پای تلویزیون بنشینید، تن‌تن کارتون ببینید!

سال‌ها پیش برنامه‌های کودک تنها توسط یک مجری اداره می‌شد. کسی که برای بچه‌ها، مثل امروز خاله نبود و فقط او را به نام مجری مهربان برنامه می‌شناختیم. موقع شروع برنامه نیز لحظه‌شماری می‌کردیم تا پلاتوهای مربوط به سلام و احوالپرسی و اعلام برنامه مجری به پایان برسد و کارتون‌های محبوبمان یکی پس از دیگری بر صفحه تلویزیون نقش ببندد.

و امروز... برنامه‌سازان کارهای کودک، همان عاشقان دیروز کارتون‌های تلویزیون، در میان کلیشه‌های رسانه مانده‌اند و برنامه‌های مختلفی را پیشکش مخاطبان کوچک تلویزیون می‌کنند که بیشتر از وجه خلاقیت و جذبه برای کودکان، ظاهری شسته‌رفته به خود می‌گیرند و در پی جمع‌آوری امتیاز در میان همتایانشان در شبکه‌های دیگرند.

در این بین شبکه 5 سیما برای تابستان 89 ویژه‌برنامه‌ای را طراحی و تهیه کرد که از گفت و شنودها، تعریف و تمجیدهای کشدار و قربان صدقه‌های اضافی رفتن برای کودکان در آن خبری نیست.

در یکی از روزهای گرم تابستان، بر سر ضبط این برنامه حاضر شدیم و با عوامل آن به گفتگو نشستیم.

استودیوی ضبط تن‌تن کارتون، پر است از رنگ‌آمیزی‌های شاد و المان‌های جذاب و کودکانه... دکوری نیم دایره با پس‌زمینه‌ای از عروسک‌های کارتونی و تصاویری تک سکانسی از انیمیشن‌های نام‌آشنا و محبوب برای کودکان. در گوشه‌ای از استودیو زیبا بنماران (مجری برنامه)‌ و محمدرضا علیمردانی (گوینده عروسک)‌ مشغول مرور متن‌هایشان هستند.

ضبط آغاز می‌شود... عروسک‌گردان روی تشکچه‌هایی که سر تا سر زمین را پوشانده نشسته است و به سختی دستش را بالا و پایین می‌برد و کره‌اسب کوچک و نمکین برنامه همراه بشر بانو (زیبا بنماران)‌ پلاتوی ابتدایی برنامه را اجرا می‌کنند.

مجری: این چه وضعیه؟

تن‌تن: چی چه وضعیه؟

مجری: لباسات چرا اینجوریه؟

تن‌تن: مگه چشه؟

مجری: نامرتب و بهم ریخته‌اس.

تن‌تن: آخه دیرم شده بود ... تن‌تن گشتم دنبالشون واسه همین این‌جوری شدم.

مجری: می‌دونی چقدر زشت شدی؟

تن‌تن: چقدر؟ اندازه این میز می‌شه؟

مجری: نه یه خورده بیشتر ... ا‍‍... چی داری می‌‌گی؟

تن‌تن: حالا مگه اینجوری لباس پوشیدم بده؟

مجری: بله که بده... اینم پرسیدن داره؟

پس از پایان این بخش سراغ گوینده عروسک تن‌تن می‌رویم. محمدرضا علیمردانی بیش از یک دهه در حوزه گویندگی و مدیریت دوبلاژ فعالیت دارد و بالغ بر 500 انیمیشن و نیز 7 سریال و مجموعه عروسکی را برای شبکه‌های مختلف دوبله کرده است. وی جدیدترین کارش را نیز با نام «چگونه اژدهای خود را تربیت کنید» از کمپانی دریم ورکز بزودی وارد بازار می‌کند که در آن گویندگانی چون، نیما رئیسی، مجید آقاکریمی، آشا محرابی، کورش زارع‌پناه، حامد مدرسی و ... حضور دارند.

علیمردانی در خصوص صداسازی برای عروسک تن‌تن می‌گوید: در ابتدای کار چند صدای مختلف برای این عروسک پیشنهاد دادم و احساس کردم یکی از این تیپ‌ها فیدبک بیشتری از مخاطب می‌گیرد و دست خودم نیز برای نمکین کردن آن بازتر بود. ولی صدایی که در حال حاضر روی این عروسک است با تیپ مورد نظر من تفاوت می‌کند. به هر حال بچه‌ها با این صدا نیز تا حدی ارتباط برقرار کرده‌اند.

علیمردانی درباره متن‌های فعلی برنامه نظر مثبتی دارد. خاصه در قابلیت انعطافی که برای بداهه‌پردازی در اختیار مجریان است. وی می‌گوید: در این برنامه پایه و اساسی روی متن نویسنده است و از زمانی که رضا مرادی‌نژاد به عنوان نویسنده به جمع ما پیوسته است، متن‌ها خیلی بهتر شده و خلاقیت بیشتری در نگارش و محتوای آن به چشم می‌خورد.

