آژانس براساس انپیتی دارای سه وظیفه اساسی است که حمایت از کشورها برای دستیابی به دانش صلح آمیز هستهای، مبارزه با تکثیر و اشاعه سلاحهای هستهای و در نهایت انهدام سلاحهای هستهای این اصول را تشکیل میدهد.
آزمایش اتمی آمریکا در حالی صورت گرفت که از یک سو نقضکننده اصل عدم اشاعه سلاحهای هستهای است و از سوی دیگر اصل نابودی سلاحهای هستهای برای تأمین امنیت جهانی را در پی داشته است. این تحرکات در حالی صورت گرفته که آژانس بینالمللی اتمی هیچ واکنشی در قبال آزمایش اتمی آمریکا صورت نداده در حالی که آمریکا عضو انپیتی بوده و موظف به اجرای مقررات و قوانین آن است. آمریکا عملا قوانین آژانس را زیر سوال برده و آژانس موظف اعتراض به این کشور است.
آژانس با سکوت و عدم موضعگیری قاطع در برابر آمریکا عملاً این اصل را مورد تاکید دوباره قرار داده که از استقلال در اجرای قوانین خود نوشته نیز برخوردار نبوده و چنانکه وابسته به غرب است که حتی در برابر آزمایش بمب هستهای آمریکا سکوت میکند. این رفتار آژانس گواه یک اصل است و آن اینکه هیچ کدام از کشورها نمیتوانند به این نهاد جهانی اعتماد داشته باشند و همکاری با آن نمیتواند دستاوردی برای کشورها داشته باشد.
آژانس که در برابر آزمایش بمب هستهای آمریکا سکوت در پیش گرفته، صراحتاً در برابر حقوق هستهای ملت ایران و فعالیتهای صلحآمیز هستهای ایران موضع خصمانه گرفته و حاضر به پذیرش آن نیست. این دوگانگی رفتار از یک سو بیانگر بیصداقتی آمریکاییها و از سوی دیگر مهر تاییدی بر بیاعتمادی ایران به صداقت رفتاری آژانس در بازدید از تاسیسات هستهای ایران است.
رفتار آژانس در قبال آمریکا این سوال را مطرح میسازد که چه تضمینی وجود دارد که آژانس در بازرسیهای خود از تاسیسات هستهای ایران اطلاعات ایران را در اختیار آمریکا قرار ندهد.
آژانس با عملکرد ضعیف در برابر بمب هستهای آمریکا عملاً صداقت و استقلال خود را زیر سوال برده که از پیامدهای آن میتواند ابهامات جدید در صداقت رفتاری آژانس در مذاکرات آتی ایران و آژانس باشد.
این رفتار احتیاط بیشتر ایران در تعاملات جدید با آژانس را الزام آور می سازد چرا که آژانس نشان داده که خواستی جز رضایت آمریکا ندارد و آمریکا نیز طرحی جز نابودی حقوق هستهای ملت ایران در سر ندارد.
قاسم غفوری-جام جم آنلاین
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
یک کارشناس روابط بینالملل در گفتگو با جامجمآنلاین مطرح کرد