ضرورت حمایت از دیپلماسی تجاری

امروزه با توجه به تغییرات ایجاد شده در عرصه روابط بین‌الملل، کشورها و دولت‌های متخاصم در فرآیند برخورد با یکدیگر بیشتر از دیپلماسی نرم مانند ابزارهای اقتصادی، تجاری، فرهنگی و توانمندی‌های بالقوه و بالفعل خود استفاده می‌کنند که در این میان رایزنی‌های اقتصادی و تجاری در غلبه بر حریف یا کاهش تخاصمات و حتی رفع آنها نقش تعیین‌کننده‌ای ایفا می‌کند.در جهان امروز اگر دیپلماسی نرم نقش بیشتری از دیپلماسی سخت نداشته باشد، بی‌شک نقش کمتری نیز ندارد.

از سوی دیگر با توجه به این‌که افزایش روابط اقتصادی و تجاری در تثبیت و تحکیم مراودات سیاسی نقش موثری دارد، می‌توان گفت دیپلماسی تجاری یکی از روش‌های متداول در افزایش روابط بین ملت‌ها و دولت‌هاست و کشورهایی که از ابزار تجارت و اقتصاد بخوبی استفاده کنند، در مراودات سیاسی هم پیشرفت‌های چشمگیری خواهند داشت که این امر مزیت دیپلماسی تجاری به عنوان یک دیپلماسی نرم محسوب می‌شود.

در سایه این دیپلماسی، دولت‌ها و کشورها بدون در نظر گرفتن روابط مرسوم سیاسی و دیپلماتیک، روابط تجاری مطلوبی با هم برقرار می‌کنند که این شیوه حتی در مورد کشورهای متخاصم نیز صدق می‌کند. اعزام رایزنان بازرگانی، راه‌اندازی مراکز تجاری در کشورهای هدف، اعزام هیات‌های تجاری و نیز پذیرش هیات‌های تجاری دیگر کشورها، برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی و... از جمله ابزار دیپلماسی تجاری نرم است که می‌تواند ضمن کمک به کشورها برای رسیدن به اهداف از پیش تعیین شده، در سطح بین‌المللی از تنش‌ها و آثار سوء اقدامات خصمانه از جمله تحریم بکاهد.

در برابر این دیپلماسی، دیپلماسی تجاری سخت قرار دارد که عمدتا دولت‌های استکباری یا زورگو علیه کشورهای دیگر وضع می‌کنند.

دولت آمریکا با اتخاذ دیپلماسی تجاری سخت در پی تحدید تعاملات تجاری کشورمان بوده است اما با اتخاذ دیپلماسی تجاری نرم از سوی ایران ـ که مبتنی بر واقعیات اقتصادی جهان و بهره‌گیری از ظرفیت‌ها و پتانسیل اقتصادی و توجه ویژه به موقعیت ژئوپلتیکی و ژئواکونومیکی کشورمان است ـ قطار صادرات غیرنفتی کشور همچنان در مسیر رشد حرکت کرده به طوری که براساس آمارهای ارائه شده رشد صادرات غیرنفتی کشور (بدون احتساب میعانات گازی) به لحاظ ارزشی در 10 ماه امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته به 24 درصد رسیده است.

همچنین ورود تجار خارجی به کشورمان (در قالب هیات‌های تجاری) در 9 ماه امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل 356 درصد رشد و تعداد کشورهای اعزام‌کننده هیات به ایران در همین مدت رشدی معادل 66 درصد داشته است. تعداد نمایشگاه‌های خارجی برگزارشده در کشورمان از 942 نمایشگاه در 8 ماه نخست سال گذشته به 1482 نمایشگاه در 8 ماه امسال رسیده است که رشدی معادل 57 درصد را نشان می‌دهد.

این آمار، نمایانگر آن است که در جهان امروز اتخاذ راهبرد دیپلماسی تجاری سخت و اعمال تحریم‌های یکجانبه نه تنها هیچ سودی ندارد، بلکه خلاف تمام قوانین و مقررات جاری و روز دنیاست.

البته تداوم این راهبرد نیازمند حمایت همه جانبه تمام ارکان تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزان کشور است و اگر چه در برخی نهادها از جمله شورای عالی صادرات و ستاد تدابیر ویژه این مقوله مورد توجه قرار گرفته اما پشتیبانی مالی و لجستیکی آن نیز نباید مورد غفلت واقع شود. در واقع تصمیمات خوب برای «نتیجه‌گیری مطلوب» نیازمند «حمایت‌های مناسب» هستند.

احد امیرمحمدی