نگرش‌مان را نسبت به بیماران روانی عوض کنیم

 برچسب‌گذاری می‌تواند به احساس شرم از ابتلا به بیماری، کاهش حمایت اجتماعی و اعتماد به نفس و در نتیجه انزوای اجتماعی بیماران منجر شود. چنین بیمارانی احساس می‌کنند هرگز در جامعه پذیرفته نخواهند شد و در نتیجه فرصت‌های موجود برای طلب کمک و پیگیری درمان و بهبود را از دست می‌دهند. در نقطه مقابل، بسیاری از مردم از بیماران روانی می‌ترسند و گمان می‌کنند این بیماران و خانواده‌هایشان خطرناک یا غیر قابل پیش بینی و پرخاشگرند؛ ولی واقعیت این است که بسیاری از افراد پرخاشگر، مبتلا به اختلالات روانپزشکی جدی نیستند و بسیاری از بیماران روانی خود قربانی خشونت هستند تا عامل خشونت. برخی نیز گمان می‌‌کنند هیچ امیدی به بهبود نسبی یا کامل بیماران روانی وجود ندارد.

شاید مقایسه بیماری روانی و سرطان بتواند به رفع این اعتقاد غلط بیشتر کمک کند. در گذشته سرطان نیز با انگ و واکنش‌های منفی اطرافیان از جمله اجتناب از بیمار و خانواده اش همراه بود و به عنوان یک بیماری لاعلاج شناخته می‌شد، ولی امروزه سرطان توسط بسیاری از مردم به عنوان یک بیماری قابل درمان شناخته می‌شود وبرچسب‌گذاری نسبت به آن کمتر شده است.

راه‌های زیادی برای مقابله با انگ و کاهش اثرات منفی پیشداوری‌های اطرافیان وجود دارد.یکی از این راه‌ها تقویت حمایت‌های اجتماعی است. بدین ترتیب که خانواده‌ها و بیماران باید برای ایجاد یک شبکه اجتماعی تلاش کنند، شبکه‌ای که برایشان حمایت عاطفی ـ روانی فراهم کند و در بحران‌ها به یاری‌شان بیاید. برای این کار می‌توان از برخی اعضای فامیل و دوستان که بیشتر حمایتگر هستند و درک بهتری از بیماری دارند، کمک گرفت یا حتی خانواده‌ها و بیمارانی که با بیماری‌های مشابه دست و پنجه نرم می‌کنند نیز می‌توانند باهم ارتباط برقرار کرده و شبکه اجتماعی قابل اطمینانی فراهم آورند؛ شبکه‌ای که با گردهمایی‌های منظم، درددل و به اشتراک گذاشتن احساسات و تجربیات می‌تواند کمک زیادی به بیماران و خانواده‌ها بکند.

راه دیگر، مبارزه با نگرش‌های منفی و تلاش برای اصلاح آن است که راهکار آن فرهنگسازی، ارائه اطلاعات صحیح به مردم و اصلاح پیش‌فرض‌های غلطی است که سال‌ها با آن زندگی کرده‌ایم. برای این کار رسانه‌ها می‌توانند بسیار کمک‌کننده باشند.

دکتر عاطفه قنبری جلفایی

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران