علیه سرطان دهانه رحم واکسینه شوید

جام جم سرا: این ویروس، شایع‌ترین عفونتی است که از طریق تماس جنسی منتقل می‌شود. البته از راه تماس مستقیم پوست به پوست نیز قابل سرایت است، ولی انتقال آن از راه جنسی شایع‌تر است.

گرچه این عفونت در زنانی که به آن مبتلا می‌شوند، معمولا طی چندسال پس از آلودگی و به طور خودبه‌خود برطرف می‌شود، اما به گفته دکتر آمنه لاهوتی، متخصص زنان و زایمان آلودگی به ویروس پاپیلومای انسانی از آن رو می‌تواند بسیار خطرناک باشد که شاید باعث ایجاد سرطان دهانه رحم در فرد مبتلا بشود.

این متخصص زنان در گفت‌و‌گو با جام‌جم می‌افزاید: این ویروس گونه‌های مختلفی دارد، اما همه انواع آن باعث ایجاد سرطان نمی‌شود. بعضی از این ویروس‌ها فقط زگیل تناسلی ایجاد می‌کند و برخی دیگر بدون هیچ علامتی تا دوسال پس از ورود به بدن از بین می‌رود. با وجود این، نکته قابل توجه در این باره آن است که در سال‌های اخیر پس از کشف ویروس عامل سرطان دهانه رحم، تلاش‌هایی برای تولید واکسن علیه آن صورت گرفت و در نهایت، مصرف دو نوع واکسن برای پیشگیری از ابتلا به این ویروس تائید شد.

واکسنی برای پیشگیری از ابتلا به سرطانی کشنده

گرچه سرطان دهانه رحم به اندازه سرطان‌ پستان و رحم در جامعه ما شایع نیست، اما برخلاف این نوع سرطان‌‌ها قابل درمان نیست و خطرناک و کشنده محسوب می‌شود. به همین علت در بسیاری از کشورهای پیشرفته دنیا تزریق آن ضروری شمرده می‌شود و در فهرست برنامه واکسیناسیون عمومی قرار دارد.

با وجود این دکتر سیدمحسن زهرایی، رئیس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور با اشاره به این که هم‌اکنون سرطان دهانه رحم جزو سرطان‌های شایع در کشور نیست، اما مواردی از آن به طور مستمر در جامعه دیده می‌شود، در گفت‌و‌گو با جام‌جم در این باره توضیح می‌دهد: اگر قرار باشد واکسنی در برنامه واکسیناسیون عمومی کشور قرار بگیرد، باید ابتدا میزان شیوع بیماری ـ‌ که قرار است از طریق واکسن پیشگیری شود ـ مشخص شود. بعلاوه باید بدانیم گونه‌های ویروسی شایع در جامعه ما که در بروز یک بیماری ویروسی چون سرطان دهانه رحم موثر است، چه هستند.

این متخصص بیماری‌های عفونی می‌افزاید: مطالعاتی در وزارت بهداشت با کمک مراکز تحقیقاتی دانشگاهی آغاز شده که شیوع بیماری سرطان دهانه رحم در کشور و گونه ژنی ویروس عامل بیماری را ـ که در هر کشوری با دیگری متفاوت است ـ مشخص کند تا بر اساس آن بتوان برای ضرورت قرار دادن تزریق واکسن این بیماری در فهرست برنامه واکسیناسیون عمومی تصمیم‌گیری کرد.

تزریق واکسن قبل از ازدواج

هدف از تزریق واکسن HPV این است، قبل از این‌که خانمی فعالیت جنسی خود را شروع کند، علیه ویروس پاپیلومای انسانی مقاوم شود.

به همین دلیل دکتر لاهوتی تاکید می‌کند: بهترین زمان تزریق واکسن قبل از ازدواج و به عبارتی قبل از شروع رابطه جنسی است. البته در خانم‌هایی هم که به این ویروس مبتلا شده‌اند، می‌توان آزمایشی به اسم HPV typing یا تعیین گونه ویروس پاپیلوما انجام داد و در صورتی که گونه ایجاد‌کننده بیماری از انواعی نباشد که در واکسن وجود دارد، می‌توان واکسیناسیون را برای خانم آلوده به ویروس انجام داد.

