شکارچی، قانون و حیات ‌وحش

هرچند سازمان حفاظت محیط‌زیست سالانه با توجه به جمعیت حیات‌وحش و شرایط این جانداران برای صدور مجوز شکارتصمیم‌گیری می‌کند،اما متاسفانه در مواقعی آنقدر صدور مجوز شکار بدون برنامه‌ریزی و مطالعه انجام شده که می‌توان گفت خسارت زیادی به محیط‌زیست کشور وارد شده است.برای نمونه مرور آمارها بیانگر این حقیقت است که در 11 سال گذشته به صورت میانگین هر سال برای شکار بیش از 750 راس چهارپا مجوز صادر شده، به بیان دیگر اگر تمام شکارچی‌های صاحب مجوز در شکار موفق عمل کرده باشند، می‌توان گفت در این مدت بیش از 8250 گونه جانوری فقط به شکل قانونی کشته شده‌اند.

این درحالی است که تا مدتی قبل سازمان حفاظت محیط‌زیست 20درصد از مجوز‌های شکار را برای خود نگه‌می‌داشت تا با توجه به سیاست‌های خود از آنها استفاده کند، اما مسئولان محیط‌زیست ادعا می‌کنند امسال چنین سهمیه‌ای را برای سازمان در نظر نگرفته‌اند.

امسال مسئولان سازمان حفاظت محیط‌زیست بیش از50 درصد مجوز‌های شکار را به مناطق آزاد و خارج از مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط‌زیست و کمتر از 50 درصد را نیز به مناطق حفاظت شده و پناهگاه‌های حیات‌وحش اختصاص داده‌اند، افزون بر این براساس تصمیم‌گیری مسئولان مجوز شکار خوک وحشی و گراز فقط به شکارچیان خارجی داده می‌شود. این درحالی است که با توجه به شرایط وحوش در مناطق حفاظت شده و پناهگاه‌های حیات‌وحش باید گوشزد کرد این مناطق در همه جای دنیا امن‌ترین مناطق برای جانداران هستند و نباید مجوز شکار در این مناطق با مناطق آزاد برابری کند.

تهیه دستورالعمل‌های شکار و صید و نظارت بر اجرای دقیق آن یکی از وظایف اداره کل حفاظت و مدیریت شکار و صید سازمان حفاظت محیط‌زیست است. افشین کرمی‌راد، سرپرست این اداره کل به «جام‌جم» می‌گوید: بعد از آماده‌شدن این دستورالعمل‌ها ما آنها را به استان‌ها ابلاغ می‌کنیم، تا براساس مقررات جدید مسئولان هر استان به فعالیت شکارچیان نظارت کرده و مانع قانون‌شکنی آنها شوند.

یکی دیگر از وظایف کرمی‌راد و همکارانش جمع‌آوری آمارهای سرشماری وحوش در استان‌های مختلف کشور است، این کار در تنظیم مقررات شکار نیز تاثیرگذار است، زیرا با توجه به این آمار برای شکارچی‌ها مجوز شکار صادر می‌شود. سرشماری وحوش سالانه دو بار انجام می‌شود، به این شکل که جمعیت چهارپایان یکبار قبل از زمان جفت‌گیری و بار دیگر بعد از زمان زایمان آنها انجام می‌شود.

کرمی‌راد ادامه می‌دهد: تغییر در مقررات شکار یکی از کارهایی است که ما با توجه به نتایج سرشماری درخصوص آن تصمیم‌گیری می‌کنیم، افزون بر این وقتی نتایج سرشماری وحوش همه استان‌ها آماده شد با توجه به آن برای بودجه و رفع خطرهای احتمالی سال‌های بعد برنامه‌ریزی می‌کنیم .

آخرین آمار سرشماری حیات‌وحش در کشور مربوط به سال 91 است.

وی می‌افزاید: تیم‌هایی که از افراد با تجربه سازمان حفاظت محیط‌زیست تشکیل شده‌اند در سرشماری وحوش شرکت می‌کنند، در این بین چون وسعت کشورمان زیاد است بیش از یک ماه اختلاف زیستی وجود دارد تا سرشماری کامل انجام شود. برای نمونه جمعیت قوچ و میش سال گذشته 57 هزار و 400 راس، کل و بز44 هزار و 26 راس، آهوی کوهی 302 راس، آهو 14 هزار راس و جبیر 2250 راس بوده است.

برخورد با شکارچیان متخلف

نکته اینجاست که هرسال تعداد زیادی شکارچی متخلف نیز به شکل غیرقانونی به حیات‌وحش آسیب جدی وارد می‌کنند، برای نمونه در شش ماهه اول امسال ماموران یگان حفاظت محیط‌زیست با بیش از 25 هزار صید غیر مجاز آبزیان، 1792 مورد شکار غیر مجاز پرندگان، 461 مورد شکار غیر مجاز پستانداران، 1434 مورد زنده‌گیری پرندگان و 179 مورد زنده‌گیری پستانداران برخورد کرده‌اند، این درحالی است که به دلیل کمبود محیط‌بان به طور حتم تخلفات بیشتری صورت گرفته که از چشم ماموران پنهان مانده است، زیرا فقط 2617 محیط‌بان در کشور مشغول به کار هستند که باید محدوده‌ای برابر با 17 میلیون هکتار را پوشش بدهند.

