سال دستاوردهای صلح‌آمیز هسته‌ای

تولید دی‌اکسید اورانیوم طبیعی با خلوص هسته‌ای به عنوان خوراک نیروگاه آب سنگین اراک، رادیو داروی CU-ATSM64، ساخت دستگاه طیف‌سنج جرمی چهار قطبی، استقرار همزمان سامانه‌های پرتودهی در 2 استان کشور، تولید ژنراتور رادیو دارویی گالیوم ـ 68‌ ‌ / ژرمانیوم ـ 68 برای نخستین بار در آسیا، تولید ایزوتوپ‌های پایدار در مجتمع آب سنگین اراک و ساخت نخستین شتابگر الکترواستاتیک Kev200 دستاوردهایی بود که در آغاز سال 90 در عرصه هسته‌ای کشور رونمایی شد.

در حقیقت پس از تکمیل چرخه سوخت هسته‌ای با همت محققان کشورمان یکی از مراحل تکمیل تبدیلات اورانیوم با موفقیت به مرحله تولید رسید و واحد تولید دی‌اکسید اورانیوم طبیعی با خلوص هسته‌ای در کارخانه فرآوری اورانیوم و تولید سوخت هسته‌ای ایران راه‌اندازی شد. ماده اولیه مصرفی آن که همان کیک زرد (U3O8) یا سنگ معدن تغلیظ‌شده اورانیوم است در یک فرآیند پیچیده شیمیایی به پودر دی‌اکسید اورانیوم طبیعی خالص (UO2) با مشخصات ویژه و قابلیت سرامیکی شدن تبدیل می‌شود و به عنوان ماده اولیه برای تولید سوخت رآکتور تحقیقاتی آب سنگین اراک مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در این زمان، پژوهشگران پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای سازمان انرژی اتمی ایران همچنین برای نخستین بار در کشور توانستند با استفاده از مواد اولیه تولیدی در این پژوهشگاه، رادیوداروی CU-ATSM64 را تولید کنند که این رادیو دارو یکی از مهم‌ترین رادیو داروهای مورد استفاده در روش نوین تصویربرداری با گسیل پوزیترون معروف به PET است که تشخیص بافت کم اکسیژن توسط آن با موفقیت در بیماری‌های انسانی در 3 کشور جهان آزمایش شده است. تشخیص بافت کم اکسیژن در بسیاری از بیماری‌ها از جمله سرطان‌ها، آنفاکتوس قلبی و مغزی حیاتی است.

اما طراحی و تولید دستگاه طیف‌سنج جرمی چهار قطبی، موفقیت دیگری بود که متخصصان و پژوهشگران سازمان انرژی اتمی به آن دست یافتند. برای اندازه‌گیری غذای اورانیوم در فرآیند غنی‌سازی از دستگاه طیف‌سنج جرمی استفاده می‌شود که بدون آن، پی بردن به میزان و درصد غنای اورانیوم در سایت غنی‌سازی با دقت بالا امکانپذیر نخواهد بود. آغاز عملیات اجرایی استقرار سامانه‌های پرتودهی 2 استان چهارمحال و بختیاری و آذربایجان شرقی نیز در سال 90 همزمان با سالروز ملی فناوری هسته‌ای آغاز شد.

همچنین سال 90 برای نخستین بار در قاره آسیا ژنراتور رادیودارویی گالیوم ـ 68 / ژرمانیوم ـ 68 (Ga68‌/‌Ge68)‌ در پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای سازمان انرژی اتمی ایران به تولید رسید. این سیستم رادیودارویی که در چارچوب طرح کلان ملی رادیوداروهای معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به تولید انبوه رسیده است، جایگاه ویژه‌ای در تشخیص بیماری‌ها بویژه سرطان‌های سیستم نورو اندوکرین دارد. گالیوم 68 یکی از رادیونوکلوئیدهای مهم و کاربردی در حوزه پزشکی هسته‌ای برای استفاده در تصویربرداری به روش PET است.

در همین سال نیز مجتمع آب سنگین اراک با بهره‌گیری از متخصصان و محققان دانشگاهی، ایزوتوپ‌های پایدار پرمصرف کشور را با موفقیت تولید و به عنوان اولین گام به تولید حلال‌های دوتره اقدام کرد که این پروژه با هدف رفع نیاز آزمایشگاه‌های صنعتی و دانشگاهی و جلوگیری از خروج ارز از کشور و همچنین کاهش وابستگی به اجرا درآمده است.

اما تلاش‌های هسته‌ای کشورمان به اینجا ختم نشد و بهمن امسال نیز کشور شاهد تلاش‌های دیگری در عرصه فعالیت‌های هسته‌ای بود که نصب و بارگذاری نخستین میله سوخت غنی شده 20 درصد تولید داخل در رآکتور 5 مگاواتی و پزشکی تهران از جمله این دستاوردها بود که با حضور رئیس‌جمهور به مرحله بهره‌برداری رسید.

با وجود تولید اورانیوم با غنای 20 درصد، برخی در غرب ادعا کرده بودند ایران قادر به تولید میله سوخت نخواهد بود که بارگذاری این میله تولید داخل، این گفته‌ها را باطل کرد.