نماینده عصر نوسنگی از دل یخ‌ها بیرون آمد

آنها فکر کردند جسد باید متعلق به قربانی بخت‌برگشته یک حادثه کوهنوردی باشد، اما در حقیقت آنها یکی از کهن‌ترین و در عین حال سالم‌ترین مومیایی‌های دنیا را کشف کرده بودند. هر چند کشف استثنایی مرد یخی آلپی سر و صدای زیادی به پا کرد و حتی بر سر مالکیت آن بین کشورهای مجاور رشته‌کوه آلپ دعاوی حقوقی بالا گرفت، اما از آن تاریخ تاکنون که بیستمین سالگرد این کشف هیجان‌انگیز به شمار می‌رود، اطلاعات اندک و در عین‌ حال جالبی درباره این مومیایی منجمد دوران نوسنگی پیش روی ماست که مروری بر آنها خالی از لطف نیست.

1 ـ‌ زنجیره‌ای باورنکردنی از تصادفات و اتفاقات همزمان باعث‌ شده تا مرد یخی تا دوران حاضر دست‌نخورده و سالم باقی بماند. مرد یخی مدت کوتاهی پس از مرگ با برف و بعد با یخ پوشانده شده و مجرایی که در آن افتاده مانع خرد و فشرده‌شدن جسدش توسط پی یخچال شده است، البته ناگفته نماند جسد مرد یخی تنها به مدت کوتاهی در سال 1991 در فاصله زمانی بین آب‌شدن مومیایی و کشف تصادفی آن در معرض نور خورشید و باد قرار گرفته است.

2 ـ اولین‌بار یک گزارشگر اتریشی به نام کارل وندل، نام این مومیایی را «Ötzi» گذاشت که به محل کشف آن در بخشی از رشته کوه‌های آلپ موسوم به Ötzal اشاره داشت. البته طبق تصمیم و قطعنامه صادره توسط فرمانداری ایالت‌نشین تیرول جنوبی که خود را ذی‌نفع این ماجرا و مالک مومیایی می‌داند، نام رسمی مومیایی یخی «Der Mann aus dem Eis» و به معنای مرد یخی است.

3 ـ‌ به فاصله کوتاهی پس از کشف مومیایی، بحث و مناقشه شدیدی بین 2 کشور ایتالیا و اتریش در خصوص مالکیت ارضی محل کشف بالا گرفت. اکتبر 1991 یک عملیات مساحی و نقشه‌برداری مرزی صورت گرفت و مشخص کرد مومیایی در فاصله 5/92 متری مرز تیرول جنوبی در ایتالیا قرار دارد.

4 ـ‌ محاسبه تاریخ‌نگاری به روش رادیو کربنی مشخص کرد اتسی نزدیک به 5000 سال قبل زندگی می‌کرده است؛ یعنی زمانی بین 3100 و 3350 قبل از میلاد.

5 ـ تحقیقات اخیر مشخص‌کرده مرد یخی چشمانی قهوه‌ای‌رنگ داشته و آن‌طور که قبلا تصور می‌شد چشم آبی نبوده است.

6 ـ‌ مرد یخی احتمالا مردی ریشو با صورتی چین و چروک، قد 160 سانتی‌متر و وزنی معادل 50 کیلوگرم بوده است.

7 ـ‌ اتسی فاقد دنده دوازدهم است. این موضوع در نوع خود یک نابهنجاری کالبدی نادر محسوب می‌شود.

8 ـ مرد یخی از فاصله یا شکاف بین دندانی قابل توجهی بین 2 دندان پیشین آرواره بالایی برخوردار بود و در عین حال فاقد دندان عقل نیز بود. در ضمن به نظر می‌رسد از کرم‌خوردگی‌ها، ساییدگی دندان‌ها و همچنین بیماری‌های مربوط به لثه و اطراف دندان‌هایش نیز رنج می‌برده است. جالب است که با وجود همه این مشکلات دندانی تا زمان مرگش یعنی حدود 45 سالگی تمام دندان‌هایش را حفظ کرده است.

9 ـ آخرین وعده خوراک مرد یخی احتمالا شامل شوربایی از غلات، گوشت و سبزیجات بوده است. محققان هنوز هم سرگرم بررسی مواد نمونه‌برداری شده‌اند تا ماهیت دقیق آخرین وعده غذایی مرد یخی را مشخص کنند.

10 ـ سه سنگ کیسه صفرا که بتازگی در جریان معاینات مرد یخی پیدا شده‌اند به اضافه شواهدی از تصلب شرایین که قبلا شناسایی شده بود نشان می‌دهد رژیم غذایی این نمونه اسرارآمیز از انسان‌های اولیه بیشتر از آنچه قبلا تصور می‌شد از فرآورده‌های حیوانی غنی بوده است.

11 ـ‌ معده مرد یخی حاوی 30 نوع مختلف گرده بوده که همراه با غذایی که خورده، آبی که نوشیده و هوایی که تنفس کرده وارد بدنش شده است. این گرده‌ها نشان می‌دهد وی در بهار یا اوایل تابستان مرده است.

