چرا فیلم‌های مسعود ده‌نمکی هنوز پرفروشند؟

«معراجی‌ها چندان نمی‌فروشد»! پیش‌بینی ها در پایان جشنواره فیلم فجر این بود اما واقعیت چیز دیگری را نشان داد. تصور این بود که چون قرار است این فیلم در قالب یک سریال از تلویزیون پخش شود، فروش چندانی نخواهد کرد اما فروش ۵ میلیارد تومانی آن، این حرف و حدس را رد کرد.

فیلم معراجی‌ها، پرفروش‌ترین فیلم اکران نوروزی شد و احتمال بسیار زیاد در پایان سال هم لقب پرفروش‌ترین فیلم سال ۹۳ را از آن خودش خواهد کرد. اما با همه این موفقیت‌ها، این سوال به جا می‌ماند که دلایل موفقیت معراجی‌ها در اکران نوروز امسال چه چیزهایی است؟ این ۵ دلیل، دلایلی است که ما به ذهنمان رسیده، مطمئنا دلایل متعدد دیگری هم وجود دارد.

معراجی‌ها، اولین فیلم حاضر در جشنواره فیلم فجر بود که روی پرده سینما‌ها رفت. این فیلم، یک هفته بعد از پایان جشنواره، در اول اسفند، اکران غیررسمی‌اش را در ۴ سینما آغاز کرد. اکران فیلم معراجی‌ها با ادامه اکران ۱۴ فیلم دیگر آغاز شد. ۱۴ فیلمی که اکثرا از نوبت اکران سال قبل سینمایی جا مانده بودند و کیفیت چندانی هم نداشتند. اما اکران رسمی، یک هفته بعد یعنی از هفتم اسفند آغاز شد.

معراجی به طور همزمان در ۸۰ سینمای کشور شامل ۵۰ سینمای شهرستان‌ها و ۳۰ سینمای تهران روی پرده رفت. جالب اینجاست که اکران رقبای نوروزی فیلم، یعنی چ، طبقه حساس و خط ویژه، ۲ هفته بعد و در ۲۱ اسفند آغاز شد. ده‌نمکی درباره نحوه اکران معراجی‌ها گفته بهترین فروش را در بد‌ترین زمان داشتیم.

منظور ده‌نمکی از بد‌ترین زمان اکران، اکران در اسفند است که به فصل مرده معروف است چون بین جشنواره فجر و اکران نوروزی قرار دارد. اکران مرده اسفند برای اکران فیلم‌ها زمان بدی است اما هیچ فیلمی که در اول اسفند اکران شده و دچار اکران مرده شده تا اردیبهشت روی پرده نمی‌ماند تا کل اکران زنده و شاداب نوروزی را هم -به نوعی- دشت کرده باشد. وضعیت معراجی‌ها در نحوه اکران نوروزی مثل دونده‌ای می‌مانست که ۲ دور در میدان چرخیده و بعد تازه به بقیه رقبا اجازه داده‌اند از خط شروع، استارت بزنند.

فیلم ده‌نمکی بعد از یک هفته اکران غیررسمی، ‌ صاحب ۸۰ سالن سینما شد. با توجه به اینکه کل سینماهای فعال ایران، حدود ۲۱۲ تاست، معراجی‌ها روی پرده بیشتر‌ از یک سوم سینماهای کشور رفت. این در حالی بود که چ، ۴۵ سالن و خط ویژه، ۲۴ سالن در اختیار داشت و فروش امیدوارکننده «طبقه حساس» باعث شد تا به مرور تعداد سالن‌های آن افزایش پیدا کند و حالا به مرز ۸۰ سالن برسد.

نحوه ‌تخصیص سینما‌ها به فیلم ده‌نمکی، ماجرای عدالت برای اکران را تحت‌تاثیر قرار داد و ترکیب سینماهای سرگروه را به هم ریخت. در شهرستان‌ها هم معمولا تنها سالن شهر، فیلم معراجی‌ها را روی پرده بردند. به این ترتیب فیلم معراجی‌ها در ۲ ماه و در ۸۰ سالن، ۴ میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان فروخته، طبقه حساس با یک و نیم ماه اکران و تعداد سینماهای متغیر رو به افزایش، ۳ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان فروش داشته است. فیلم چ با ۴۵ سالن و زمان یک و نیم ماه، یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان فروخته و خط ویژه هم در ۲۵ سالن و در عرض همین مدت، یک میلیارد فروش داشته است.

«پس از اخراجی‌ها و رسوایی، پرفروش‌ترین فیلم‌های سال، معراجی‌ها آمدند. هم‌اکنون فیلم تازه مسعود ده‌نمکی...» این شعار تبلیغاتی فیلم با صدای کیکاوس یاکیده و پس زمینه صدای آژیر خطرحمله هوایی، ۲ ماه است پای ثابت تبلیغات تلویزیونی شده که البته در بسته‌ای جدا و بیرون از مجموعه آگهی‌های بازرگانی پخش می‌شود.