هرچند با شکارچیان غیرمجاز برابر با قانون برخورد می‌شود، اما سازمان حفاظت محیط‌زیست با آن گروه از شکارچیان با مجوزی که قوانین را هنگام شکار رعایت نکنند نیز برخورد می‌کند، برای نمونه شکارچیان باید هرسال با توجه به مقررات مشخص شده چهارپایانی با سن مشخص را شکار کنند، چنانچه آنها براساس این دستورالعمل‌ها عمل نکنند، برایشان پرونده تشکیل شده و از یک تا هشت سال از شکار محروم می‌شوند. به این شکل که فهرست متخلفان شکار از سوی سازمان حفاظت محیط‌زیست در اختیار مسئولان همه استان‌ها قرار می‌گیرد تا آنها مانع فعالیت شکارچیان متخلف شوند.

فصل شکار

کرمی‌راد درباره زمان شکار در کشورمان عنوان می‌کند: از 15 شهریور تا آخر بهمن شکارچیان اجازه فعالیت پیدا می‌کنند، البته در این بین حدود یک ماه شکار متوقف می‌شود، زیرا در آخرین روزهای آبان تا آخرین روزهای آذر زمان جفت‌گیری حیات‌وحش است.

به گفته کرمی‌راد حدود 600 هزار شکارچی در کشور وجود دارد که هر سال حداقل 20 هزار نفر از آنها داوطلب دریافت مجوز شکار می‌شوند. این درحالی است که مجوزهای شکار محدود است و امسال 400 شکارچی مجوز گرفته‌اند به همین دلیل بعد از انجام قرعه‌کشی بین داوطلبان شکارچیانی که موفق به دریافت مجوز می‌شوند تا سه سال آینده نباید برای گرفتن مجوز اقدام کنند.

البته باید تاکید کرد همین تعداد مجوز شکار نیز صدمات جبران‌ناپذیری به محیط‌زیست کشور وارد می‌کند، چون به گفته کارشناسان آمار چهارپایان در مناطق حفاظت شده بشدت کاهش یافته و حتی در برخی مناطق حفاظت‌شده مانند پارک ملی گلستان و پارک ملی بمو فقط ۱۰تا ۱۵درصد حیات‌وحش باقی مانده است، کار به جایی رسیده که دیگر از گله‌های ده هزار راسی قوچ، کل، بز و میش خبری نیست.

کرمی‌راد درباره هزینه مجوز شکار می‌گوید: براساس دستورالعمل‌های مشخص شده شکار در مناطق حفاظت‌شده برای ایرانیان 900 هزارتومان است که البته حق محیط‌بان و موارد دیگری به آن اضافه شده و تقریبا این هزینه به حدود یک میلیون و 300 هزار تومان می‌رسد، البته پروانه شکاردر مناطق آزاد ارزان‌تر است.

به گفته وی این هزینه برای اتباع دیگر کشور‌ها به حدود 9000 دلار می‌رسد.

اداره کل حفاظت و مدیریت شکار و صید سازمان حفاظت محیط‌زیست می‌افزاید: شکارچی سه روز وقت دارد تا با همراهی یکی از ماموران سازمان حفاظت محیط‌زیست در منطقه شکار کند. او باید قوانینی مانند شکار کل بالای هشت سال را رعایت کند. با توجه به بحرانی‌بودن شرایط محیط‌زیست کشور حفظ اندک باقیمانده حیات‌وحش نیاز به اراده جدی دارد. به نظر می‌رسد با توجه به بودجه کم سازمان حفاظت محیط‌زیست و کمبود محیط‌بان دراین مرکز بهتر است مسئولان سرمایه‌گذاری در بخش فرهنگی را در اولویت برنامه‌های خود قرار دهند.

20 درصد، سهم خارجی‌ها

هرسال بیش از 20 هزار شکارچی برای دریافت پروانه شکار داوطلب می‌شوند، اما به همه آنها اجازه شکار داده نمی‌شود، چون خوشبختانه پروانه‌های شکار خیلی کمتر از خیل شکارچیان است. برای نمونه امسال 400 فقره پروانه شکار برای شکارچیان صادر شده و جالب است بدانید که در این بین 20 درصد از پروانه‌های شکار به شکارچی‌های خارجی اختصاص پیدا می‌کند. به این شکل که شرکت‌های توریستی که در زمینه جذب توریست شکار فعالیت می‌کنند، هر سال مقدمات حضور شکارچیان خارجی را در کشور فراهم می‌کنند. این کار ساز و کار خاص خودش را دارد، چون شکارچی‌های خارجی با اسلحه شخصی خود به ایران سفر می‌کنند، به همین دلیل باید برنامه‌ریزی خاصی برای آنها انجام شود.

آوید طالبیان ‌/‌ جام‌جم