سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
میزان کلی منیزیم در بدن حدود 25 گرم است. 50 تا 60 درصد، منیزیم بدن در استخوانبندی، 20 تا 30 درصد آن در عضلات و کمتر از یک درصد آن در خون یافت میشود. منیزیم به طور عمده درون سلول هاست و بیش از 300 واکنش آنزیمی بدن به حضور منیزیم نیاز دارد. منیزیم برای تعداد زیادی از اعمال متابولیک ضروری است، زیرا آنزیمهای نیازمند منیزیم در متابولیسم کربوهیدرات، چربی، پروتئین و الکترولیتها دخالت دارند. وجود منیزیم برای انتقال، ذخیره و مصرف انرژی حیاتی است. به علاوه منیزیم نقش اساسی در رشد سلولها، تولید مثل و ساختار و نفوذپذیری غشای سلولی دارد. به علت متنوع بودن نقش منیزیم در بدن جانداران، کمبود آن به شکلهای گوناگون از جمله اختلالات الکترولیتها (کلسیم و پتاسیم)، متابولیک، عصبی، عضلانی و قلبی ـ عروقی پدیدار میشود.
سبزیجات سبز مانند اسفناج منبع خوبی برای منیزیم است. برخی حبوبات مانند لوبیا و نخود، دانهها و مغزها و غلات سبوسدار نیز منیزیم دارند.
در اروپا میزان مصرف روزانه توصیه شده منیزیم برای بزرگسالان 375 میلیگرم در روز است. موسسه پزشکی آمریکا وابسته به آکادمی ملی علوم که میزان توصیه شده مصرف منیزیم را مشخص میکند 3 معیار اعلام کرده است.
- میزان مجاز توصیه شده میزان مصرف پیشنهادی در هر روز برای تامین نیازهای بدن است.
- مصرف کافی در صورت عدم دسترسی به اطلاعات علمی کافی برای اعلام میزان مجاز توصیهشده مورد استفاده قرار میگیرد.
- حداکثر میزان مصرف قابل تحمل، بیشترین میزان مصرف در هر روز که باعث آسیب به سلامت نشود را بیان میکند.
عوارض بالینی کمبود منیزیم
مصرف منیزیم به میزان آن در رژیم غذایی بستگی دارد. در کشورهای صنعتی در دهههای اخیر، کاهش قابل توجهی در مصرف منیزیم دیده میشود. به این ترتیب، میزان جذب منیزیم از طریق غذا ممکن است به اندازهای نباشد که جلوی بروز اختلالات ناشی از کمبود منیزیم را بگیرد. برای مثال، 2 مطالعه پیمایشی در فرانسه نشان داد که72 درصد از مردان 92-15 سال و 83 درصد از زنان 90-10 سال مصرف منیزیمی کمتر از میزان توصیه شده دارند. به جز رژیم غذایی، علتهای دیگری نیز برای کمبود منیزیم وجود دارد. از جمله اینکه سلامت روده و کلیهها میتواند بشدت بر میزان منیزیم اثر بگذارد.
افراد مستعد ابتلا به بیماریهای قلبی، فشار خون، دیابت و پوکیاستخوان باید منابع غذایی که حاوی منیزیم کافی هست را در رژیمغذایی روزانهشان بگنجانند
منیزیم از رودهها و البته نزدیک به 50 درصد منیزیم خوراکی جذب میشود. اختلالات گوارشی مانند اسهال میتواند توانایی بدن برای جذب منیزیم را کاهش دهد. کلیهها نیز مقدار زیادی از منیزیم ترشح شده را بازجذب میکنند. کلیههای سالم میتوانند دفع ادراری منیزیم را کاهش دهند تا کمبود خوراکی آن را جبران کنند. با این حال، برخی داروها مانند مدرها و آنتیبیوتیکها و ترکیبهای شیمیایی، ابتلا به بیماریهایی نظیر دیابت میتواند باعث افزایش دفع منیزیم از ادرار شود.