علاوه بر این، تلویزیون حتی در هنگامه برگزاری هفته حساس و پایانی لیگ هم مدام فیلم معراجی‌ها را به صورت زیرنویس تبلیغ می‌کرد. تبلیغات گسترده میدانی از ابزارهای موفق پشتیبانی فیلم بودند. حمایت و تبلیغات انجام شده برای معراجی‌ها، آرزوی بقیه فیلم‌هاست.

بخشی از این تبلیغات به این نکته برمی‌گشت که معراجی‌ها، تنها محصول سینمایی در جشنواره فجر بود که اصلا قرار است در خرداد به صورت سریالی ۴۰ قسمتی روی آنتن شبکه ۱ برود و مسئولان تلویزیون چشم به گیشه دارند تا بلکه پولی از گیشه سینما به سیما تزریق شود. نکته حائز اهمیت این بود که فیلم طبقه حساس بدون تیزر تلویزیونی و زیرنویس، فروشی نزدیک به معراجی‌ها داشت.

شدت تبلیغات برای معراجی‌ها به حدی بود که حتی فیلمی مثل چ که هم از نظر کیفی و هم محتوایی خیلی از معراجی‌ها بالا‌تر است، کم آورد. حتی اگر توجیه مسئولان رسانه‌ای برای تبلیغات گسترده معراجی‌ها، نگاه به جنگ و دفاع مقدس باشد، تبلیغات برای فیلم چ، قابل قبول‌تر به نظر می‌رسد .

نام و سابقه او مترادف با فیلم‌های جنجالی و پرفروش است. مخاطب فیلم‌های ده‌نمکی می‌داند با فیلم‌هایی سهل و زودهضم طرف است که نیازهای اولیه سینمایی او را برطرف می‌کند؛ آن هم در دوره‌ای که خیلی از سینماگران با ساختن آثار خاص و محدود به قشر خاص، بی‌خیال این نیاز‌ها شده‌اند. ده‌نمکی از خطوط قرمز کلامی، جنسی و سیاسی عبور می‌کند و هوشمندانه در مواقع لازم، جوی خبری برای فیلمش ایجاد می‌کند.

نمونه‌اش همین فیلم معراجی‌ها، تا وقتی فیلم داشت خوب می‌فروخت، ده‌نمکی حرفی درباره آن نمی‌زد و سکوت کرده بود اما در چند روز اخیر که فیلم با افت فروش روبه‌رو شده، وارد میدان شده تا فیلمش را دوباره در سیر صعودی فروش قرار بدهد. نگاه ژورنالیستی، رک‌گویی و هوشمندی، ده‌نمکی را به پدیده‌ای در سینما بدل کرده است.

این دلیل بر عکس ۴ دلیل قبلی قابل اندازه‌گیری و مقایسه با آثار دیگر نیست. فیلم‌های ده‌نمکی چه چیزی دارند که مخاطب را به سینما می‌کشاند؟ عبور از خط قرمز؟ حضور سوپراستار‌ها؟ نام ده‌نمکی؟ اکران مناسب؟ تبلیغات زیاد؟ سالن‌های فراوان؟ همه اینها هست اما ده‌نمکی فیلمش را نه برای قشر سینماروی معمول سینما که برای عامه مردم طراحی کرده.

فیلم‌هایی بدون پیچیدگی خاص و شخصیت‌‌هایی که سفید و سیاهش معلومند و مخاطب را با رضایت از سالن بیرون می‌فرستد. فیلم‌های ده‌نمکی گونه‌ای بازآفرینی روزآمد فیلمفارسی قبل از انقلاب است. یک جور فیلمفارسی که از فیلتر ده‌نمکی رد شده باشد. فیلم‌هایی با ستارگان زیاد و متنوع، صحنه‌آرایی عظیم و خیره‌کننده، قهرمان‌های اغراق شده و حوادث ناگهانی که در هر صورت پایانی خوش دارد. اما نکته اینجاست که معراجی‌ها به نسبت ۴ فیلم قبلی ده‌نمکی در این حیطه هم دچار افت شده است. قهرمان فیلم‌های او از کامبیز دیرباز، ستاره مقبول اواخر دهه ۸۰ به دانیال عبادی رسیده‌اند.

اگر بار طنز در اخراجی‌ها به دوش امین حیایی، ارژنگ امیرفضلی، اکبر عبدی، سپند امیر سلیمانی و... بود، در معراجی‌ها این مهران رجبی است که بار طنز را در کل کار به دوش می‌کشد. اگر در اخراجی‌ها و رسوایی، نگار فروزنده، نیوشا ضیغمی، شیلا خداداد، مهراوه شریفی نیا، شهره لرستانی و النازشاکردوست نقش زنان را پررنگ می‌کردند، در معراجی‌ها این وظیفه به عهده بهاره افشاری و پوراندخت مهیمن است و اینها افت فیلم (نه فروش) را نشان می‌دهند. (همشهری جوان)