هت تریک ؛ آمیخته ای از پشتکار و نبوغ

هت‌تریک یک اصطلاح عمومی در ورزش است. این واژه مرکب به معنای سه پیروزی پشت سر هم، کسب سه امتیاز پیاپی، سه قهرمانی پشت سر هم و سه گل در یک مسابقه است. هت‌تریک معانی منفی هم می‌تواند داشته باشد همانند سه شکست پیاپی، سومین ناکامی پیاپی برای کسب جام یا سومین مساوی. البته این واژه معانی دیگری را هم در بر می‌گیرد، اما این روزها «هت‌تریک» با تمام معنایش در فوتبال خیلی کاربرد دارد.

لیونل مسی در هفته نخست لیگ قهرمانان اروپا و در شرایطی که بارسلونا مقابل آژاکس قرار گرفته بود سه گل زد تا تعداد هت‌تریک‌های خود در دوران حضور در بارسلونا را به عدد 24 برساند. این در حالی است که کریستیانو رونالدو با 21 هت‌تریک پشت‌سر مسی قرار دارد. در فوتبال هت‌تریک کردن کار بسیار مشکلی است که بندرت اتفاق می‌افتد و این که یک بازیکن در یک بازی سه گل بزند اتفاقی معمول نیست. با این اوصاف طبیعی است که وقتی بازیکنی در یک مسابقه بیش از سه گل می‌زند نگاه‌های زیادی را به خود جلب می‌کند. هت‌تریک می‌تواند بخشی از فوتبال جذاب باشد، می‌تواند حاکی از توانایی‌های نایاب یک بازیکن در گلزنی باشد، می‌تواند معانی دیگری هم داشته باشد. فوتبال با هت‌تریک به ورزش جذاب‌تری تبدیل خواهد شد.

رکوردداران هت‌تریک چه کسانی هستند و اصولا چه اتفاقاتی باعث می‌شود که یک بازیکن در طول یک مسابقه سه یا بیش از آن گل بزند؟

رکوردداران هت‌تریک

در فوتبال اسپانیا آخرین نفری که هت‌تریک کرد کسی نبود بجز «پدرو» بازیکن بارسلونا. پدرو در دیدار تیمش با رایووایکانو سه گل از چهار گل پیروزی بخش بارسلونا را زد، اما رکورددار هت‌تریک در فوتبال اسپانیا لیونل مسی است. سلاطین هت‌تریک فوتبال اروپا در هر زمینه‌ای با یکدیگر رقابت داشته‌اند. مسی البته از هر لحاظ از رقیب پرتغالی خود جلوتر است. این آرژانتینی رکورد بیشترین هت‌تریک در طول یک فصل را هم به نام خود ثبت کرده است. او در فصل 2012 ـ 2011 در طول فصل هشت بار برای بارسا هت‌تریک کرد. رکورد سریع‌ترین هت‌تریک در لالیگا نیز متعلق به داوید ویاست. او در فصل 2006 ـ 2005 یعنی زمانی که برای والنسیا بازی می‌کرد در یکی از دیدارهای لالیگا مقابل آتلتیک بیلبائو هت‌تریک کرد. سه گل او در بازه زمانی بسیار کوتاه به ثمر رسید. گل‌های این مهاجم گلزن در دقایق 82، 84 و 87 وارد دروازه بیلبائو شد.

آشنایی با رکوردداران هت‌تریک در فوتبال انگلیس هم می‌تواند جالب باشد.

لیگ برتر انگلستان از سال 1992 راه‌اندازی شد و از آن زمان تاکنون صد بازیکن در این لیگ هت‌تریک کرده‌اند. اولین بازیکنی که در تاریخ لیگ برتر انگلستان موفق به هت‌تریک شد اریک کانتونای فرانسوی است. او سال نخست آغاز لیگ برتر انگلستان برای لیدز یونایتد بازی می‌کرد. در یکی از بازی‌های لیگ برتر، لیدز مقابل تاتنهام قرار گرفت که در این دیدار لیدزی‌ها با پنج گل حریف خود را درهم کوبیدند. کانتونا زننده سه گل تیمش بود تا اولین هت‌تریک تاریخ لیگ برتر انگلستان را به نام خود ثبت کند، اما سلطان هت‌تریک در فوتبال انگلیس کسی نیست بجز آلن شیرر اسطوره بی‌بدیل نیوکاسل. شیرر که چند سالی از بازنشستگی‌اش می‌گذرد در دوران حضور در باشگاه نیوکاسل و البته بازی در لیگ برتر، 11 بار موفق به هت‌تریک در مسابقه‌های گوناگون شد تا از این لحاظ رکورددار باشد.

رتبه دوم این رکورد در اختیار رابی فاولر است، این مهاجم سابق باشگاه‌های لیورپول، لیدزیونایتد و منچسترسیتی 9 هت‌تریک در لیگ برتر از خود بر جای گذاشته است. رتبه سوم نیز به طور مشترک در اختیار مایکل اوون و تیه‌ری هانری قرار دارد، این دو هر کدام هشت بار هت‌تریک کرده‌اند.