علائم زودرس کمبود منیزیم شامل مواردی همچون کاهش اشتها، تهوع و استفراغ و خستگی و ضعف میشود. البته با تشدید کمبود منیزیم کرختی، گزگز، افزایش انقباض و گرفتگی عضلانی، تغییرات روانی مانند اضطراب و تحریکپذیری، بینظمی در ضربان قلب و... هم در فرد ایجاد میشود.
کمبود شدید منیزیم میتواند به کمبود کلسیم و پتاسیم در خون منجر شود که موجب ایجاد اختلال در آهنگ ضربان قلب میشود.
چه کسانی به مکمل منیزیم نیاز دارند؟
استفاده از مکمل منیزیم هنگامی ضروری است که بنا بر شواهد بالینی یا ابتلا به برخی بیماریها، اختلالات ناشی از کمبود منیزیم در حال وقوع یا محتمل باشد: در مواردی مثل کاهش مصرف منیزیم، سوءجذب به دلیل اختلالات گوارشی یا دفع بیش از اندازه به دلیل مصرف داروهای مدر و برخی آنتیبیوتیکها یا داروهای ضدسرطان یا ابتلا به بیماریهایی همچون دیابت کنترل نشده (به علت افزایش دفع ادراری منیزیم) و استرس (به علت افزایش ترشح هورمون استرس، آدرنالین، که دفع ادراری منیزیم را افزایش میدهد). اعتیاد به الکل به علل گوناگون، از جمله سوءتغذیه و افزایش ادرار، کمبود کلسیم یا پتاسیم که اغلب با کمبود منیزیم همراه است، افزایش تحریکپذیری و گرفتگی عضلات، افزایش سن به علت کاهش مصرف غذا، کاهش جذب رودهای و افزایش دفع، اختلالات قاعدگی و سندروم پیشقاعدگی برای تنظیم ناپایداری عاطفی، تکانههای عصبی و انقباضات دردناک عضلانی، اختلالات رفتاری در کودکان بویژه اختلال کاهش توجه یا بیشفعالی برای کنترل رفتارهای بیشفعالی.
نقش مکمل منیزیم در بهبود عملکرد بدن
مکمل خوراکی منیزیم میتواند علائم مربوط به طیفی از بیماریها را که احتمالا ناشی از کمبود منیزیم هستند، بخوبی بهبود بخشد، از جمله:
سندروم پیشقاعدگی (PMS): اصطلاح سندروم پیش قاعدگی (PMS) به مجموعه علائم خلقی، جسمی و شناختی اطلاق میشود که در فاز دوم چرخه قاعدگی (تا 2 هفته پیش از شروع خونروش) رخ میدهد و پس از آغاز خونروش فروکش میکند. علائم پیش قاعدگی 20 درصد از زنان در سن باروری را آزار میدهد.
معیارهای تشخیصی سندروم پیش قاعدگی از سوی کالج متخصصان زنان و زایمان آمریکا تعیین شده است.
افزایش استروژن در گردش میتواند علت کاهش در میزان منیزیم پلاسما باشد، زیرا این هورمون جذب و مصرف منیزیم توسط بافت نرم و استخوان را افزایش میدهد. چند مطالعه نشانگر سطوح پایین منیزیم در بافت زنان دچار سندروم پیش قاعدگی و نیز اثربخشی درمان با منیزیم خوراکی (400 ـ 200 میلی گرم در روز) به تنهایی یا در ترکیب با ویتامین B6 است. پس از 2 دوره درمان، منیزیم باعث بهبود معناداری در احتباس مایع، خلق منفی و تحریکپذیری بیماران شد.
مطالعات اخیر همچنین شواهدی مبنی بر سودبخشی ویتامین B6 در کاهش علائم روحی یا جسمی سندروم پیش قاعدگی به دست میدهند. مشخص شده است که منیزیم و ویتامین B6 در بهبود علائم اضطرابی سندروم پیش قاعدگی اثر هم افزایی دارند.
