دوخت، خرید، و تغییرات مد در لباس روحانیون

به گزارش جام جم سرا به نقل از روزنامه ابتکار- ۲۰ سال پیش فقط عبای قهوه‌ای و مشکی استفاده می‌شد و تنوع رنگ قبا و لباده نیز بسیار محدود بود اما امروز ۶۰ رنگ عبا وجود دارد. 

بازار لباس روحانیان

فارس به نقل از وبلاگ «نامه‌های حوزوی» نوشت: قم- خیابان چهارمردان- پاساژ صاحب الزمان (عج)، این پاساژ چهار طبقه دارد تمام مغازه‌های زیر زمین که نزدیک به ۱۰ مغازه است لباس روحانیت عرضه می‌کنند در طبقه همکف و طبقه دوم و سوم نیز اکثر مغازه‌های یا فروشگاه یا خیاط لباس روحانیت هستند. در مجموع ۳۰ باب مغازه در این پاساژ لباس روحانیت تولید و عرضه می‌کنند. 
در بازار عرب‌ها و برخی از مناطق قم نیز بصورت پراکنده مغازه‌هایی مختص عرضه لباس روحانیان هستند، اما می‌توان مرکز اصلی تولید و عرضه را همین پاساژ صاحب الزمان (عج) نامید. 
رشته تحصیلی فروشنده میهمانداری هواپیما است اما ترجیح داده است شغل خانوادگی خود را ادامه بدهد، عکسی از یک آیت الله را بر دیوار مغازه نصب کرده و می‌گوید پدر بزرگش از علمای قم بوده است نام فروشگاه صاحب الزمان (عج) است. او می‌گوید این پاساژ مرکز تولید و پخش لباس روحانیت به سراسر کشور است، شهرهای مثل مشهد و اصفهان نیز بصورت محدود این لباس را تولید می‌کنند اما در اکثر شهر‌ها مغازه‌ای نقش توزیع لباس روحانیت را به عهده دارد و در بسیاری از شهر‌ها نیز مرکز تولید و توزیع لباس روحانیت وجود ندارد و طلاب و روحانیون معمولاً در سفر به قم لباس روحانیت را تهیه می‌کنند. 

فروشنده‌ای دیگر که نام مغازه‌اش را «قائم» گذاشته است می‌گوید که بخشی از تولیدات این به شهرهای مختلف و حتی به نجف اشرف صادر می‌شود و طلاب و روحانیان عراق مشتری تولیدات قم هستند. 

اجزای لباس روحانیان

عبا، قبا، لباده، عمامه، عرق چین، دشداشه، پیراهن و نعلین اجزای تشکیل دهنده لباس روحانیت است. 
عمامه: رنگ عمامه یا سیاه یا سفید است؛ یکی از فروشندگان در توضیح عمامه می‌گوید یک نوع جنس عمامه وال هندی است که حالت سفید معمولی و حالت پنبه‌ای دارد و هنگام حرکت دادن دست روی آن دست با اصطکاک مواجه می‌شود و چنانچه دست براحتی بر روی عمامه حرکت کند معلوم است وال هندی نیست؛ اما نوع دیگر عمامه تایلندی سفیدِ مایل به لاجوردی است.
وی می‌گوید معمولاً طلبه‌ها ۶ تا ۷ متر عمامه استفاده می‌کنند، البته برخی از علما و روحانیان نیز عمامه‌های ۱۰ متری نیز استفاده می‌کنند، قیمت هر متر عمامه ۴ هزار و ۵۰۰ تومان است یک عمامه هفت متری حدود ۳۵ هزارتومان فروخته می‌شود. یکی از فروشندگان به طلاب توصیه می‌کند در صورتی که رنگ عمامه آن‌ها به زردی تمایل پیدا می‌کند می‌توانند از عطاری پودر لاجورد تهیه کرده و در آب حل کنند و عمامه را در داخل آن قرار دهند و پس از ساعتی عمامه آن‌ها سفید مایل به لاجوردی خواهد بود که باز می‌توانند سال‌ها از آن استفاده کنند؛ نکته دیگری که مورد توجه وی است اینکه عمامه را باید حتماً با دست شست، چرا که پارچه آن ظریف است و ماشین لباسشویی آن را از بین می‌برد. 
عبا: عبا انواع مختلفی دارد، یک نوع از عبا، عبای ۴ فصل است که ضخامت متوسطی دارد که می‌توان در ۴ فصل سال از آن استفاده کرد، اما عبای تابستانی و بهاره نیز وجود دارد‌‌ همان عباهای توری که هم سبُ است و هم گرمای کمتری را جذب می‌کند؛ عبای زمستانی ضخیم و سنگین است و عبای پاییزی که حالتی بینابین دارد. البته اکثر طلبه‌ها و روحانیان در طول سال از ۲ عبا استفاده می‌کنند یکی تابستانی و دیگری زمستانی که در بهار و پاییز نیز قابل استفاده است، قیمت‌های متوسط عبا از ۴۰ تا ۱۰۰ هزارتومان است و البته بیشترین فروش ویژه عباهایی با قیمت ۵۰ تا ۸۰ هزارتومان است. هر مقدار قیمت بالا‌تر می‌رود خریدار کمتری دارد؛ یکی از فروشندگان از عبای چند میلیون تومانی سخن می‌گوید نوعی عبا که با دست بافته شده است که مشهور به عبای خاچیه است وی می‌گوید که این نوع عبا کار دست است و ممکن است نیاز به چند ماه باشد تا یک عبا تولید شود این نوع عبا بیشتر زینتی و تشریفاتی بوده و بسیار هم ظریف و حساس است و البته خیلی بندرت خریدار دارد، وی برای رساندن منظورش می‌گوید مانند فرش ابریشمی است که با توجه به قیمتش کمتر استفاده می‌شود.

