حریم‌های بدون دیـوار

جاسوس‌های همراه

متاسفانه تمام اطلاعاتی که به آنها اشاره کردیم در تلفن‌های هوشمندی که این روزها در دست بسیاری از افراد جامعه است، وجود دارد و دولت‌ها، سازمان‌ها، افراد خرابکار و مهم‌تر از آن سازمان‌های جاسوسی به این اطلاعات دسترسی دارند و می‌توانند بدون کمترین سوال از شما، جزئی‌ترین اطلاعات را درباره‌ شما کسب کنند.

تلفن همراه هوشمند یا به عبارت دقیق‌تر دستگاه‌های هوشمند، از مجموعه‌ قطعات الکترونیکی تشکیل می‌شوند که هریک وظیفه‌ای به عهده دارد و در کنار هم وظایف یک رایانه و تلفن را نیز به انجام می‌رسانند.

دستگاه‌های هوشمند وسیله‌ای است تا با دوستان خود تماس‌های صوتی و تصویری برقرار کنید، برای آنها پیام بفرستید، به وبگردی در اینترنت بپردازید و تمام امور روزمره خود اعم از امور بانکی، چک‌کردن ایمیل‌ها و... را انجام دهید. علاوه بر این وقتی بخواهید عکس یا فیلمی خاطره‌انگیز را برای خودتان ثبت کنید می‌توانید از این دستگاه‌ها کمک گرفته و با استفاده از دوربین تعبیه شده در آنها به عکاسی و فیلمبرداری بپردازید.

طبق گزارش مرکز تحقیقات PEW ژوئن 2013، بیش از 56 درصد کاربران آمریکایی از تلفن‌های همراه هوشمند استفاده می‌کنند؛ یعنی کاربران دستگاه‌های هوشمند بیش از کاربران تلفن‌های همراه معمولی هستند و روز به روز نیز بیشتر می‌شود.

بسیار واضح است که افزایش روز به روز استفاده‌کنندگان از دستگاه‌های هوشمند به‌دلیل توانایی آنها در برآورده کردن نیازهای کاربران است. اما آیا می‌دانید برآورده شدن این نیازها به چه قیمتی تمام می‌شود؟ نقض کامل حریم خصوصی.

منفعت‌طلبان

شاید از خودتان بپرسید نام و تلفن مخاطبان ذخیره شده در دستگاه شما برای چه کسانی مفید است یا اطلاع داشتن از موقعیت مکانی و پیام‌هایی که شما با دوستانتان رد و بدل می‌کنید چه کاربردی می‌تواند داشته باشد؟

اولین افرادی که می‌توانند از این اطلاعات نفع ببرند، شرکت‌های تبلیغاتی هستند. این شرکت‌ها براحتی می‌توانند تبلیغات خود را به شما و دوستانتان ارسال کنند. با بررسی محتوای پیام‌های هر فرد به علایق آنها دسترسی یابند و با شناخت بیشتر نسبت به علایق هر فرد، محصول یا خدماتی را به ایشان تبلیغ کنند که همواره به آن نیازمند است.

در ادامه هنگامی که کمی عمیق‌تر به مساله نگاه کنیم، به سازمان‌های جاسوسی و دولت‌ها خواهیم رسید. آیا می‌دانید اطلاع داشتن از خواسته‌های واقعی کاربران تا چه حد در تصمیم‌گیری‌ها مهم است؟ روان‌شناسی اجتماعی یکی از پیچیده‌ترین کارهایی است که می‌تواند روی تمام افراد یک شهر یا کشور انجام شود. این نوع روان‌شناسی به دقیق‌ترین شکل ممکن به کمک دستگاه‌های هوشمند مختلف از جمله تلفن همراه، تبلت و تلویزیون با فرم‌هایی که کاربران بیست و چهار ساعته مشغول پر کردن آنها هستند در حال انجام است و سازمان‌های جاسوسی از نتایج این اطلاعات استفاده‌های بسیاری می‌برند.

چشمان بیدار، گوش‌های شنوا

هر کاربر می‌تواند تعریف مشخصی برای حریم خصوصی داشته باشد. ممکن است به عقیده یک کاربر، فاش شدن فهرست مخاطبان یا بررسی پنهانی پیام‌های رد و بدل شده و مکالمات صورت گرفته با تلفن همراه اصلا مهم نباشد. ممکن است کاربر دیگری انتشار یافتن برخی عکس‌هایش در فیسبوک و دیگر شبکه‌های اجتماعی یا مشاهده آنها از سوی افراد بیگانه را نقض حریم خصوصی نداند، اما به‌ نظر شما آیا کاربری وجود دارد که حریم خصوصی نداشته باشد؟

مطمئنا کاربرانی با این عقاید نیز حرف‌هایی دارند که نمی‌خواهند توسط هیچ فرد دیگری خوانده یا شنیده شود یا عکس‌هایی دارند که نمی‌خواهند هیچ‌جا منتشر شود یا نگاه بیگانگان به آنها بیفتد.

