تماشای شهرآورد با دوربین عنکبوتی

یک سال و یک ماه قبل از آن، در بیستم اسفند 1389 بود که رئیس وقت سازمان تربیت بدنی روبان اولین اسپایدرکم به ایران آمده را قیچی کرد تا همه برای پرواز آن بر فراز ورزشگاه کف بزنند. آن زمان خیلی به خودمان بالیدیم چون ورزشگاه آزادی یکی از ده ورزشگاه بزرگ دنیا بود که به این فناوری مجهز می‌شد. یکی از ده ورزشگاه دنیا و البته اولین ورزشگاه اسپایدرکم‌دار خاورمیانه.

این‌که عرب‌های متمول از چنین فناوری برتری در ورزشگاه‌های خود بی‌بهره بودند و ما در ورزشگاه یکصدهزار نفری‌مان آن را داشتیم حس خوبی بود، هرچند که خیلی زود دلیلش را فهمیدیم. به دلیل دشواری‌ها و هزینه‌های بالای تعمیر ونگهداری از دوربین عنکبوتی، در تمام دنیا به صورت اجاره‌ای و صرفا در تورنمنت‌های خاصی چون المپیک، جام جهانی یا جام ملت‌ها از آن استفاده می‌کنند، اما ما این دوربین را خریدیم تا فقط بعضی از بازی‌های لیگ و تیم ملی را با آن پوشش دهیم. اما عملا در بازی های بسیاری از آن استفاده شد.

دوربین عنکبوتی آمده بود تا تمام زوایا و ظرفیت‌های یک مسابقه فوتبال را برای علاقه‌مندان به ورزش به نمایش درآورد، اما به تنهایی قادر به چنین کاری نبود. وقتی یک فناوری جدید می‌آید باید نحوه استفاده از آن هم آموزش داده شود. اولین اشکال دقیقا اینجا بود. شرکت اتریشی برای آن‌که خودش گرداننده دوربین باشد پیشنهاد بالایی را مطرح کرد که مورد قبول طرف ایرانی قرار نگرفت. مهندس مجید شعبان‌پور، رئیس مرکز تولید و فنی سیما با تائید این موضوع به جام‌جم گفت : اتریشی‌ها قرار بود یک دوره آموزشی در خارج از کشور بگذارند که نگذاشتند. امکان این‌که خودشان گرداننده دوربین باشند هم وجود نداشت، چون در آن صورت مجبور بودیم پولی معادل خود دوربین را به آنها بدهیم. از طرفی بحث اقامت بلند مدت تصویربرداران در ایران هم مطرح بود.

این هزینه‌ها چقدر بود؟ شعبان‌پور در پاسخ به این پرسش گفت: آنها برای یک ماه 50 هزار دلار از ما می‌خواستند که برای یک فصل کامل این رقم به 500 هزار دلار هم می‌رسید. این سوای هزینه‌ رفت و آمدهای مکرر آنها به اروپا و اقامتشان در تهران بود. به همین خاطر بحث برگزاری یک دوره آموزشی در تهران را مطرح کردیم. تصویربرداران ما در آن کلاس هفت روزه خیلی چیزها را یاد گرفتند، اما راننده شدن با این‌ که یک نفر با کلاچ و دنده آشنا شود خیلی تفاوت دارد. به همین خاطر هم تا زمانی که اتریشی‌ها در ایران بودند تصاویر دوربین عنکبوتی چشم‌نواز بود، اما به محض رفتن‌شان از ایران کیفیت و استاندارد تصاویر هم بشدت افت کرد. اتریشی‌ها در روزهای پایانی سال 89، دو بازی استقلال و پرسپولیس در لیگ قهرمانان آسیا را با دوربین عنکبوتی به تصویر کشیدند و تیم ایرانی اولین بار در شهرآورد دهم فروردین 90 استقلال و پرسپولیس، کار با این دوربین را تجربه کرد. ایرادهای فنی هم از همان روز بروز کرد.