وی توصیه می‌کند که طلبه‌ها عبای خود را داخل ماشین لباسشویی قرار ندهند چرا که قیطان عبا کشیده و کوتاه می‌شود و شکیل بودن عبا را از بین می‌برد. 
قبا: قبا‌‌ همان پوشش بلندی است که از زیر عبا دیده می‌شود و بر روی پیراهن می‌پوشند، لباده نیز پوششی است که یقه آن کاملاً بسته است لباده‌‌ همان لباسی است که حسن روحانی ار زیر عبا می‌پوشد، پارچه قبا و لباده‌‌ همان پارچه‌های کت و شلوار مردانه است. البته یکی از فروشندگان از وضعیت پارچه نیز شکایت می‌کند و می‌گوید کیفیت پارچه‌های داخلی پایین آمده و پارچه‌های خارجی بازار را گرفته است، قیمت عبا بطور متوسط از ۴۰ تا ۷۰ هزار تومان است که با توجه به جنس پارچه و دوخت می‌تواند قیمت بالاتری نیز داشته باشد. البته قیمت لباده کمی گران‌تر است؛ از ۸۰ تا ۱۵۰ هزار تومان و آن به دلیل استفاده پارچه بیشتر و مقدار زمانی که است که صرف دوخت آن می‌شود؛ برای صاف بودن جلوی لباده از لایی استفاده می‌شود. قیمت دوخت لباس روحانیت نیز گران است و با توجه به اعتبار خیاط می‌تواند بالا‌تر برود، از این جهت لباس‌های سفارشی قیمت‌های بالاتری دارند.
از فروشنده می‌پرسم که چاک کوچک زیر بغل قبا و لباده برای چیست، این نکته از آن نظر جالب است که متعدد دیده شده است که در کلاس‌ها وقتی برای اولین بار زیر بغل روحانیون را می‌بینند ناخودآگاه می‌گویند: «حاج آقا زیر بغل لباستان پاره شده است».
وی می‌گوید این چاک به خاطر آن است که حرکت دست به راحتی انجام می‌شود و دیگر اینکه کارکرد تهویه هوا را دارد؛ و البته می‌گوید که این کار برای خیاط بسیار سخت است. 
دشداشه و بلوز: بلوزی که روحانیان می‌پوشند بلوزی است با دوخت ساده و با یقه‌ای که به یقه آخوندی مشهور است؛ بیشتر این پیراهن‌ها از پارچه‌های رنگ‌های روشن دوخته می‌شوند، اگرچه در سال‌های اخیر تنوع زیادی نیز در این زمینه به چشم می‌خورد. به طور مثال پیراهن‌هایی عرضه می‌شود که چهارخانه هستند و حتی برخی از روحانیان این نوع بلوز را از زیر قبا می‌پوشند؛ دشداشه پیراهن بلندی است که تا پا‌ها ادامه دارد و در برخی از شهرهای گرمسیر مانند قم برخی از طلبه‌ها در فصل تابستان به جای قبا از دشداشه استفاده می‌کنند. 
عرق چین و شلوار سفید: عرق چین کلاهی کوچک است که برخی از روحانیون از زیر عمامه بر سر می‌گذارند و وقتی عمامه را برمی‌دارند آن کلاه را بر سرشان می‌گذارند، قیمت آن ۳ هزار تومان است و البته به گفته یکی از کسبه، عرق چین کمتر مشتری دارد و طلبه‌های جوان از آن استفاده نمی‌کنند، برخی از روحانیون نیز از زیر قبا شلوار راحتی سفید رنگ می‌پوشند که البته در میان طلبه‌های جوان بسیار کم شده است و طلبه‌های جوان شلوارهای رسمی استفاده می‌کنند. 
نعلین: کفشی است مانند دمپایی که علما و روحانیان از آن استفاده می‌کنند و در رنگ‌های مختلف نیز ارائه می‌شود البته طلاب و حتی روحانیون نیز در سال‌های اخیر کمتر از آن استفاده می‌کنند علتش را از فروشنده جویا می‌شوم، وی می‌گوید پوشیدن نعلین تحرک را کم می‌کند از این رو طلبه‌های جوان کمتر تمایلی به استفاده از آن دارند و اینکه پاشنه نعلین‌های موجود به گونه‌ای است که پس از مدتی کمر درد ایجاد می‌کند و از استاندارد لازم برخوردار نیست از این رو طلبه‌ها و روحانیونی که معمولاً پیاده روی می‌کنند کمتر از نعلین استفاده می‌کنند. 