یائسگی: پوکی استخوان و شکستگیهای ناشی از آن نگرانی مهمی برای بهداشت عمومی، بویژه با توجه به افزایش سن جوامع است. تخمین زده میشود خطر تمام عمر شکستگی برای زنان یائسه نزدیک به 40درصد است. در افراد سالمند، شکستگی لگن با حدود 20 درصد مرگ و میر همراه است و افرادی که زنده میمانند نیز در معرض هزینههای سنگین مراقبتهای پرستاری هستند. یکی از فاکتورهای خطر برای پوکی استخوان در زنان یائسه نبود استروژن است.
استروژن به عنوان آنتاگونیست هورمون پاراتیروئید (PTH) عمل میکند. این هورمون باعث افزایش از دست رفتن کلسیم از استخوانها و افزایش جذب کلسیم از روده، از طریق تحریک فعالیت ویتامین D میشود. به این ترتیب، استروژن با مهار اثر هورمون پاراتیرویید باعث حفظ استخوانها میشود. در زنان یائسه، کاهش استروژن سبب تسریع در از دست رفتن کلسیم وابسته به سن، به دلیل افزایش اثر PTH از یک سو و کاهش اثر ویتامین D برای جذب کلسیم از روده از سوی دیگر میشود.
علاوه بر این، کمبود منیزیم در زنان یائسه دچار پوکی استخوان شایع است.بنابراین، هم یائسگی و هم کمبود منیزیم هر دو بر استخوان تاثیر منفی دارند.
استرس: واژه استرس هر روز بیشتر از گذشته در معناهای گوناگون به کار گرفته میشود. برخی دانشمندان آن را بیماری شهرنشینی مینامند. استرس پاسخ آماده باش بدن به محرکهای جسمی، روانی، اجتماعی یا عاطفی است که تحریکپذیری، فعالیت آدرنرژیک و ترشح هورمونی (کورتیکوستروئید) را در بر میگیرد. استرس یک تجربه شخصی است. بیشتر استرسی که ما تجربه میکنیم به درک ما از وضعیتمان بستگی دارد. بنابراین، منابع استرس در افراد گوناگون تفاوتهای چشمگیری دارد. استرس میتواند حاد (گذرا، در نتیجه شرایط خاص) یا مزمن (طولانی، به علت یک وضعیت پایدار یا ویژگیهای فردی) باشد. استرس میتواند مثبت (سازگاری با شرایط تازه، افزایش عملکرد) یا منفی (موجب اضطراب و احتمالا احساس درماندگی و افسردگی و...) (پاسخ جنگ یا گریز) باشد. استرس منفی، یا به اصطلاح نگرانی، میتواند مشکلات متعددی به همراه آورد. اگر استرس مدت طولانی برجا بماند یا مرتب تکرار شود، میتواند دفاع ایمونولوژیک را تضعیف کند، خطر بیماری قلبی را افزایش دهد و باعث پیری زودرس شود.
بر اساس دادههای آژانس اروپایی ایمنی و تندرستی، بیش از 30 درصد کارگران اروپایی از استرس ناشی از کار رنج میبرند. مشخص شده است بیش از 22 درصد بیماریهای قلبی مردان وزنان را میتوان به استرس کاری نسبت داد. (بتازگی یک مطالعه مبتنی بر جمعیت در شمال ایتالیا نشان داد 59 درصد از شرکتکنندگان دچار اختلالات روانتنی (شامل خلق تحریک پذیر، اضطراب، علائم کارکردی جسمی، اخلاقزدایی، فوبیا و..) مرتبط با استرس و نگرانی بودند.
