انرژی‌زاها چگونه بازار را پر کردند؟

جام جم سرا: برخی کارشناسان معتقدند که تولید نوشیدنی‌های انرژی‌زا از ژاپن آغاز شد. در یک دوره پس از جنگ در این کشور، آمفتامین‌ها بسیار مشهور بودند اما در دهه 1950 میلادی، قانونی برای کنترل مصرف این ماده به تصویب رسید. سپس در سال 1962 میلادی کارخانه «تالیشو» نوعی نوشیدنی انرژی‌زا را با نام «لیپویتان» تولید کرد.
در دهه 1980 چنین نوشیدنی‌های حاوی ویتامین غنی شده و کافئین بیشتر، توسط مدیران ژاپنی مصرف قابل توجهی داشتند. همچنین در آگهی‌های تجاری تلویزیونی به تبلیغ تاثیر مصرف این نوشیدنی‌های انرژی زا در کسب موفقیت و داشتن عملکرد بیشتر در طول روز پرداخته می‌شد.

مدتی طول کشید تا این نوع نوشیدنی به آمریکا رسید. در دوره‌ای در نوشابه‌های کوکا، کوکائین وجود داشت اما این وضعیت خیلی طول نکشید. در سال 1949 شیمی‌دانی از شیکاگو نوشیدنی حاوی کافئین تهیه شده از ویتامین را توصیه کرد که در تبلیغات صورت گرفته در مورد آن بر نقش این نوشیدنی در تقویت قدرت جسمی افراد تاکید شده بود.

در این مدت، نوشیدنی‌های انرژی زای ژاپنی از آسیا به اروپا راه پیدا کردند. «دیتریخ ماتسچیتز»، مدیر بازرگانی یک شرکت اتریشی در فروش محصولات سرویس‌های بهداشتی در سال 1984 میلادی از شغل خود کناره‌گیری کرد و با یک تولیدکننده تایلندی نوشیدنی‌های انرژی‌زا اقدام به تولید نوشیدنی‌هایی از این دست کردند. ماتسچیتز نوشیدنی‌های تولیدی کارخانه خود را در سال 1997 میلادی به آمریکا صادر کرد و بازار نوشیدنی‌های انرژی‌زا داغ شد.

«گری همفیل»، مدیر تحقیقات کارخانه‌های بازرگانی نوشیدنی گفت: رشد سالانه این محصول در رقم‌های دو برابر باقی مانده است. سال گذشته مبلغ به دست آمده از خرده فروشی این نوع نوشیدنی‌ها 11 میلیارد دلار بوده است.

به نقل از نیویورک تایمز، «کاتلین ای‌میلر» از موسسه تحقیقاتی اعتیاد در دانشگاه بوفالو گفت: این پرسش مطرح می‌شود که آیا نوشیدنی‌های انرژی زا موجب می‌شود کودکان رفتارهای نادرست از خود نشان دهند؟ من مشاهده کرده‌ام در صورتی که فرد در ماه شش بار یا بیشتر از این نوع نوشیدنی‌ها مصرف کند بیشتر از وی رفتارهای پرخطر سر می‌زند.

به نقل از کافئین اینفورمر، در هر حال این نوشابه‌ها به دلیل ترکیبات خاص خود برای جسم و روان عوارض جانبی به همراه دارند که حتی گاهی اوقات این عوارض خطرناک می‌شود. برخی از متداول‌ترین مشکلات و عوارض ناشی از مصرف این نوشیدنی‌ها عبارتند از:

- چاقی: بیش از 40 درصد جمعیت جهان به چاقی مبتلا هستند. معضل چاقی می‌تواند از میزان بالای قند موجود در نوشابه‌های صنعتی که بخش مهمی از آنها را نوشیدنی‌های انرژی‌زا تشکیل می‌دهند ناشی شود.

- فشارخون بالا: فاکتورهایی همچون عدم فعالیت جسمی کافی، مصرف بیش از حد نمک و مواد قندی از طریق نوشیدن این نوشیدنی‌ها از دلایل اصلی ابتلای فرد به فشارخون بالاست.

- گیجی و از دست رفتن قدرت حافظه: برخی ترکیبات موجود در نوشیدنی‌های انرژی‌زا به طور مستقیم روی سیستم عصبی مرکزی تاثیر می‌گذارد و مشکلاتی همچون کاهش قدرت حافظه را به همراه دارد.

- بیماری قلبی، عروقی: از آنجایی که با مصرف نوشیدنی‌های انرژی زا فرد به انجام فعالیت‌ بدنی سنگین و بیشتر روی می‌آورد می‌تواند فشار مضاعفی بر قلب وارد کند.

- سقط جنین: نتایج مطالعه انجام شده در سال 2006 میلادی روی بیش از 1000 زن باردار نشان داد زنانی که در روز بیش از 200 میلی گرم مصرف کافئین دارند بیشتر در معرض سقط جنین هستند.

- سردرد و میگرن: مصرف میزان زیادی نوشیدنی انرژی‌زا موجب بروز سردرد‌های شدید در فرد می‌شود. همچنین تغییر میزان کافئین که به طور روزانه فرد هضم می‌کند می‌تواند موجب سردردهای بیشتر شود.

- بی‌خوابی: مصرف نوشیدنی‌های انرژی زا راهکار خوبی برای افرادی است که تمایل دارند میزان خواب خود را کاهش دهند. هرچند زمانی که در مصرف آن زیاده‌روی شود خطر بی‌خوابی را تشدید می‌کند.

- دیابت نوع 2: از آنجایی که این نوع نوشیدنی‌ حاوی میزان بالایی مواد قندی است می‌تواند روی عملکرد پانکراس تاثیر گذاشته و به دیابت نوع 2 بیانجامد.

- تداخل دارویی: برخی از ترکیب‌های موجود در نوشیدنی‌های انرژی زا با داروهای تجویزی به خصوص داروهای مورد استفاده در درمان افسردگی تداخل دارند.

- اعتیاد: افراد می‌توانند به مصرف کافئین و نوشیدنی‌های انرژی زا اعتیاد پیدا کنند.

- رفتارهای خطرزا: بررسی‌ها نشان می‌دهد نوجوانانی که میزان بالایی کافئین مصرف می‌کنند بیشتر رفتارهای خطرزا از خود بروز می‌دهند.

- اختلال عصبی: مصرف بیش از حد کافئین موجود در نوشیدنی‌های انرژی زا موجب بروز عصبانیت و لرزش در فرد می‌شود.

- استفراغ: یکی از عوارض جانبی نوشیدنی‌های انرژی‌زا استفراغ است.

- واکنش‌های آلرژی زا: نوشیدنی‌های انرژی‌زا به دلیل دارا بودن ترکیب‌های مختلف می‌توانند موجب بروز حساسیت و آلرژی شوند. (ایسنا)