جنگ رسانه‌ای علیه بشار اسد

تفاوت پوشش خبری داخلی و بین‌المللی حوادث سوریه زمانی خود را نشان داد که تظاهرات در اواسط ماه مارس در این کشور آغاز شد. شبکه‌های بین‌المللی همچون فرانس 24، بی‌بی‌سی و الجزیره ویدئوهایی غیرحرفه‌ای از تظاهرات مردم سوریه در شهر جنوبی درعا را نشان می‌دادند. در آن زمان رسانه‌های سوری این حوادث را به کلی نادیده گرفته و روال عادی برنامه‌های خود را دنبال کردند.

به تدریج این رسانه‌ها ضمن اشاره به تظاهرات مردم، حقوق قانونی مردمی را پذیرفتند که در اعتراضات خود خواستار حقوق و مزایای بالاتر، فساد مالی و اداری کمتر و کاهش قیمت مواد غذایی بودند. رسانه‌های داخلی همانند دولت سوریه مسبب اصلی خشونت‌های به وجود آمده در نتیجه این تظاهرات‌ها را گروه‌های تبهکار و مسلح می‌دانستند؛ این در حالی بود که گزارش‌های بین‌المللی به استناد شاهدان عینی و فعالان مدنی نیروهای امنیتی دولت را سرزنش می‌کردند. بثینه شعبان، مشاور رسانه‌ای بشار اسد رئیس‌جمهور سوریه، در کنفرانسی خبری در 24 مارس، رسانه‌های تحت نظارت دولت را معتبر و قابل اعتماد و رسانه‌های خارجی را تحریک‌کننده معرفی کرد. وی اظهار کرد: «تلویزیون رسمی سوریه و رسانه‌های این کشور اعتبار دارند. امروز صبح با گروهی از خبرنگاران سوری صحبت می‌کردم و برخی از آنها بر این عقیده بودند که رسانه‌های خارجی به هیچ وجه به ما اعتماد ندارند ولی به سخنان فردی که در لندن، پاریس یا واشنگتن زندگی می‌کند و خشونت‌ها را متوجه نیروهای نظامی سوریه می‌داند، اعتماد و اعتقادی قوی دارند.» وی به طور ضمنی سی‌ان‌ان و بی‌بی‌سی را متهم به تحریک مردم کرد و عنوان داشت که تلویزیون رسمی سوریه تنها منبع اعلام حقایق است.

با گذشت زمان، تفاوت لحن و بیان رسانه‌های داخلی و خارجی بیش از پیش نمود پیدا کرد. در حالی که تظاهراتی در درعا، لاذقیه و حمص در حال انجام بود، تلویزیون دولتی تصاویری از طرفداران دولت را نشان می‌داد که در حمایت از بشار اسد و دولتش شعار می‌دادند. رسانه‌های دولتی همچنین گزارش دادند سازمان‌‌های غیر قانونی اقدام به قاچاق اسلحه از خاک لبنان و عراق به سوریه کرده‌اند. در مقابل، برخی شبکه‌های ماهواره‌ای بین‌المللی میزان تظاهرات طرفداران دولت را کوچک نشان داده و در عوض بر شکاف میان تظاهرکنندگان و نیروهای امنیتی تاکید کردند. احساسات نزد هر دو طرف بسیار بالا بود. نکته جالب اینجا بود که هر دوی مدیران شبکه‌های تلویزیونی دولتی و بین‌المللی ادعا داشتند به دلیل نحوه پوشش اخبار، مورد تهدید قرار گرفته‌اند.

به رغم وجود این تفرقه، برخی خبرنگاران از حوزه فعالیت خود انتقادهایی داشتند. غسام یوسف، خبرنگار روزنامه دولتی الثوره، اظهار کرد که از فقدان کار حرفه‌ای در رسانه‌های دولتی بشدت مایوس شده است. وی گفت منابع ناکافی و تشریفات اداری شدید مانع می‌شود تا رسانه‌های دولتی به‌درستی به فعالیت خود ادامه دهند. وی افزود: «رسانه‌های داخلی سوریه همچون رسانه‌های بین‌المللی، از توانایی مالی فراوان برخوردار نیستند.»