12 ـ‌ تجزیه و تحلیل ترکیب ایزوتوپی مینای دندان‌ها و استخوان‌های اتسی حکایت از این دارد که مرد یخی در جایی که در حال حاضر تیرول جنوبی قلمداد می‌شود، متولد شده و زندگی کرده است. وی احتمالا دوران کودکی‌اش را در 2 ناحیه موسوم به Eisack Valley علیا یا Puster Valley سفلی گذرانده است. به‌نظر می‌رسد قبل از مرگش دست‌کم 10 سال را در ناحیه موسوم به Vinschgau زندگی کرده باشد.

13 ـ‌ یکی از مهم‌ترین قطعاتی که در میان پوشاک و اقلامی که همراه با مومیایی پیدا شده، تبری با تیغه مسی است. آزمایشات باستان‌شناختی نشان داده که این تبر می‌توانسته درخت سرخداری را ظرف 35 دقیقه بدون نیاز به تیزکردن قطع کند.

14 ـ‌‌ بدن اتسی با بیش از 50 خالکوبی پوشیده شده است که از برش‌هایی ظریف که با زغال چوب رنگ‌شده ایجاد شده‌اند. به لحاظ شکل خطوط و ضربدرها، احتمالا این گونه خالکوبی‌ها به عنوان درمان‌های تسکین‌دهنده درد مورد استفاده قرار گرفته‌اند. ضمن این که نواحی خالکوبی با خطوط مربوط به طب قدیم سوزنی پوست مطابقت دارد که ثابت می‌کند تاریخ طب سوزنی در آسیا 2000 سال قدیمی‌تر از آنی است که تاکنون تصور می‌شد.

15 ـ‌ درخصوص وضعیت اجتماعی اتسی نظریه‌های زیادی پیشنهاد شده است. از جمله تئوری‌های مختلف برای شناسایی هویت مرد یخی، وی را به عنوان یک شمن (کاهن یا درمانگر)، یک معدنکار، یک شکارگر، یک بازرگان‌ و در نهایت به عنوان یک تبعیدی معرفی می‌کنند.

16 ـ‌ مرد یخی مدت کوتاهی قبل از مرگ هدف تیر پیکانی قرار گرفته و درست قبل از مرگ هم متحمل ضربه جانانه‌ای در ناحیه سر بوده است.

17 ـ‌ مرد یخی از نظر رده‌بندی کلاس ژنومی به گروه K ژنتیک اروپایی تعلق داشته و احتمالا فردی عقیم بوده است.

18 ـ ساختار و وضعیت بدنی اتسی متناسب و ورزشکاری بوده است. تحقیقات جالبی که اخیرا به همت آلبرت زینک در موسسه پژوهشی EURAC درباره تحقیقات مومیایی‌ها و مردیخی در بولزانوی تیرول جنوبی صورت گرفته از یافته‌‌های جالب توجهی در مورد اوضاع و احوال زندگی مرد یخی خبر می‌دهد. محققان توانسته‌اند نشانه‌هایی از التهاب مفصلی (بیماری ورم و التهاب اتصالات استخوانی) را در زانوهای مرد یخی بیابند که نشان می‌دهد این انسان عصر نوسنگی ساعات زیادی را در کوه و کمرهای منطقه سرگردان و در رفت و آمد بوده است.

19‌ـ در مورد مرد یخی ادعاهایی همانند وجود نفرینی به سبک توتانخامون مطرح شده است. همچنان که پس از کشف تابوت این فرعون جوان، تعدادی مرگ عجیب و غریب و مرموز در میان برخی دست‌اندرکاران کشف آن به‌وقوع پیوست، شایع‌شدن ادعاهایی مبنی بر نفرین مومیایی یخی نیز اشاره به وقوع 7 مرگ عجیب و غریب دارد که درست چند سال بعد از این که هلموت سایمون و همسرش اریکا مومیایی منجمد را کشف کردند به وقوع پیوسته‌اند. این 7 نفر یا در جریان برداشت، بازیابی و استرداد مومیایی دخالت داشتند یا این که در تحقیقات و معاینات علمی آن مشغول بودند. جالب اینجاست که یکی از این 7 نفر خود هلموت سایمون ـ کاشف مومیایی ـ بود که جسدش سال 2004 در حالی که در میان یخ گرفتار شده بود پیدا شد؛ یعنی دقیقا مشابه شرایطی که یافته مشهورش را در یخ پیدا کرده بود.

20 ـ واقعیت این است که صدها نفر روی پروژه مرد یخی کار کرده‌اند در واقع طبیعی است که برخی از آنها از زمان کشف مومیایی یخی تاکنون از دنیا رفته باشند. مرد یخی یعنی مومیایی آلپی یا اتسی روزگاری بر تخته سنگی در کوه‌های آلپ از دنیا رفت، پس از قریب 5 هزار سال دست سرنوشت وی را از مدفن یخی‌اش بیرون کشید و اکنون در حالی در اتاقک جدیدش در موزه باستان‌شناسی تیرول جنوبی واقع در بولزانو آرمیده است که چشمان بسیاری با دقت به وی دوخته‌شده و پاسخ پرسش‌های بسیاری را از او انتظار دارند.

مترجم: حوریه هادی

منابع: iceman.it

Discovery News