استرس یک پاسخ آماده باش است که آزادسازی کاته کول آمینها (مانند آدرنالین) و کورتیکوستروئیدها را افزایش میدهد. فشار خون، ضربان قلب و گلوکز خون را بالا میبرد. اثرات آدرنرژیک استرس روانی باعث شیفت منیزیم از فضای درون سلولی به بیرون سلول میشود که خود منجر به افزایش دفع ادراری منیزیم و در نهایت کاهش ذخایز منیزیم بدن میشود. بنابراین استرس، چهفیزیکی (فعالیت، گرما، سرما، ضربه و...) و چه عاطفی (درد، اضطراب، هیجان یا افسردگی) نیاز به منیزیم را افزایش میدهد. کمبود منیزیم در سلولهای عصبی ممکن است سبب افزایش تحریک پذیری عصبی-عضلانی (سندروم کزاز)، اضطراب، بیخوابی و سرانجام افسردگی ماژور شود.
اضطراب، بیخوابی: اختلالات اضطرابی شایعترین اختلالات در روانپزشکی هستند. نزدیک به 8 درصد بیمارانی که به پزشک مراجعه میکنند اختلال اضطرابی فراگیر دارند. مطالعات نشان میدهد فراوانی تمام عمر آن 6-5 درصد است. اختلال اضطرابی فراگیر در زنان 2 برابر مردان گزارش میشود و بیشتر در میانسالی مشاهده میشود، به گونهای که میزان فراوانی آن در زنان بعد از 35 سالگی و در مردان بعد از 45سالگی افزایش مییابد. تخمین زده میشود بروز آن در افراد مسن بیشتر است و به 3/7 درصد میرسد.
اضطراب نیز با افزایش آزادسازی کاتهکولآمین همراه است که همگام با کورتیکوستروئیدها، مسوول افزایش دفع ادراری منیزیم است. به علاوه، افزایش سفتی عضلانی ناشی از اضطراب میتواند به ازدسترفتن منیزیم کمک کند. نخوابیدن طولانیمدت که اغلب از اضطراب ناشی میشود، باعث افزایش فعالیت دستگاه عصبی سمپاتیک و به دنبال آن کاهش منیزیم سرم میشود. به علاوه، مشاهده شده است که مکمل خوراکی منیزیم تغییرات نوارمغز هنگام خواب و تغییرات شبانه هورمونها را که در پیری عادی (افراد 60-80 ساله) دیده میشود، معکوس میکند. تغییرات اعمال شده از سوی منیزیم مشابه اثرات لیتیوم، پرکاربردترین تثبیت کننده خلق بوده است.
اختلالات رفتاری کودکان: اختلال کاهش توجه / بیشفعالی (ADHD) اختلال رفتاری شایعی در کودکان است که میتواند تکامل عاطفی و اجتماعی آنان را تحت تاثیر قرار دهد. تخمین زده میشود 3 درصد کودکان معیارهای ADHD را برآورده میکنند. این بهآن معناست که در کلاسی با 25-30 دانشآموز، دستکم یک نفر احتمالا به ADHD مبتلاست.
علائم این اختلال شامل اشکال در تمرکز و توجه، اشکال در کنترل رفتار و بیشفعالی است. برخلاف انتظار، داروهای محرک اغلب برای کاهش علائم این اختلال موثر هستند اگرچه احتمال سوءمصرف و عوارض جانبی آنها وجود دارد.
این در حالی است که مطالعات، اثربخشی درمان با منیزیم و ویتامین B6 در کودکان دچار اختلالات عصبی ـ رفتاری را تایید میکند.
گرفتگی عضلات پا در بارداری: کاهش منیزیم اغلب با کاهش پتاسیم و کلسیم نیز همراه است. افزایش تحریکپذیری عصبی ـ عضلانی نشانه شایعی از تخلیه ذخایر منیزیم بدن است. بیماران ممکن است بهرغم نرمال بودن غلظت کلسیم یونیزه، نشانه تروسو (اسپاسم کف دست یا پا به دنبال فشار دادن اندام در سطح عروق یا اعصاب اصلی تنه) یا نشانه شووستک (انقباض عضلات لب و صورت به دنبال ضربه ملایم روی عصب تمپوروفاسیال) داشته باشند. تخلیه شدیدتر ذخایر میتواند منجر به نیستاگموس افقی (حرکات آونگی غیرارادی، سریع و ریز چشم)، کزاز (انقباض غیرارادی عضلات) و تشنج شود.