تغییرات مد لباس روحانیون

از فروشنده‌ای درباره انواع مد‌ها و رنگ‌های عبا، قبا و لباده می‌پرسم وی می‌گوید ۱۵-۲۰ سال پیش فقط عبای قهوه‌ای و مشکی استفاده می‌شد و تنوع رنگ قبا و لباده نیز بسیار محدود بود اما امروز ۶۰ رنگ عبا داریم. رنگ‌های روشن و تیره که هرکدام نیز مشتری‌های خود را دارند.

وی علت را اینگونه توضیح می‌دهد که سبک زندگی مردم در زمینه پوشش تغییراتی داشته است و از آنجا که نوع مد و دوخت لباس روحانیون همواره ثابت است این تغییرات را در رنگ لباس روحانیون می‌توان یافت.

وی می‌گوید که برخی از مد‌ها نیز بسیار مشتری دارد بطور مثال عبای ژورژت چروک که چند سال پیش ارائه شد خیلی مشتری داشت اما دیگر پارچه آن در بازار نیست. 

دوخت لباس علمای مشهور

از یکی دیگر از فروشندگان می‌پرسم که علمای بزرگ و شخصیت‌های مشهور چگونه لباس خود را تهیه می‌کنند؟

می‌گوید: برخی از علمای مشهور خیاطی مورد اعتماد را به خانه‌یشان می‌خوانند و خیاط اندازه او را گرفته و برایش لباسی می‌دوزد و البته این ویژه علمایی است که وضعیت مناسبی دارند و شاید هم به لباسشان اهمیت بیشتری می‌دهند؛ البته خیاط‌های کمی هم چنین شانسی دارند، برخی دیگر از علما یکی از لباس‌هایشان را می‌دهند تا با اندازه آن لباس برایشان لباس تازه‌ای دوخته شود. 

روحانیانی که با همسرشان برای خرید می‌آیند

می‌پرسم طلاب و روحاینان چه مقدار به انتخاب لباس و شیک بودن آن حساسیت دارند؛ پاسخ می‌دهد که تمام روحانیان نگاه یکسانی ندارند از این رو باید تنوع خوبی داشته باشی تا بتوانی رضایت آن‌ها را جلب کنی.
او به نکته جالبی اشاره می‌کند و می‌گوید که در سالیان پیش علما و روحانیان به تنهایی مراجعه می‌کردند و هنوز هم برخی از علمای میان سال به تنهایی خرید می‌کنند اما در سال‌های اخیر طلبه‌های جوان‌تر به همراه همسر و فرزندان خود برای خرید لباس مراجه می‌کنند تا خانواده‌شان نیز در زمینه رنگ و نوع لباس نظر بدهند. و البته فروشنده این نوع خرید را بیشتر قبول دارد چراکه می‌گوید حق طبیعی خانواده است و در این زمینه فرقی بین روحانی و غیر روحانی نیست شاید هم حضور خانواده طلاب در خرید لباس روحانیت در تنوع رنگ لباس‌ها در سال‌های اخیر نقش داشته است. 

خرید لباس روحانیان توسط مردم عادی

به گفته اهالی این پاساژ خریداران لباس روحانیت فقط طلبه‌ها نیستند و برخی از مردم عادی نیز گاهی از این لباس‌ها استفاده می‌کنند برخی از زائرین حرم حضرت معصومه (س) در کنار زیارت و گشت و گذاری در قم با فروشگاه لباس روحانیان مواجه می‌شوند و عبایی برای نماز خواندن تهیه می‌کنند. برخی دیگر نیز نعلین خریداری می‌کنند تا در حیاط خانه استفاده کنند برخی نیز پیراهن یقیه آخوندی یا دیپلمات از این مرکز خریداری می‌کنند، چه کسی می‌داند شاید برخی از مردم با استفاده از این لباس احساس معنویت و آرامش بیشتری می‌کنند.