه عودباشی / گروه رادیو و تلویزیون