گرفتگی پا امری شایع در بارداری است: تا 30 درصد زنان باردار ممکن است دچار گرفتگی عضلات پا شوند. منشا این وضعیت بخوبی شناخته نشده است، اما ممکن است کاهش منیزیم در ایجاد آن نقش داشته باشد زیرا نیاز بدن به منیزیم در بارداری افزایش مییابد. چند روش درمانی پیشنهاد شده است، از جمله نمکهای کلسیم، سدیم و منیزیم، مکملهای مولتی ویتامین و مواد معدنی، داروهای ضد صرع، کینین به تنهایی یا همراه با تئوفیلین، ورزشهای کششی و...
فعالیت فیزیکی، اسپاسم کلی: فعالیت فیزیکی شدید میتواند باعث کاهش منیزیم قابل توجه و طولانی مدت شود. از دست رفتن منیزیم به دنبال ورزش از 3 مکانیسم منشا میگیرد: افزایش دفع منیزیم به علت افزایش ترشح هورمونها، استرس و افزایش تعریق. به علاوه، از آنجا که منیزیم نقش اساسی در تامین و مصرف انرژی دارد، ورزش باعث افزایش نیاز و مصرف منیزیم میشود. منیزیم میتواند با اثر بر دستگاههای عصبی و عضلانی بر انتقال تکانههای عصبی و انقباض عضلانی اثرگذار باشد. بنابراین، کمبود منیزیم باعث افزایش رفلکسها
میشود.
حفظ تندرستی در سایه منیزیم
MAGNE-B6 فرآوردهای دارویی حاوی منیزیم و ویتامین B6 است که نخستین بار سال 1970 در فرانسه وارد بازار شد. در حال حاضر این فرآورده در بیش از 40 کشور دنیا مجوز ورود به بازار را دارد. ماده موثر ®MAGNE-B6 نمک منیزیم با فراهم آوری زیستی است.ماده معدنی منیزیم به فراوانی در بدن یافت میشود و در شمار بسیاری از فرآیندهای فیزیولوژیک نقش دارد، بنابراین برای حفظ تندرستی ضروری است. در حالت عادی منیزیم از راه غذا وارد بدن میشود، اما میزان منیزیم موجود در اغلب غذاها کافی نیست.در این میان® MAGNE-B6 برای درمان یا پیشگیری از علائم ناشی از کمبود منیزیم، چه به دلیل جذب ناکافی و چه به دلیل دفع بیش از معمول، به کار میرود. بنابراین در حالی که کمبود منیزیم میتواند به طیف گستردهای از اختلالات دستگاههای عصبی و عصبی ـ عضلانی (گوارشی، قلبی و...) منجر شود، مکملهای منیزیم میتوانند این علائم را بهبود ببخشند.
®MAGNE-B6 منیزیم را به شکل محلول تامین میکند تا جذب (فراهم آوری زیستی) بهتری در رودهها داشته باشد (در حالی که نمکهای غیر محلول منیزیم مانند اکسید منیزیم یا کربنات منیزیم این ویژگی را ندارند). به این ترتیب، ذخایر منیزیم بدن زودتر تامین میشود. ترکیب منیزیم با ویتامین B6 باعث افزایش فراهمآوری زیستی و جذب بافتی آن میشود و از آنجا که کمبود همزمان منیزیم و ویتامین B6 به فراوانی دیده میشود، این دو ترکیب اغلب با هم تجویز میشوند.
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
علی اصغر هادیزاده، رئیس انجمن دوومیدانی فدراسیون جانبازان و توانیابان در گفتوگو با «جامجم» مطرح کرد