دغدغه علوم انسانی منحصر به ما نیست

علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی صبح روز دوشنبه در دومین کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی که در سالن همایش های بین المللی صدا و سیما برگزار شد، گفت: مسئله تحولات در علوم انسانی یک موضوع شعاری و زمانی نیست بلکه باید به طور مداوم با آن مواجه بود و کمک کرد که مسئله تنقیح شده و با کمک افراد فاضل مسئله دنبال شود.

وی افزود: در زمینه اهمیت علوم انسانی بحث های فراوانی در بین متفکران انجام شده و در سال های اخیر که رهبری توجه خاصی به آن داشته است ذهن ها را بیش از پیش به آن متوجه کرده است.

لاریجانی با اشاره به این که مشکل ترین علوم، علوم انسانی است خاطر نشان کرد: در این علوم با موضوعی مواجه هستیم که دارای اراده و اختیار در بعد فردی و اجتماعی است، این مسئله کار را متمایز از مطالعات در زمینه ریاضیات و فیزیک می کند چرا که در علوم تربیتی، رفتار انسان را مورد بررسی قرار می دهیم که از سهم کلیات برخورد بوده و صاحب اراده است. از این رو بررسی رفتار او بسیار مشکل است.

رئیس مجلس گفت: مطالعه انسان در بعد اجتماعی و سیاسی بسیار سخت است. چرا که هم نظریه پردازی در این زمینه و هم ساماندهی مبانی آن بسیار دشوار می باشد.

وی با اشاره به این که داشتن نگاه عمیق به جایگاه انسان و حرکت انسان در سیاست، اقتصاد و اجتماع تاثیر دارد تصریح کرد: طبیعی است که در این زمینه گاهی تعارضاتی می بینیم ولی نباید نسبت به آن خسته شده و باید همت بلند داشته باشیم.

وی گفت: در ذات این علوم به دلیل ارتباط با انسان، جهان بینی و ارزش ها در موضوع مداخله می کند، اگر انسان را یک موجود فطرطا الهی بدانیم این مسئله تاثیر خود را در علوم انسانی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی خواهد گذاشت.

رئیس مجلس تاکید کرد: این که ما در موضوع علوم انسانی تامل جدی در مقوله انسان داشته باشیم و با توجه به جهان بینی اسلامی و قرآنی موضوع را بشکافیم امر ستودنی است.

وی با تاکید بر این که موضوع علوم انسانی از دیرباز حساسیت متفکران را برانگیخته است خاطر نشان کرد: توجه به علوم انسانی دغدغه متفکران منحصر به ما نیست. این که برخی تصور کنند علوم انسانی در کشور ما از حساسیت بیشتری برخوردار بوده و دقت در مبانی آن منحصر به ماست امری نادرست است زیرا از دیرباز تمام مستکبران نسبت به آن حساسیت داشته اند.

لاریجانی با بیان این که علوم انسانی برای ما باید حساسیت بیشتری داشته باشد گفت: ما لفظ اسلامیت که حکایت از امر وحیانی و کمال دارد را در این علوم داریم و به طور طبیعی وقتی کلمه اسلامی برای این علوم استفاده می کنیم نوعی کمال در آن برای ما نهفته است که باید با رغبت به آن توجه کنیم.

رئیس مجلس ادامه داد: در مواجه ما با علوم مختلف اگر تلقی این باشد که علوم مختلف متاثر از شرایط مدرنیته است و در نسبتی که با این تکنولوژی برقرار می کنیم باید محتاط بوده و یا به اعتقاد برخی افراطیون این علوم را کنار بگذاریم تلقی نادرستی است، زیرا در این صورت ما نمی توانیم این علوم را اخذ کنیم و اگر آن را اخذ کنیم و پسوند اسلامی را کنار آن قرار دهیم از درجه اسلامیت آن کاسته خواهد شد.

وی با تاکید بر این که باید مواجه با این علوم انجام شود یادآور شد: ما در شرایط جهانی زندگی می کنیم که باید با این علوم مواجه داشته باشیم.

لاریجانی با تاکید بر این که سنت اسلامی ما توصیه نمی کند که از اخذ علم و دانش پرهیز داشته باشیم خاطر نشان کرد: مسلمانان باید به ترقی های علمی در هر کجای دنیا و در دست هر کسی که قرار دارد حساس باشند اما این که آن را چگونه اخذ و هضم کنیم بسیار اهمیت دارد.