تاریخ سری A ایتالیا هم هت‌تریک‌های زیادی را به خود دیده است، اما بیشترین تعداد هت‌تریک متعلق به فیلیپو اینزاگی است، مهاجم بازنشسته و سابق تیم ملی فوتبال ایتالیا. اینزاگی در طول دوران حضور خود در تیم‌های آتالانتا، یوونتوس و میلان ده بار هت‌تریک کرد تا رکورددار باشد. رکورد او هنوز دست نخورده است. در تاریخ رقابت‌های جام جهانی هم هت‌تریک به دفعات ثبت شده است، اما در جام جهانی تنها فوتبالیستی که موفق شد بیش از یک هت‌تریک کند گرد مولر آلمانی است که در جام جهانی 1970 مکزیک در مرحله گروهی به ترتیب برابر بلغارستان و پرو هت‌تریک کرد.

وقتی مغز دستور هت‌تریک می‌دهد

زدن سه گل در یک مسابقه شرایط خاصی می‌خواهد. چرا بیشتر بازیکنان دنیا نمی‌توانند در طول یک مسابقه بیشتر از یک گل بزنند؟ تحقیقات نشان داده است بخشی از مغز انسان به تجزیه و تحلیل خواسته‌ها و تمایلات انسان اختصاص دارد. هنگامی که انسان تشنه است به سرعت به سراغ آب می‌رود، اما فوتبالیستی که برای گلزنی تمایل دارد چه کار باید انجام بدهد؟ یک بازیکن ممکن است در طول یک مسابقه گل بزند و وقتی به خواسته خود رسید مغز به او پیام می‌دهد که دیگر خواسته‌اش عملی شده است بنابراین این بازیکن شاید در ظاهر تلاش زیادی برای گلزنی بیشتر انجام بدهد، اما وقتی مغزش چیز دیگری به او می‌گوید نتیجه‌اش این می‌شود که دیگر نمی‌تواند گل بزند. خیلی ساده و شاید مضحک به نظر برسد، اما واقعیت همین است. اینجا این سوال پیش می‌آید که پس چطور برخی از بازیکنان در یک بازی بیشتر از یک گل می‌زنند؟ پاسخ ساده است، مغز آنها بیش از اندازه فعالیت دارد و دستور ترشح هورمون‌های مختلف می‌دهد. رونالدو ، مسی یا فوتبالیست‌های دیگری که در مسابقات متعدد هت‌تریک کرده‌اند حتما فعالیت‌های مغزی‌شان بیش از دیگران است.

اما مواردی که در بالا توضیح داده شد برای توضیح این که هت‌تریک چگونه اتفاق می‌افتد، کافی نیست. بازیکنی موفق به هت‌تریک می‌شود که در طول یک مسابقه یک لحظه آرام نگیرد. تحقیقات یک آکادمی فوتبال در هلند اثبات کرد بازیکنانی در فوتبال بیشتر موفق به گلزنی شده‌اند که در جریان یک بازی مدام در حال دویدن و جنب و جوش بوده و با هوش بالای خود مدام در فکر ایجاد موقعیت‌های جدید باشند. بازیکنی که پس از گلزنی خود را معاف می‌کند یا این که منتظر می‌ایستد تا دیگران برای او فرصت گلزنی ایجاد کنند، نمی‌تواند هت‌تریک کند.

نمونه‌های وطنی

در فوتبال ایران که گاهی اوقات تعداد گل‌های رد و بدل شده در یک هفته از رقابت‌های لیگ برتر، از تعداد انگشتان دو دست تجاوز نمی‌کند هت‌تریک کیمیای ناب است، گرچه باز هم می‌توان به نمونه‌هایی از این دست اشاره کرد.

فرشاد پیوس که در دوران حضورش در پرسپولیس 13 مرتبه هت‌تریک کرد هنوز هم رکورددار هت‌تریک در فوتبال ایران به شمار می‌رود. از به یادماندنی ترین هت‌تریک‌های چند سال اخیر هم می‌توان به هت‌تریک ایمون زاید اشاره کرد. او در همان دیدار معروف پرسپولیس و استقلال در شرایطی که سرخ ها دو بر صفر عقب بودند در ده دقیقه سه گل زد. البته او پیش از این هم موفق به هت‌تریک شده بود.

محسن خلیلی، علی دایی، کریم باقری و علی کریمی دیگر بازیکنانی بوده و هستند که موفق به هت‌تریک در دوران بازی خود شده‌اند. البته برخی پا را فراتر گذاشتند و در یک مسابقه بیش از سه گل زدند، همانند محسن خلیلی که در یکی از مسابقه‌های لیگ برتر و با پیراهن تیم سایپا به تنهایی پنج گل زد یا علی دایی که در جام ملت‌های 96 امارات چهار گل فراموش نشدنی به کره زد. با توجه به تحقیقات علمی که آکادمی‌های فوتبال در رابطه با هت‌تریک بازیکنان انجام داده‌اند و شرحش در همین مطلب داده شد، باید به این نتیجه رسید که ثبت‌کنندگان هت‌تریک در یک مسابقه، بازیکنان خاصی هستند که سختکوشی و پشتکار را با شم گلزنی، هوش و مغز پویای خود درآمیخته‌اند که نتیجه‌اش همان هت‌تریک است.

هیلدا حسینی‌خواه / گروه ورزش