گوینده عروسک تن‌تن ادامه می‌دهد: دیالوگ‌هایی که در متن گنجانده شده است به من و مجری‌ها اجازه می‌دهد تا نمک کار را به تناسب افزایش دهیم. برخی از متن‌ها تکه کلام‌هایی را که خودمان ابداع کرده‌ایم در پلاتوهای متوالی در میان دیالوگ‌ها جای می‌دهند که کار ضعیفی را از آب در می‌آورد ولی متن‌های حال حاضر برنامه به نوعی قصه‌پردازی شده است و ایده و نظر خوبی در آن گنجانده شده و ما آن را در اجرا تکمیل می‌کنیم.

علیمردانی اضافه می‌کند: امیدوارم بچه‌ها از اجرای ما و کل برنامه خوششان آمده باشد. چون فکر می‌کنم بهترین جایزه برای ما همین است.

زیبا بنماران در گوشه‌ای از استیج نشسته و با مداد، نکاتی را به متن اضافه می‌کند. بنماران که همه او را در تن‌تن کارتون، «بشر بانو» صدا می‌زنند، فعالیت هنری‌اش را از سال 68 با تئاتر آغاز کرده و پس از ورود به حوزه دوبله (آذری ـ ترکی) در شبکه‌های مختلف سیما به اجرای برنامه‌هایی برای کودکان پرداخته است؛ اما بیشتر مخاطبان او را با برنامه رنگین‌کمان (شبکه 5) می‌شناسند. «اغلب تئاترهایی که در آنها حضور داشتم، کار کودک بوده است. سال 81 نیز برای اجرای یکی از همین تئاترها در فرهنگسرای بهمن میزبان آقای ذاکری و گروهشان بودم و از آنجا کارم را پسندید و برای اجرای برنامه رنگین‌کمان دعوت شدم».این را بنماران می‌گوید و ادامه می‌دهد: در رنگین‌کمان همه مرا زیباجون صدا می‌زدند و از خاله بودن خبری نبود. شخصا این عنوان را نمی‌پسندم و بعدها در برنامه‌های کودک مد شد که مجری‌ها را خاله صدا بزنند.

از بنماران می‌پرسم مخاطبان کودک تلویزیون دوست دارند مجریشان چه تیپ شخصیتی داشته باشد:

من فکر می‌کنم در وهله اول باید یک احساس دوطرفه میان مجری و بچه‌ها ایجاد شود. بچه‌ها دوست دارند از زبان مجری حرف‌هایی را بشنوند که شاید از معلم مهدکودکشان یا بزرگ‌ترهای خانواده نمی‌شنوند. بچه آنقدر باهوش است که حتی میان مجری‌های مختلف برنامه‌های کودک نیز تفکیک قائل می‌شود.

وی می‌افزاید: بچه‌ها حس را بخوبی دریافت می‌کنند و می‌دانند این حس چه زمانی واقعی است و چه زمانی شکل بازی و سطحی به خود می‌گیرد. حتی در نحوه ارتباط برقرار کردن با بچه‌ها، مجری باید رده سنی آنها را مدنظر قرار دهد، چراکه هیچ گاه با یک بچه 2 ساله نمی‌توان با زبان یک کودک 7 یا 8 ساله سخن گفت و خوشبختانه این برنامه با توجه به پیامک‌ها و تماس‌هایی که از مخاطبان به دستمان می‌رسد از کودک 2 ساله تا مخاطبان 90 ساله را پای خود نشانده است.

تن‌تن کارتون مجری دیگری نیز دارد. دایی مهربان «رنگین‌کمان» که اینجا شخصیت استاد را بازی می‌کند، با این‌که تیپ قبلی خود را تکرار کرده، همچنان دوست‌داشتنی و شیرین است. داوود منفرد که بسیار جوان‌تر از آن چیزی است که در تیپ‌گیری‌ها از او می‌بینیم درخصوص ورودش به تلویزیون می‌گوید: حدود 20 سال پیش با برنامه‌ای به نام «بعد از خبر» در کنار گروه طنز هوشنگ هدایتی کارم را آغاز کردم. پس از آن در برنامه‌هایی چون تا هشت و نیم، سلام تهران، شب‌خند، مسابقه بزرگ و ... حضور داشتم.

منفرد درباره تکرار تیپ دایی که پیرمردی است 60، 70 ساله می‌گوید: بیشتر مخاطبان می‌گویند که این شخصیت بسیار دوست‌داشتنی است. با این که تکرار آن برای خودم خسته‌کننده شده است، اما مردم همچنان از آن استقبال می‌کنند.

وی ادامه می‌دهد: یکی از رمزهای موفقیت این تیپ این است که بخوبی با بچه‌ها ارتباط برقرار کرده و با این که پیرمردی سن بالاست،‌ اما همچنان در میان بچه‌ها می‌رود و به شیطنت می‌پردازد.