رئیس مجلس در ادامه با اشاره به این که روش فلاسفه بزرگ اسلامی بهترین روش برای به کارگیری علوم غربی است گفت: یکی از شیوه هایی که می تواند در به کارگیری از علوم غربی برای علوم انسانی اسلامی کمک کند شیوه فیلسوفان بزرگ اسلامی است مانند ابن سینا که علوم یونانی را به کار گرفت اما علم و نفس او با علم و نفس ارسطو و کتب ارسطو متفاوت است؛ ابن سینا علوم یونان باستان را متناسب با علم دینی به تئوری جدید تبدیل کرده است.

لاریجانی با تاکید بر این که باید از علوم نافع استفاده کنیم خاطر نشان کرد: مبنایی که در فکر و سنت اسلامی ما وجود دارد این است که علوم نافع را اخذ کرده و از علوم لاینفع پرهیز کنیم.

وی با اشاره به این که باید تلاش کنیم نظام فلسفی ما بیشترین مسائل را تبیین کند ادامه داد: البته نمی توانیم بگوییم یک نظام فلسفی تبیین کردیم که می تواند همه فکر بشری را از نظر برهانی شکل دهد؛ ما با استفاده از ماخذ دینی یک نظام فلسفی را شکل می دهیم اما این داعیه را نداریم که همه حقایق را می توانیم شکل دهیم.

رئیس مجلس با اشاره به توجه به فطریات در انسان گفت: هنوز توجه به فطریات در جامعه ما به خوبی باز نشده است، از نظر تفکر قرآنی فطرت انسان ها دارای سرشت الهی است و این عامل خود عامل تفاوت محسوب می شود. اگر این مسئله به خوبی روشن شود علوم دیگر نیز از آن متاثر خواهند شد.

وی عدالت را یکی دیگر از موضوعات کانونی که می تواند در علوم انسانی تحول عظیم ایجاد کند نامید و گفت: عدالت مسئله دیگری است که فلاسف اسلامی به آن به عنوان دغدغه خود پرداختند اما اکثر نهله های دیگر به آن توجه نمی کند، عدالت در تفکر دینی ما جایگاه مهمی دارد؛ در نهان تئوری عدالت حرکت و از درون آن آزادی و رقابت به وجود می آید.

لاریجانی افزود: این که در فلسفه سیاست به موضوع عدالت توجه ویژه ای شده است به دلیل آن است که تلقی آن از اسلام متفاوت است بنابراین توجه به فطرت انسانی و عدالت دو موضوع کانونی است که می تواند در علوم انسانی تحول ایجاد کند.

رئیس قوه مقننه با تاکید بر این که نظام سازی برای علوم انسانی نیازمند تاملات فکری عمیق است و هر کسی به سادگی نمی تواند در این علوم نظام سازی کند یادآور شد: کسانی می توانند درباه مبانی علوم انسانی صحبت کنند که برجسته باشند، با سطحی نگری نمی توان در علوم انسانی نظام سازی کرد.

وی با بیان اینکه باید مباحث تطبیقی را تشدید کنیم ادامه داد: یکی از اشکالات ما این است که زبان و روش های ما با سیستم های متعارف دنیا متناسب نیست، تحقیقات نسبتا خوبی در داخل کشور داریم که باید این تحقیقات در مجرای جهانی قرار گیرد تا هم با نظر منتقدان کاملتر شده و هم همه دنیا بفهمند که ما چه مطالعاتی انجام داده ایم.

لاریجانی گفت: مطالعات تطبیقی مانند آجرهایی هستند که در این زمینه می توانند یک نظام را شکل دهند که می تواند در دانشگاه ها به عنوان تز مقاطع ارشد و دکترا جلوه کند.

رئیس مجلس شورای اسلامی به اشاره به این که امروز در مسئله توسعه سوالات متعددی مطرح است که آیا توسعه با همان مولفه های از قبل فرض شده باید ایجاد شود افزود: این که توسعه باید با مفاهیم متعالی تر فرض شود و یا با همان مفاهیم قبلی ایجاد شود موضوعی است که در بین متفکران در حال اوج گیری می باشد.

لاریجانی در پایان با تاکید بر این که ما بر اساس مبانی اسلامی خود دغدغه علوم انسانی را داریم تصریح کرد: نباید تصور شود که با برگزاری چند همایش می توان این مسیر را طی کرد بلکه باید با حوصله قدم در این مسیر گذاشته و تکاملی که در این مسیر وجود دارد را به وجود آورد.

 دومین کنگره بین اللملی علوم انسانی اسلامی از صبح دوشنبه به مدت 2 روز با حضور مهمانان داخلی و خارجی در سالن همایش های بین اللملی صدا و سیما آغاز شد این کنگره در دومین روز خود مراسم اختتامیه را در بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء فردا در قم برگزار می کند.(مهر)