خالد موسی، خبرنگار تلویزیون خصوصی الاخباریه در سوریه نیز عقیده دارد رسانه‌های داخلی به جای آن که فعال و مستقل باشند، سعی می‌کنند به بررسی جایگاه سیاستمداران دولتی بپردازند. وی اظهار کرد: «تمامی شبکه‌های دولتی و خصوصی سوریه اخبار و گزارش‌های حرفه‌ای ندارند. بیشتر گزارش‌ها مربوط به افراد عادی در خیابان‌ها است و مصاحبه‌ها مربوط به تحلیلگرانی است که دقیقا همان حرف‌های مقامات دولتی را می‌زنند. رسانه‌های سوری ساعت‌ها به دفاع از خود پرداخته و سعی می‌کنند ادعای رسانه‌های خارجی را دروغ و ساختگی نشان دهند .»به عنوان مثال، عبدو حلیما گزارشگر 29 ساله تلویزیون رسمی سوریه، گزارشی تهیه کرد که نشان می‌داد تصاویر و ویدئوهای اعتراضی مردم علیه حکومت سوریه دستکاری شده است. طبق گزارش وی، تصاویری که در آن نیروهای پلیس به سمت مردم حمله می‌کردند مربوط به ناآرامی‌های لبنان بود. نتیجه‌گیری‌ها این بود که برای از بین‌بردن وحدت داخلی، جنگ بوجود آمده است. در این میان بسیاری از روزنامه نگاران سوری که با سوریه‌تودی مصاحبه کردند بر این نکته اتفاق‌نظر داشتند که توطئه‌ای خارجی در کار است و بنابراین باید از ورود رسانه‌های خارجی ممانعت به عمل آورد. برخی دیگر اما عقیده داشتند اجازه‌دادن به خبرنگاران خارجی برای ورود به صحنه ناآرامی‌ها، حقیقت این توطئه را برملا می‌کند. برخی دیگر از سایت‌های اینترنتی خصوصی سوری به جزئیات برنامه‌ای از پیش طراحی‌شده برای ایجاد آشوب در کشور اشاره کردند. به عقیده آنها، این برنامه با کمک بندر بن سلطان، سفیر سابق عربستان سعودی در آمریکا و جفری فلتمن، سفیر سابق آمریکا در لبنان برای براندازی حکومت بشار اسد طراحی شده است. این گزارش‌ها اظهار داشتند مبلغ 2 میلیارد دلار در اختیار گروه‌ها و شبکه‌های خارجی قرار گرفته تا به تحریک مردم و خشونت بپردازند. در این میان خالد العبدو، یکی از نمایندگان پارلمان سوریه، اظهار کرد که این محدودیت‌های رسانه‌ای برای جلوگیری از بروز تنش‌های فرقه‌ای در این کشور است. وی روز 15 آوریل در مصاحبه تلفنی با الجزیره، شبکه‌های خبری بین‌المللی را متهم به تحریک اختلافات فرقه‌ای در خاک سوریه کرد. وی افزود: «پوشش رسانه‌های بین‌المللی در راستای اهداف کشورهای دیگر و ایجاد فتنه در کشور ماست.»

بسیاری از روزنامه‌نگاران عقیده دارند اگر دولت اجازه گزارش‌های زنده از ناآرامی‌ها در سوریه را بدهد، صحت و سقم بسیاری از مسائل مشخص خواهد شد. ماه گذشته یک گروه در شبکه فیس‌بوک این سوال را پرسیده بودند که آیا ممنوعیت ورود رسانه‌های خارجی به بهبود اوضاع در سوریه کمک می‌کند یا خیر؟ در حدود 1799 نفر پاسخ منفی و در مقابل 108 نفر پاسخ مثبت داده بودند. هاگ مکلئود، گزارشگر الجزیره و روزنامه گاردین بر این باور است که مقامات با اجازه ورود دیگر رسانه‌ها باید تصور جانبداری دولت از این اوضاع را از بین ببرند. وی اظهار می‌‌دارد: «تصاویر کشته شدن افراد چه به دست نیروهای نظامی و چه به دست گروه‌های تبهکار، وجهه سوریه و رئیس‌جمهورش به عنوان یک اصلاحگر را مخدوش کرده است.»