سینمای وسترن دوباره جان گرفت

 این وسترن انتقام‌جویانه ناتالی پورتمن، رباینده جایزه اسکار بهترین بازیگر زن را در نقش اصلی خود دارد. وی در عین حال یکی از تهیه‌کنندگان این درام انتقام‌جویانه هم خواهد بود. جین تفنگش را به دست آورد، توسط لین رامسی کارگردانی می‌شود؛ کسی که فیلم «لازم است درباره کوین صحبت کنیم» وی سر و صدای زیادی میان تماشاگران و منتقدان سینمایی به پا کرد. خط اصلی قصه فیلم وسترن این کارگردان غیرمتعارف درباره زن جوانی است که متوجه می‌شود همسرش با گلوله‌ای در بدن به خانه بازگشته است. حال مرد بسیار بد است و بزودی می‌میرد. زن جوان برای حفظ مزرعه خود و نجات آن از دست افراد گنگستر (که همسرش را نیز کشته‌اند)‌ مجبور می‌شود اسلحه به دست بگیرد و از قلمروی خود دفاع کند. فیلمنامه را جوان تازه‌کاری به نام برایان دوتیلد نوشته و گفته می‌شود نوشته‌اش بسیار قوی است. تهیه‌کنندگان جین تفنگش را به دست آورد، عقیده دارند درام وسترن آنها یکی از شانس‌های اصلی مراسم اسکار سال آینده میلادی خواهد بود.

آکادمی اسکار همیشه نگاه مثبتی به فیلم‌های وسترن داشته و در هر دوره تعدادی از جوایز خود را به محصولات این ژانر سینمایی اهدا کرده است. 2 سال پیش بود که «بی‌باک» برادران کوئن نامزد دریافت جوایزی مثل بهترین کارگردانی، فیلمنامه و بازیگری شد. انان و جوئل کوئن فیلم خود را با نگاهی به یک وسترن کلاسیک به همین نام با بازی جان وین ساختند و یک بار دیگر یاد خاطرات قدیمی تماشاگران سینما را از فیلم‌‌های وسترن زنده کردند. تابستان گذشته هم اکشن ماجراجویانه و پرفروش «گاوچران‌ها و بیگانه‌های فضایی» با حال و هوای وسترن‌گونه خود، تماشاگران زیادی را جذب سالن‌های نمایش سینماها کرد. نکته جالب این که درام غیرمتعارف برادران کوئن هم با وجود لحن تلخ خود توانست 245 میلیون دلار در سطح جهان فروش کند. نزدیک 100 میلیون دلار این فروش به سینماهای آمریکای شمالی اختصاص داشت. تحلیلگران اقتصادی سینما حضور مت دیمون در یکی از 4 نقش اصلی فیلم را در این ارتباط بی‌تاثیر نمی‌دانند. این فروش بالا در شرایطی نصیب فیلم غیرمتعارف برادران کوئن شد که گاوچران‌ها و بیگانه‌های فضایی ـ که با نیت فروش بالا در جدول گیشه نمایش سینماها تولید شده ـ در نمایش عمومی جهانی خود 175 میلیون دلار (خیلی کمتر از بی‌باک)‌ فروش کرد.

صنعت سینما و هنرمندان آن برای اولین بار اواخر دهه 80 میلادی بود که دوباره به فکر احیای ژانر وسترن افتادند و به تولید فیلم‌های آن ژانر پرداختند. کوین کاستنر، بازیگر مطرح آن دوران، سال 1990 در اولین تجربه فیلمسازی خود «با گرگ‌ها می‌رقصد» را کارگردانی کرد که بازیگر نقش اصلی آن هم بود. این فیلم بشدت مورد توجه منتقدان و تماشاگران قرار گرفت و موج تازه‌ای از تولید فیلم‌های وسترن را به راه انداخت. در عین حال، نگاه غمخوارانه و جانبدارانه فیلم کاستنر نسبت به سرخپوست‌ها ـ و ظلمی که در طول تاریخ به آنها رفته است ـ‌ باعث شد با گرگ‌ها می‌رقصد اهمیت بیشتری پیدا کند. کاستنر فیلم خود را براساس قصه نوول معروف مایکل بلیک کارگردانی کرد. فیلم او با هزینه‌ای 19 میلیون دلاری تهیه شد و در سطح جهانی 425 میلیون دلار فروش کرد. این موفقیت کلان مالی با موفقیت‌های انتقادی آن همراه شد. بسیاری از انجمن‌های منتقدان آمریکا در آن سال جایزه بهترین فیلم و کارگردانی خود را به با گرگ‌ها می‌رقصد دادند. آکادمی اسکار هم با اهدای جوایز اسکار بهترین فیلم و کارگردانی ـ و البته 5 جایزه اسکار دیگر ـ‌ به اولین ساخته سینمایی کاستنر، نشان داد از طرفداران قدیمی و پر و پاقرص سینمای وسترن است و در هر صورتی، فیلم‌های این ژانر را تشویق می‌کند.

این موفقیت‌ها از سوی منتقدان سینمایی به عنوان دور تازه‌ای از زندگی و کارنامه ژانر وسترن شناخته و معرفی شد. آنها گفتند این ژانر قدیمی دوباره زنده شده و هر سال شاهد ساخت و اکران عمومی فیلم‌های وسترن زیادی خواهیم بود. 2 سال بعد که کلینت ایستوود ـ بازیگر تعدادی از وسترن‌های موفق سینما ـ «نابخشوده» را بازی و کارگردانی کرد، منتقدان و دوستداران ژانر وسترن بیشتر خوشحال شدند و گفتند روند تولید محصولات وسترن متوقف نخواهد شد و این ژانر به روزهای باشکوه گذشته خود برمی‌گردد. نابخشوده هم در آمریکا 100 میلیون دلار فروش کرد و همین موفقیت مالی را نیز در کشورهای دیگر جهان تجربه کرد. این فیلم هم مثل وسترن 2 سال پیش کاستنر، در فصل جوایز سینمایی خوش درخشید و... .

مراسم اسکار هم این فکر را کامل کرد و جوایز بهترین فیلم و کارگردان سال را به این درام انتقام‌جویانه غیرمتعارف داد، اما با وجود تولید فیلم‌های مطرحی مثل نابخشوده و با گرگ‌ها می‌رقصد و استقبال بالای تماشاگران و منتقدان از آنها، صنعت سینما نتوانست تولید فیلم‌های وسترن را به صورت یک جریان دائمی دنبال و حفظ کند. این موج همان ابتدای خروش خود به گل نشست و در طول سال‌ها و دهه‌های بعد، تلاش‌های غیردنباله‌دار (و کوتاه‌مدتی)‌ برای ساخت فیلم‌های وسترن صورت گرفت. با این حال، منتقدان سینمایی ضمن ستایش و تجلیل از این تلاش‌های غیردنباله‌دار، تولید اندک فیلم‌های ژانر وسترن را گرامی داشته و می‌گویند همین تعداد اندک وسترن هم یاد و خاطره محصولات کلاسیک این ژانر را زنده نگه می‌دارد.