هماهنگی میان فیلمبردار و مسئول هدایت پایه متحرک باید مهم‌ترین اصل کار قرار می‌گرفت، اما این کار خیلی هم ساده نبود و ناهماهنگی از همان ابتدا سبب افت کیفیت تصاویر شد. مهم‌تر از همه این‌ که حرکت‌های ناگهانی دوربین، به یکی از چهار پایه اصلی اتصال پایه متحرک با شبکه کابلی، آسیب وارد کرد و باعث لرزش دوربین شد. آویزان کردن کیسه شن از دوربین عنکبوتی هم ابداع خودمان برای رفع این لرزش‌هابود؛ ابداعی که در تشدید آسیب‌های دوربین بی‌تاثیر نبود!

البته همه آنچه که باعث جمع‌آوری دوربین شد اینها نبود. شعبان‌پور در این باره اظهار می‌کند: دوربین عنکبوتی در پایان هر مسابقه باید جمع شود، کاری که چندان آسان نیست. به همین خاطر هم در یک روز توفانی، باد نایلون‌های پهن شده روی چمن ورزشگاه را به آسمان برد و باعث پارگی یکی از کابل‌های دوربین شد. این کابل‌ها کابل‌هایی معمولی نیست و داخل آنها فیبرنوری است، به همین خاطر مجبور شدیم تا آمدن تیم اتریشی به تهران، کل تجهیزات دوربین عنکبوتی را جمع‌آوری کنیم.

البته مشکلات دوربین عنکبوتی فقط پاره شدن سیم آن نبود. به گفته رئیس مرکز تولید و فنی سیما در مدت فعالیت این دوربین بارها دیده شد که تماشاگران برای هدف قرار دادن آن با بطری و اشیای دیگر چه‌ها که نکردند. این دیگر به فرهنگ حاکم بر ورزشگاه‌های ما برمی‌گردد و شخص خاصی مقصر نیست.

ظاهرا قرار بود مهندسان اتریشی دهم اردیبهشت برای سرویس دوربین عنکبوتی به ایران بیایند، اما خلف وعده آنها تا همین دیروز ادامه داشت. آنها از امروز کار تعمیر و نصب این دوربین را شروع خواهند کرد و طبق گفته خودشان یک هفته‌ای شرایط استفاده از این دوربین دوباره فراهم می‌شود. با این حساب میلیون‌ها هوادار استقلال و پرسپولیس می‌توانند شهرآورد ششم بهمن را با فناوری اسپایدرکم تماشا کنند.

رئیس مرکز تولید و فنی سیما در این باره می‌گوید: بار قبل خبری از قرارداد تعمیر و نگهداری نبود، اما الان با آنها یک قرارداد یک ساله برای تعمیر و نگهداری می‌بندیم. آنها در این یک سال، بجز روزهای تعطیل به صورت oncall (تلفن باز) پاسخگو هستند و از طریق اینترنت مشکلات را برطرف می‌کنند.

همین یک سال فرصت خوبی است برای مهندسان ایرانی که برای بومی کردن این فناوری تلاش کنند.شعبان‌پور در پایان به نکته خوبی اشاره می‌کند که در جای خود قابل تامل است: اگر من تصمیم‌گیرنده بودم ترجیح می‌دادم به جای خرید و نگهداری دوربین عنکبوتی، ورزشگاه آزادی را مجهز به یک واحد سیار 16 دوربینه کنیم تا عوامل تصویربرداری در سرما و گرما مجبور نباشند برای هر بازی کابل‌های خود را پهن و دوباره جمع کنند. همین حمل و نقل‌ها به تجهیزات آسیب می‌زند، ضمن این ‌که در کیفیت کار هم تاثیر منفی می‌گذارد؛ چرا که در این صورت باید دو کارگردان را با یکدیگر هماهنگ کرد.

رضا پورعالی / گروه ورزش