دوربین، میکروفن، دستیار صوتی، حسگر ژیروسکوپ، حسگر شتاب‌سنج، حسگر نور، مجاورت‌سنج، فشارسنج، دماسنج، موقعیت‌یاب GPS و بسیاری از این قبیل موارد از امکاناتی است که در دستگاه‌های هوشمند ذکر می‌شوند، اما آیا می‌دانید هرکدام از این ابزارها می‌توانند به‌عنوان چشم‌ها و گوش‌هایی برای جاسوسی از شما کاربرد داشته باشند؟

چطور ممکن است؟

دوربین تلفن همراه شما به هزار و یک دلیل اعم از آلودگی به ویروس‌ها، حفره‌های موجود در نرم‌افزارها و نصب نرم‌افزارهای مخرب روی دستگاه می‌تواند خودبه‌خود به ثبت تصاویر اطراف دستگاه بپردازد. صدای محیط براحتی با میکروفن قابل ضبط شدن است و دستیار صوتی که شما فکر می‌کنید همیشه به سخنان شما گوش می‌دهد تا فرمان‌هایتان را اجرا کند، می‌تواند براحتی مثل یک وسیله‌ شنود، صدای محیط را برای مقاصد دیگری ثبت و ضبط کند.

تجهیزات مکان‌یابی نیز به شما این امکان را می‌دهند تا موقعیت خود را روی نقشه مشاهده کنید و از امکاناتی مانند مسیریابی بهره‌مند شوید، اما آیا می‌توانید با اطمینان بگویید موقعیت شما در هر لحظه برای مقاصد دیگری ثبت و به سرورهای مختلف ارسال نمی‌شود؟

اما با کمی واقع‌بینی براحتی می‌توان نتیجه گرفت که نه تنها فعالیت‌ها و کارهایی که با دستگاه هوشمند انجام می‌دهید ثبت و ضبط می‌شود و توسط افراد بیگانه قابل مشاهده است، بلکه رفت و آمدها، صحبت‌ها و هرآنچه اتفاق می‌افتد و قابل مشاهده است نیز می‌تواند توسط دستگاه هوشمند شما ثبت و ضبط شود.

آزادی‌های یواشکی

هنگامی که بخواهید برنامه‌ای را روی دستگاه هوشمند خود نصب کنید، اطلاعاتی شامل بخش‌ها و تجهیزاتی که به وسیله نرم‌افزار مورد استفاده قرار می‌گیرند، برای شما به‌ نمایش درمی‌آید. کدام کاربر می‌تواند حدس بزند که ممکن است حسگر ژیروسکوپ، مکالمات او را شنود کند؟ این حسگر بخصوص در بازی‌ها کاربرد دارد و برای کنترل حرکت به سمت چپ و راست مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما آیا می‌دانید بتازگی پژوهشگران دانشگاه استنفورد ثابت کرده‌اند با به‌کارگیری برخی ترفندها می‌توان از اطلاعات جمع‌آوری شده با ژیروسکوپ برای شنود مکالمات استفاده کرد؟

این حسگر می‌تواند ارتعاش حاصل از امواج هوا را ثبت کند و هنگامی که کاربر صحبت می‌کند نیز این ارتعاشات پدید می‌آیند. پژوهشگران موفق شده‌اند با طراحی نرم‌افزاری این ارتعاشات را رمزگشایی کنند و مواردی همچون اعداد یا جنسیت فرد گوینده را تشخیص دهند. پس توجه داشته باشید صحبت‌های یواشکی و آرام شما نیز می‌توانند به وسیله ژیروسکوپ ثبت شوند و یواشکی حرف‌زدن‌هایتان نیز آزادانه نیست.

چه‌کار کنید؟

ـ به شبکه‌های وایرلس فاقد رمز عبور وصل نشوید.

ـ فقط نرم‌افزارهای شناخته شده و معتبر را روی دستگاه خود نصب کنید.

ـ مراقب ابزارهای امنیتی جعلی باشید.

ـ نرم‌افزارهای مود شده، کرک شده و رایگان، در بیشتر موارد برای جمع‌آوری اطلاعات دستگاه شما به ‌صورت رایگان در اختیارتان قرار می‌گیرند و با فروش این اطلاعات به شرکت‌های تبلیغاتی به درآمدزایی می‌پردازند.

ـ حتما تنظیمات امنیتی و موارد مرتبط با حریم خصوصی را در دستگاه هوشمند خود بررسی و مواردی را که به آنها نیازی نیست، غیرفعال کنید.

ـ هنگامی که از دستگاه هوشمند خود استفاده نمی‌کنید یا انجام کار بانکی شما با نرم‌افزار مورد نظر به اتمام رسیده‌ است، حتما برنامه را بسته و دستگاه را قفل کنید.

ـ به‌روزرسانی‌های نرم‌افزاری را بسرعت نصب کنید.

ـ پیش از فروش یا تعویض دستگاه هوشمند خود، اطلاعات ذخیره شده دستگاه قدیمی را به‌طور کامل حذف کنید.

ـ برای جلوگیری از فعالیت‌های جاسوسی با دستگاه‌های هوشمند، آنها را همه‌جا با خود به همراه نبرید و برای جلوگیری از دیدن و شنیدن این دستگاه‌ها آنها را خاموش کنید.

مریم محمد بیکی فراهانی