رد پای فقر و ناآگاهی در سوء تغذیه کودکان

جام جم سرا: سوءتغذیه در کودکان کمتر از 6 سال که به ‌واسطه نبود ریزمغذی‌‌هایی مانند ید، آهن، کلسیم، روی و ویتامین‌‌های A، D و B6 رخ می‌‌دهد، نشانه‌‌هایی همچون کم‌وزنی، لاغری و کوتاه ‌قدی دارد و اگر به‌موقع تشخیص داده نشود، بهره هوشی کودکان را کاهش می‌‌دهد؛ این کمبودها سبب‌ساز افت تحصیلی است و استخوان‌های کودکان را پوک می‌کند.

اما قرار نیست همه کودکان مبتلا به سوءتغذیه از خانواده‌‌های فقیر باشند و اتفاقاً گاهی خانواده‌های متمول نیز دقیقاً نمی‌‌دانند کدام دسته از موادغذایی برای رشد و سلامت کودکان ضروری است. نیمی ‌از کودکان مبتلا به سوءتغذیه در کشور ما نیز همین مشکل را دارند، اما گروهی همان کودکان مناطق محروم هستند که به دلیل شرایط اقتصادی بد خانواده‌هایشان از تغذیه مفید محروم‌اند.

نخستین باری که آماری از کودکان مبتلا به سوءتغذیه در کشور منتشر شد، سال 1377 بود که معاونت سلامت وزارت بهداشت تصمیم گرفت وضع سلامت کودکان سراسر کشور را بسنجد. نتایج این آمار می‌داد، در کشورمان 800 هزار کودک مبتلا به کوتاه قدی متوسط و شدید، 540 هزار نفر مبتلا به کم‌وزنی متوسط و شدید و حدود 170 هزار نفر نیز لاغر متوسط و شدید وجود دارد و از همان سال مسئولین به فکر راه چاره افتادند و طرح‌هایی را در این زمینه ارائه دادند و به گفته رئیس انجمن پزشکان کودکان، این اقدامات آمار سوءتغذیه کودکان را از 14-13 درصد به حدود 6 درصد کاهش داده است.

چرا کودک دچار سوءتغذیه می‌شود؟
دکتر غلامرضا خاتمی؛ ‌رئیس انجمن پزشکان کودکان ایران عدم آگاهی خانواده‌‌ها و عدم دسترسی به موادغذایی در برخی شهرها به ویژه نقاط محروم در کشور را دلیل اصلی ابتلا به سوءتغذیه‌‌هایی از نوع کمبود ریزمغذی‌‌ها می‌داند و می‌گوید: فقر مالی نیز می‌‌تواند کودکان را از تغذیه صحیح دور کند. در نقاط محرومی‌ چون سیستان و بلوچستان و اطراف استان کرمان شاهد میزان بیشتری از سوءتغذیه هستیم، اما سوءتغذیه در استان‌های شمالی کشور کمتر از سایر مناطق است.

در مناطق محروم کشور، وضعیت سوءتغذیه کودکان نیاز به توجه دارد
دکتر مریم عبدالهی، مدیر دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی ضمن تأیید آمار 6 درصدی کودکان مبتلا به سوءتغذیه به مهرخانه می‌گوید: بر اساس آخرین اطلاعاتی که در کشور داریم، سوءتغذیه در دو دهه گذشته روند کاهشی قابل ملاحظه‌ای را داشته و بین 50 تا 70 درصد کاهش داشته است.

وی ادامه می‌دهد: در حال حاضر بر اساس کم‌وزنی؛ یعنی شاخص وزن بر سن؛ چهار درصد، و بر اساس کوتاه قدی؛ 6 درصد کودکان دچار مشکل سوءتغذیه هستند و طبعاً اقداماتی که ظرف این دو دهه در بخش بهداشت و دیگر بخش‌ها انجام شده کمک زیادی به بهبود وضعیت تغذیه کودکان کرده است و باعث شده تا سوءتغذیه کاهش پیدا کند.

مدیر دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی با بیان اینکه در مناطق محروم کشور وضعیت سوءتغذیه کودکان نیاز به توجه داشته و شیوع بالایی دارد، تصریح می‌کند: باید با برنامه‌ریزی‌های خاص در مناطق محروم، برای بهبود تغذیه کودکان، کار شود.

برنامه‌های وزرات بهداشت برای کمرنگ شدن سوءتغذیه در کودکان
عبدالهی با اشاره به برنامه‌های این وزارتخانه برای کمرنگ شدن سوءتغذیه در کودکان اظهار می‌دارد: برنامه‌های ما در دفتر بهبود تغذیه، برای سلامت کودکان ترویج تغذیه با شیرمادر برای بچه‌ها حداقل 6 ماهگی است و خیلی روی این برنامه تأکید می‌شود که مادرها آموزش ببینند که حتماً شش ماه اول فرزندان را با شیر خودشان تغذیه کنند.

وی ادامه می‌دهد: در کنار ترویج تغذیه با شیر مادر، آموزش تغذیه تکمیلی را با بسته‌های آموزشی که تهیه می‌شود، داریم و مادران در کلاس‌های گروهی در خانه‌های بهداشت به صورت فردی یا گروهی آموزش می‌بیند و تغذیه تکمیلی را یاد می‌گیرند.

مدیر دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی اضافه می‌کند: برنامه مکمل‌گیری رایگان نیز دیگر برنامه‌ای است که در این راستا اجرا می‌شود؛ به علاوه اینکه برای کودکان زیر دو سال قطره آهن و قطره مولتی‌ویتامین یا آ.د به صورت رایگان، طبق دستورالعمل توزیع می‌شود.

عبدالهی تصریح می‌کند: برنامه پایش رشد نیز به طور منظم انجام می‌شود؛ یعنی مادران کودکانشان را به واحدهای بهداشتی برده و قد و وزن آنها اندازه‌گیری شود و اگر کودکی دارند که دچار افت رشد شده یا اختلال رشد پیدا کرده است، بر اساس دستورالعمل‌هایی که وجود دارد اقدامات لازم در خصوص این کوک صورت می‌گیرد و کارکنان بهداشتی باید کودک را به پزشک ارجاع دهند و حتی اگر نیاز است به صورت تخصصی مشکل کودک برطرف شود.

وی خاطر نشان می‌کند: کتابی در خصوص بهبود تغذیه و رشد کودکان ویژه پزشکان تهیه شده که میان کلیه پزشکان شاغل در شبکه‌های بهداشت درمانی و متخصصین کودکان باید توزیع شود تا مواردی که احتمالاً خبر از سوءتغذیه کودکان می‌دهد را تشخیص دهند و اگر نیاز به بستری در بیمارستان و یا درمان است، اقداماتی را انجام دهند. به علاوه اینکه راهنماها و پروتکل‌هایی تهیه و تدوین و چاپ شده است و پزشکان متخصص بر اساس این راهنما آموزش می‌بینند که برای درمان موارد سوءتغذیه شدید هم بتوان برای کودک اقدامی‌ انجام داد.|مهرخانه