رقابت یا رفاقت؛ مسأله این است

مسابقات تلویزیونی علاوه برویژگی سرگرم‌کنندگی خود دارای ساختاری رقابتی است که بیننده هم این رقابت را به نظاره می‌نشیند و هم به نوعی خودش در آن شرکت کرده و سهیم می‌شود. لذا لذت پاسخ گویی به سوالاتی که در این مسابقات مطرح می‌شود برای مخاطبی که در خانه به این سوالات پاسخ می‌دهد در کنار اطلاعات و معلومات جدیدی که به این واسطه کسب می‌کند هم هیجان‌انگیز است و هم عناصر یک برنامه جذاب در آن نهفته است. ضمن این‌که مخاطبان مثل مسابقات ورزشی شاهد و ناظر یک رقابت فردی و جمعی بین شرکت‌کنندگان هستند. دنبال کردن این رقابت به‌واسطه طرفداری از یک گروه دقیقا مثل تماشای مسابقه فوتبال بین دو تیم معروف، برای تماشاگر هیجان و جذابیت خاصی دارد. در بین انواع مسابقاتی که از شبکه‌های مختلف تلویزیونی در حال پخش است مسابقه «باهم» توانسته است نظربسیاری از بینندگان را جلب کرده و تصویر متفاوتی از این برنامه‌ها به نمایش بگذارد.

«باهم» دارای چند ویژگی است که موجب جذابیت آن شده است.اگر بخواهیم با فرم آغاز کنیم بیش از همه باید به دکوراسیون و تمهیدات تکنیکی آن اشاره کنیم که هم دارای زیبایی‌شناسی بصری است و هم با جنس برنامه سنخیت و تناسب منطقی دارد. ساختار خود مسابقه را هم باید به این موارد اضافه کرد. مسابقه‌ای که هم وجوه فردی دارد و هم جمعی. بدین معنی که فرد شرکت‌کننده هم از حیث شخصی و توانایی‌ها و اطلاعات فردی محک می‌خورد و در این رقابت حضور می‌یابد و هم شکل رقابت دارای سیستم جمعی است و افراد باید در شکل یک گروه مشخص به رقابت بپردازند. در واقع 2 گروه به شکل تیمی در این مسابقات شرکت می‌کنند که توانایی‌های فردی هر کدام از شرکت‌کنندگان نیز در موفقیت آنها تاثیر دارد.

از سوی دیگر این مسابقه با دعوت از متخصصان و اصناف شغلی مختلف به معرفی آنها نیز پرداخته و اطلاعات بیشتری به تماشاگران می‌دهد.به عنوان نمونه در یکی از قسمت‌های این مسابقه که با مشارکت سازمان صنایع دستی ایران برگزار شد انواع رشته‌های صنایع دستی و هنرهای سنتی به مخاطب معرفی شد ضمن این‌که آثار این هنرمندان در استودیو مسابقه به نمایش گذاشته شد.

این تمهید در درون یک مسابقه تلویزیونی، هیجان را با آگاهی و آشنایی به میراث فرهنگی مناطق مختلف ایران پیوند می‌زند و در شناسایی فرهنگ‌های بومی و محلی تاثیر زیادی دارد. اهالی فن درباره اقسام این مهارت‌ها توضیحات جالبی ارائه می‌کردند که در معرفی هنر ایرانی بسیار موثر بود. این اطلاعات در طراحی سوالات نیز گنجانده شده و پرسش‌هایی مطرح می‌شود که در نهایت فرهنگ و تمدن ایرانی را در شوون مختلف خود به مخاطبان معرفی می‌کند. از اجرای خوب امیر حسین مدرس هم نباید گذشت که علاوه بر مدیریت خوب مسابقه اطلاعات بیشتری درباره برخی سوالات به مخاطب ارائه می‌دهد و البته به شکل رسمی و خشک برنامه را اجرا نمی‌کند.تجربه وی در انواع برنامه‌های زنده تلویزیونی و اطلاعات عمومی وی به جذابیت بیشتر برنامه کمک کرده است. تفاوت اجرای او با مجری قبلی این برنامه محمود شهریاری در همین نکته نهفته است که او نمی‌خواهد هیجان تصنعی و از بیرون به برنامه تزریق کند و با کنترل احساسات خویش در کنار اطلاعاتی که یک مجری باید دارا باشد سری دوم مسابقه با هم را جذاب‌تر کرده است.البته جدیدا مسعود روشن پژوه اجرای این مسابقه را به عهده گرفته که سال‌هاست برای کودکان مسابقه محله را اجرا می‌کند. تحرک و طنازی او موجب ‌شده تا مسابقه تحرک و هیجان بیشتری پیدا کند.

واقعیت این است که مسابقه «با هم» از راهکارها و شیوه و اسلوب انواع مسابقات تلویزیونی استفاده کرده و یک ساختار ترکیبی از یک مسابقه تلویزیونی را صورت‌بندی کرده است که شاید بتوان به جرات آن را یکی از بهترین مسابقات تلویزیونی در حال حاضر دانست. مسابقه‌ای که هم واجد جذابیت‌های ظاهری و بصری است و از تنوع و چیدمان مناسبی در طراحی صحنه و استفاده از رنگ‌ها و نور برخوردار است و هم از حیث مضمون و درونمایه محتوایی نیز غنی و قابل قبول است. در یکی دیگر از قسمت‌های این مسابقه شرکت کنندگان که ظاهرا از مداحان بودند در میانه برنامه به اجرای تواشیح و سرود پرداخته‌اند که هم به ایجاد تنوع در برنامه کمک می‌کرد و هم یکدستی و یکنواختی برنامه را کم می‌کرد. یا مثلا یک بخش ثابت این مسابقه طرح سوالاتی درباره ضرب‌المثل‌های ایرانی است که هم باعث زنده نگه داشتن آنها و انتقال و آموزش آن به نسل جدیدی می‌شود که شاید کمتر این مثل‌ها را شنیده‌اند و هم تصویری از فرهنگ و اندیشه ایرانی را به تصویر می‌کشد و برجسته می‌کند که قابل تقدیر است.

از حیث روانشناسی هم اگر به این مساله نگاه کنیم مفاهیم و انگاره‌های فرهنگی و هنری از طریق طرح و بسط آن در قالب یک مسابقه رقابتی به تثبیت آن مفاهیم و ارزش‌ها در ذهن مخاطب کمک می‌کند و در یادگیری آنها موثرتر است.

آنچه که مسلم است این‌که جای مسابقات تلویزیونی جذاب و پرمخاطب در تلویزیون ما خالی است و هنوز مسابقه‌ای که بتواند به اندازه مسابقه هفته به خاطره رسانه‌ای یک نسل بدل شود تولید نشده است. ساختاراین برنامه‌ها به‌گونه‌ای است که هم می‌تواند تعداد زیادی از مخاطبان را پای تلویزیون بنشاند و هم طیف و سطوح مختلفی از آنها با هر سن و سواد و طبقه اجتماعی را مجذوب خود کند.