جلوه‌های ماه مهمانی خدا در کردستان

آمدن خرما، بامیه و زولبیا، فرنی و مشکفی به سفره کردستانی‌ها، فضایی دیگر داده و تحمل چندین ساعت گرسنگی را برای روزه‌داران به ویژه کودکان و نوجوانان روزه‌دار بیشتر می‌کند.

در روستاهای این مناطق، چند نفر مسوول بیدار کردن مردم هنگام سحر هستند و به طور معمول خادم مسجد که به آنها «مجیور» می‌گویند با خواندن یک شعر عرفانی مومنان را بیدار می‌کند و بعد از پایان این نوحه که به آن سه‌لا می‌گویند 2 یا 3 نفر با نواختن دف و دهل به این بیدار شدن برای خوردن سحری و اقامه نماز صبح، فضایی عرفانی و ملکوتی می‌دهند. در روستاهای کردستان این‌گونه رسم است که خانواده‌ها در روز 29 و 30 شعبان نوعی از نان‌های محلی به نام «کولیره ناسکه» درست کرده و به عنوان هدیه‌ای به مناسبت فرارسیدن رمضان برای همدیگر می‌فرستند و در این میان رقابتی برای ظرافت و طعم شیرین کوله ره‌ها که با نوعی گیاه به نام «کاخلی» رنگ زردی به آنها داده می‌شود، صورت می‌گیرد.

کردستانی‌ها به این خاطر که نخستین روز رمضان که بدنشان آمادگی کافی ندارد، گرسنگی به آنها فشار نیاورد، رسم دارند که در نخستین سحری خود که به آن «پارشیو» می‌گویند کولیره ناسکه صرف کنند.

مردم کرد بر این باورند که خداوند در این ماه خیر و برکت را به آنها ارزانی می‌دارد آنها فعالیت‌های خود را متوقف نمی‌کنند و مانند ماه‌های دیگر به کار و تلاش مشغول هستند.

قبل از افطار، مردها برای اقامه نماز جماعت مغرب به مسجد رفته و در آنجا بعد از نماز با خرما و یک لیوان آب افطار می‌کنند و در این هنگام خانم‌ها در خانه سفره افطار را پهن کرده و منتظر آمدن مردها هستند و پس از رسیدن آنها خوردن افطار و شام در جمع صمیمی خانواده‌ها شروع می‌شود.

شب‌ها بعد از خوردن افطار، مردها و زنان برای نماز عشا دوباره به مسجد رفته و نماز تراویح و وتر را نیز اقامه می‌کنند. افراد میانسال و پیر که نمی‌توانند به مسجد بروند این نمازها را در خانه به صورت فرادا انجام می‌دهند.

در این فصول که شب طولانی‌تر است مردها و زنان از مسجد به خانه‌های همدیگر می‌روند که به آن «شونشینی» می‌گویند و در این شب‌نشینی میزبان از مهمانان خود با میوه، شیرینی و خشکبار که به آن «شوچه له» می‌گویند پذیرایی می‌کند. در برخی مناطق، این شونشینی به صورت چرخه‌ای بوده و هر شب تصمیم می‌گیرند که فردا شب به خانه چه کسی بروند و به طور کامل تا پایان رمضان به تمامی خانه‌ها سر می‌زنند. در روز 27 رمضان مردم دوباره کولیره ناسکه می‌پزند و برای همدیگر می‌فرستند و کم‌کم خود را برای عید سعید فطر که در اینجا به نام «چژنی ره مزان» مشهور است، آماده می‌کنند. در غروب آخرین روز رمضان، مردها بر بالای بام‌ها رفته و هلال ماه را در افق نگاه می‌کنند. در قدیم رسم بود که اگر در روستایی این هلال مشاهده می‌شد چند نفر به روستاهای اطراف رفته و خبر رویت را به آنها می‌دادند و فردای آن روز جشن بود.