داوود منفرد در پاسخ به این که آیا ماندن در یک نوع تیپ در کارهای کودک، جذابیت خود را برای مخاطب از دست نمی‌دهد؟ چنین می‌گوید: در کارهای نمایشی تیپ‌سازی بسیار مهم است و در این میان کمتر دیده می‌شود. مسلما بچه‌ها با شخصیت واقعی داوود منفرد به خنده نمی‌افتند و حالا که این شخصیت را دوست دارند و با او ارتباط برقرار کرده‌اند، ما را ترغیب به ماندن در این مسیر می‌کند. وی می‌افزاید: بسیاری بر این باورند که ماندن در یک تیپ غیرحرفه‌ای است ولی بسیاری از بزرگان ما در یک تیپ جاودانه شدند، مثل مرحوم مقبلی که تنها یک تیپ صدایی داشت و جاودانه ماند.

علی ‌نصراللهی (تهیه‌کننده تن‌تن کارتون)‌ از سال 86 همکاری‌اش را با گروه کودک و نوجوان شبکه 5 سیما آغاز کرده و پس از حضور در برنامه رنگین‌کمان به عنوان مدیر تولید، ‌سال گذشته تجربه موفق «تماشاخانه» را پشت سر گذاشت و امسال نیز تهیه‌کنندگی تن‌تن کارتون را به عهده دارد. با او در فضای باز و سرسبز خارج از استودیو گفتگویی درخصوص این برنامه انجام می‌دهیم:

بعد از این‌که شبکه‌های یک و دو به نوعی به لحاظ ساخت برنامه‌های کودک ادغام شدند، حق رایت فیلم‌های سینمایی تماشاخانه بسختی صادر می‌شد و تا مرحله‌ای پیش رفت که در زمینه پخش آثار به ورطه تکرار افتاد و بیم این می‌رفت که مخاطبان خود را از دست بدهد. با وجود این سال گذشته، تماشاخانه با 86 درصد بیننده (طبق آماری که از مرکز تحقیقات سازمان به دستمان رسید)‌ از برنامه فیتیله هم بالاتر قرار گرفتیم و امسال به پیشنهاد آقای زارعان (مدیر گروه کودک شبکه 5)‌‌ »تن‌تن کارتون» را کلید زدیم که با تهیه‌کنندگی من و مجری طرح خانم شیرازی‌مقدم از 22 خردادماه آغاز شد.

دقیقا همین‌طور است. هدف ما نیز از ابتدا همین بود که پلی‌بک‌ها را خود بچه‌ها بچینند، از این‌رو پیامک «30000555» را به نظرات آنها و کارتون‌های درخواستی‌شان اختصاص دادیم و تن‌تن کارتون در حقیقت به برنامه‌ای تبدیل شد که در خلال پخش کارتون‌های مختلف چند پلاتوی 6 یا 7 دقیقه‌‌ای گنجانده شود.

این عنوان به لحاظ کثرت استفاده در برنامه‌‌های مختلف کودک دیگر نخ‌نما شده است. خاله در اصل خاصیت نصیحت‌گویی دارد و کشدار کردن موضوع. ما اسم مجری را «بشر بانو» انتخاب کردیم که از خاله بودن فاصله بگیرد و بچه‌ها نیز بتوانند به نحو دیگری با او ارتباط برقرار کنند.

ما در این برنامه از حضور تصویریاب‌هایی بهره‌ می‌گیریم که با کار کودک و سایت‌های مرتبط با کارتون‌ها و شرکت‌های تهیه و توزیع انیمیشن‌ دنیا آشنایی کامل دارند. پس از آن که نسخه این آثار در اختیار سازمان قرار می‌گیرد، از بین آنها چند انیمیشن توسط تامین برنامه خارجی سفارش داده می‌شود و پس از بازبینی و ویرایش برای ترجمه و دوبله به واحد دوبلاژ سازمان منتقل و سپس آماده پخش خواهد شد.

هدف ما از ابتدا این بود که در ماه آخر پخش این برنامه یک نظرسنجی ترتیب دهیم تا ببینیم بچه‌ها کارتون‌های قدیمی را می‌پسندند یا جدید را؟ هم‌سن و سال‌های خود ما هنوز هم نسبت به کارهای قدیمی رغبت بیشتری نشان می‌دهند. باید منتظر باشیم تا ببینیم نظر بچه‌ها چیست.

اما حجم پیامک‌هایی که آقای شریف‌زاده در روابط عمومی شبکه دریافت می‌کنند آنقدر بالاست که همه‌مان را متعجب کرده و اکثر آنها علاوه بر کارتون‌های درخواستی بچه‌ها به پخش مجدد آثار قدیمی اختصاص دارد و این توفیقی است برای برنامه تن‌تن کارتون.