«اهل فتوت» مقابل دوربین رفتند

یاری که سال گذشته سریال خانه‌ای روی تپه به‌کارگردانی او از شبکه دو به نمایش درآمد، درباره این مستند به جام‌جم گفت: در این مستند با کارشناسان متعدد گفت‌وگو کرده‌ایم و بخش‌های متنوعی برای آن تدارک دیده‌ایم. روند پهلوانی در ایران قبل از اسلام، شکل‌گیری عیاری و فتوت، نقش زورخانه‌ها و مراحل تبدیل فتیان به لوتیان و سپس داش‌مشتی‌ها از جمله برنامه‌های این مستند است.

به گفته این کارگردان، مستند اهل فتوت سلسله‌هایی را که بر روند پهلوانی از گذشته تا به امروز موثر بوده است معرفی می‌کند و نشان می‌دهد که مشرف شدن به هیات فتیان چه آدابی داشته و افراد طی چه مراسمی، چگونه، با چه لباسی و با حضور چه کسانی به هیات فتیان درمی‌آمدند.

وی درباره ساختار این مستند گفت: بخش‌هایی از این مجموعه تصاویر بازسازی شده از حکایات عیاران است و بخش دیگری از آن به کسانی می‌پردازد که شاید امروز مانند عیاران بنام تاریخ شناخته‌شده نباشند اما مرامی در زندگی آنها وجود داشته که بسیار شبیه مرام‌نامه عیاران است.

یاری مقایسه تطبیقی اساسنامه اصناف امروز با مرام‌نامه همان اصناف در گذشته را از بخش‌های ویژه این مستند برشمرد.

رضا مختاری، یکی از نویسندگان دانش‌نامه جوانمردی که امسال در روز پهلوانی توسط علی‌اکبر ولایتی، مشاور رهبر معظم انقلاب رونمایی شد، به عنوان مجری و کارشناس در مستند اهل فتوت حضور دارد.

به گفته یاری، تصویربرداری این مستند در شهرهای تهران، مشهد، تربت جام، شیراز، اصفهان، دزفول، تبریز، خوی، اردبیل و تهران انجام شده است. این کارگردان توضیح داد: آیین‌های فتوت را در این شهرها به تصویر کشیده‌ایم و به‌دنبال نشانه‌های جوانمردان و آیین‌های جوانمردی به اماکن تاریخی متعددی چون موزه طوس، موزه ایران باستان، تکیه نیاوران و بسیاری مکان‌های دیگر رفته‌ایم. وی ادامه داد: ابتدا به مقبره فردوسی در طوس رفتیم تا عیاران اسطوره‌ای همچون رستم، کیخسرو و سیاوش را به تصویر بکشیم. سپس به مزار شیخ احمد جام در تربت جام رفتیم و پس از آن نیز در شهرهای شیراز، اصفهان، فیروزآباد، اردستان، تبریز و اردبیل تصویربرداری کردیم و سپس به خوی و مزار پوریای‌ولی رفتیم. اکنون تصویربرداری در تهران ادامه دارد و در نهایت به دزفول و مزار یعقوب لیث‌صفاری خواهیم رفت.

این کارگردان و تهیه‌کننده ادامه داد: مجموعه آیین‌های جوانمردی که قرار است با عنوان اهل فتوت از شبکه مستند پخش شود در شش قسمت آیین‌های پهلوانی ایرانیان را از لحظه شکل‌گیری تا به امروز در دو بخش مستند و بازسازی نمایشی تصویر می‌کند و در ساخت آن پهلوانان کشورمان همچون استاد توپچی نیز به عنوان بازیگر با ما همکاری می‌کنند.

یاری درباره انتخاب موضوع این مستند نیز گفت: درواقع ایده اصلی ساخت این مجموعه را رضا پورحسین، مدیر شبکه مستند به ما داد و پس از این که وارد مراحل تحقیق شدیم، فهمیدیم چه موضوع حساس و مهمی پیش‌رو داریم. 16 ماه تحقیقات ما به سرپرستی مسعود اعرابی و استادان جواد‌یگانه و رضا مختاری که دانش‌نامه آیین‌های جوانمردی ایرانیان را زیر نظر دکتر ولایتی انجام داده‌اند، پیش رفت و به جرات می‌گویم هنوز نیز این تحقیقات پایانی ندارد و هر روز و هر لحظه به دستاورد جدیدی می‌رسیم.

وی افزود: در طول این پروژه جلسات مهمی با دکتر ولایتی، دکتر پورحسین و پژوهشگرانمان داشتیم و به نکته جدیدی رسیدیم که همان شکل امروزی آیین‌های جوانمردی بود که از نظر ما در هیاتی‌ها استحاله یافته است. البته برخی از نتایجی که در این مجموعه به آن رسیده‌ایم در مجموعه گنجانده نشده است. به طور مثال یکی از این مباحث، اساسنامه عیاران است که نشان می‌دهد این گروه بر مبنای سخن پیامبر گرامی اسلام حضرت محمد(ص) کار و خدمت به خلق را عبادت می‌دانند و بنابراین اساسنامه آنها سرشار از توجه به دیگران است و این در مقایسه با اساسنامه برخی اصناف امروزی که به طرز منفعت‌طلبانه‌ای تنظیم شده، نتایج جالب توجهی به ما می‌دهد. با توجه به این‌که مستند ما یک مستند اجتماعی نیست، از نمایش آن پرهیز کردیم.

این کارگردان ضمن تاکید بر تنوع بخش‌های مستند اهل فتوت گفت: اکنون در ده‌ونک تهران فضایی را برای بازسازی حکایات مربوط فراهم کرده‌ایم و تصاویری از کشتی‌های پهلوانی یا رسم سخنوری را بازسازی می‌کنیم.

بر اساس توضیحات یاری، ساخت این مستند تقریبا تا ده روز دیگر در تهران ادامه دارد و بعد از آن برای تصویربرداری نماهای باقیمانده به چند شهرستان سفر خواهند کرد.

پنجشنبه گذشته مدیر شبکه مستند از روند تولید این مستند بازدید کرد.