واکسنی که در ایران موجود است

به گفته دکتر لاهوتی، دو نوع از واکسن‌های ساخته شده در برابر این ویروس از سوی اداره غذا و داروی آمریکا به نام‌های سرواریکس (cervarix) و گارداسیل(Gardasil) تائید شده است. سرواریکس شامل دو گونه ویروس شایع است که ایجاد سرطان دهانه رحم می‌کند و گارداسیل حاوی دو گونه فوق به انضمام دو گونه شایع ایجادکننده زگیل تناسلی است. در ایران فعلا واکسن گارداسیل برای مصرف موجود است و از طریق داروخانه‌های دولتی و دانشگاهی چون هلال‌احمر در تهران و شهرستان‌ها با ارائه نسخه پزشک قابل عرضه است.

گفتنی است تزریق هر یک نوبت واکسن هزینه‌ای برابر 290 هزار تومان خواهد داشت که البته امسال نسبت به سال گذشته ـ که این واکسن به قیمت 400 هزار تومان عرضه می‌شد ـ با کاهش قیمت قابل توجهی همراه بوده است.

البته دکتر زهرایی در پاسخ به این که آیا ممکن است با به نتیجه رسیدن بررسی‌های وزارت بهداشت مبنی بر ورود این واکسن به برنامه واکسیناسیون عمومی با کاهش قیمت عرضه آن مواجه شویم، می‌گوید: تا نهایی شدن بررسی‌های ما مبنی بر تعیین میزان شیوع سرطان دهانه رحم در جامعه، تعیین گونه ژنی مولد بیماری و انجام مطالعات هزینه اثربخشی روی این واکسن به یک تا دو سال زمان نیاز داریم و تا نهایی شدن این بررسی‌ها نمی‌توان در این باره نظری اعلام کرد.

ایمنی در برابر بیماری

دکتر لاهوتی درباره میزان ایمنی نسبت به سرطان دهانه رحم پس از تزریق واکسن می‌گوید: واکسن‌ها در برابر تمام انواع HPV مصونیت ایجاد نمی‌کند و در برابر ایجاد سرطان سرویکس یا زگیل‌های تناسلی نیز مصونیت صددرصدی به وجود نمی‌آورد. به همین دلیل زنانی که این واکسن را دریافت کرده‌اند، باید به صورت مرتب و طبق پروتکل‌های موجود تست غربالگری سرطان دهانه رحم (پاپ اسمیر) انجام دهند. البته داده‌های موجود حاکی است، با انجام واکسیناسیون، ایمنی در برابر ایجاد عفونت، در دست‌کم سه تا پنج سال و شاید برای مدت بسیار طولانی‌تر باقی می‌ماند.

این متخصص زنان تاکید می‌کند: واکسیناسیون HPV در پیشگیری از عفونت دائمی از سوی ویروس عامل ایجاد سرطان دهانه رحم بسیار موثر است. نکته‌ای که بسیار اهمیت دارد این است که بیماران درک کنند این واکسن برای پیشگیری از عفونت دائمی HPV استفاده می‌شود و برای برطرف کردن عفونتی که پیش از واکسیناسیون ایجاد شده، درمان موثری نیست.

نکته بسیار مهم دیگر که نباید در این مقوله از نظر دور بماند، آن است که ضرورت تزریق واکسن پاپیلومای انسانی صرفا جنبه پیشگیری از بروز خطر احتمالی سرطان دهانه رحم را دارد و نباید موجب ایجاد وحشت بی‌مورد در خانواده‌ها شود. به بیان دیگر اگر خانواده‌ای دختری در آستانه ورود به خانه بخت در منزل دارد، می‌تواند به تزریق این واکسن صرفا برای پیشگیری و مشورت پزشک بیندیشد.

پونه شیرازی ‌/ ‌گروه سلامت