آفتاب گرفتن زیر نور سرطان

مهندس علی گورانی، به این سوال‌ها و البته مسائل دیگری که دانستن‌شان حتی در زندگی روزمره کاربردی و ضروری است، پاسخ داده‌اند.

چه انرژی‌های مضری در اطراف ما وجود دارد؟

در کل، طبیعت ماده است و انرژی این دو تا به هم تبدیل می‌شوند. پس ما در اقیانوسی از انرژی‌ها زندگی می‌کنیم و این انرژی‌ها اشکال مختلف دارند. ما نسبت به بعضی انرژی‌ها، گیرنده‌های حساسی در بدن داریم. مثلا در خصوص نور مرئی، به محض این که نور در چشم ما می‌زند، مردمک چشم بسته می‌شود و از چشم محافظت می‌کند در واقع گیرنده‌های بدن می‌فهمند که این انرژی به ما تابیده است. در مورد گرما هم به همین صورت است. وقتی نزدیک اجاق گاز می‌شوید، خیلی راحت می‌فهمید که به بدن‌تان گرما می‌رسد اما بعضی انرژی‌ ها این گونه نیست، یعنی ما نسبت به آن گیرنده نداریم اگر مقدار خیلی زیادی از این انرژی‌ها حتی در حد مرگ به ما برسد گیرنده‌ای نداریم .که ما را خبردار کند. یکی از این اشکال، اشکال تشعشعات ناشی از مواد رادیواکتیو و تجهیزات و دستگاه‌هایی که این مواد در آنها به کار رفته است و همچنین تجهیزات و دستگاه‌هایی که در آنها جریان برق وجود دارد، یعنی اطراف‌شان میدان مغناطیسی وجود دارد، ذات الکترون این است که از هر جا عبور کند، از هر رسانا و هادی که حرکت کند، اطراف خود 2 میدان درست می‌کند؛ یکی میدان الکتریکی و دیگری میدان مغناطیسی. در این دو میدان انرژی وجود دارد. بدن ما انسان‌ها هادی است و الکترون از آن عبور می‌کند. اگر ما در آن میدان قرار بگیریم، انرژی آن میدان به ما منتقل می‌شود. اطراف ما وسیله‌های برقی وجود دارند که سبب ایجاد این 2 میدان می‌شوند و اجسام هادی را تحت تاثیر خود قرار می‌دهند بسته به حجم و قدرت این میدان‌هاست که ما در این میدان قرار می‌گیریم.

جالب است بدانید معمولا مردم تصور می‌کنند وسیله‌ای که به برق اتصال دارد، اما خاموش است، میدان ندارد در حالی که وسایل برقی در صورت خاموش بودن، همین که پریز آنهابه برق متصل باشد میدان الکتریکی دارند. یعنی اگر سیم لباسشویی به پریز وصل باشد و دستگاه خاموش باشد، کودکی که در کنار لباسشویی خوابیده است، در میدان الکتریکی قرار دارد. مثال دیگر کودکی است که مقابل تلویزیون خاموش خوابش برده است.

در خصوص لوازم خانگی که الکتروموتور و سیم‌پیچ دارند، مثل سشوار، ماشین لباسشویی و جاروبرقی هم شدت میدان مغناطیسی بالاتر است.

خوب است یک تقسیم‌بندی داشته باشیم، به این ترتیب که شهروندی که در منزل حضور دارد و زمانی که خارج از منزل است، با چه انرژی‌هایی مواجه خواهد بود؟

ذات همه این انرژی‌ها یکی است اما در تقسیم‌بندی‌ها 2 دسته‌اند؛ یکی پرتوهایی که یونیزان هستند (یون سازند)‌ و دیگری پرتوهایی که غیریون ساز هستند. پرتوهای یون‌ساز پرتوهایی هستند که اگر از کنار ما رد شدند، قدرت دارند که اتم‌های هوایی را تبدیل به یون‌کنند. اتم‌های هوا به ما حمله می‌کنند. یعنی ترکش دارند. مثل اشعه ایکس و گاما در دستگاه اسکن ، رادیولوژی، ماموگرافی، آنژیوگرافی، پزشکی هسته‌ای و رادیوتراپی.

این اشعه‌ها چقدر می‌توانند به انسان آسیب بزنند؟

جواب دادن به این سوال سخت است، اما آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و کل دنیا بحثی را در خصوص پرتوها و تشعشعات مطرح کرده با عنوان «آلارا» یعنی به حداقل رساندن، به تعبیر دیگر تا جایی که امکان دارد پرتوگیری صورت نگیرد. این که مقدار انرژی چقدر است و با مقدار کمی از آن مواجه شویم در پرتوها مفهوم ندارد؛ چرا که پرتوها تجمع‌پذیرند یعنی تشعشعاتی که از بچگی با آن مواجه شدید و تاکنون جمع شدند اگر با فاکتورهایی دست به دست هم دهند، می‌توانند عارضه ایجاد کنند مثلا در ارتباط با نور خورشید سازمان جهانی بهداشت در تعریفی که دارد، می‌گوید: اگر هرکس در طول عمرش 5 بار سوختگی پوست ناشی از خورشید را تجربه کند، این آدم مستعد سرطان پوست است.

منظور از این سوختگی چیست؟ مثلا آفتاب‌گیری و برنزه شدن کل بدن است یا این که سوختگی موضعی مثل سوختن صورت و پشت دست‌ها هنگام پیاده‌روی را هم شامل می‌شود؟

در دنیا به خاطر اهمیت موضوع به صورت یک پروژه بین‌المللی به نام SUNWISE پیگیری می‌شود. SUNWISE یعنی برخورد خردمندانه با نور خورشید. ما از طریق نور خورشید پرتوهای قابل توجهی را دریافت می‌کنیم، یکی از این پرتوها نور مرئی‌ا‌ست که ما حساسیت چندانی نسبت به آن نداریم.

دیگری ماورای بنفش و مادون قرمز است، اما آنچه که در قانون پروژهSUNWISE در دنیا پیگیری‌ می‌شود بحث تشعشعات ماورای بنفش نور خورشید است که بسیار خطرناکند، در تعاریف، اینها را غیریونیزان ذکر کرده‌اند. ویژگی غیریونیزان‌ها این است که وقتی به پوست بدن می‌خورند در سطح بدن تبدیل به حرارت می‌شوند. در تمام دنیا با توجه به اهمیت خساراتی که این پرتو به افراد وارد کرده، این پروژه را SUNWISE تعریف کردند و راه‌حل‌های کنترل آن را نیز به مردم آموزش داده‌اند. ما باید یاد بگیریم که پرتوگیری به هر مقدارش خطرناک و تجمع‌پذیر است. یعنی این طور نیست که شما یک بار در معرض نور آفتاب قرار گرفتید، نور آفتاب به شما خورد و دیگر تمام شد، بلکه آن مقدار انرژی که جذب شد با مقادیر بعدی که به اشکال مختلف به شما برخورد می‌کند، جمع می‌شوند و هنگامی که به یک آستانه می‌رسند می‌توانند فاکتوری باشند که بتوانند دیگر پارامترها را تحریک کنند و سبب ایجاد عارضه‌های پوستی شوند.

خب در دنیا با این بحث چگونه برخورد می‌شود؟

در دنیا سعی کردند بهتر با آن برخورد کنند مثلا برنزه کردن پوست در کشور ما به صورت نامعقول و غیرعلمی جا افتاده، خیلی افراد استناد می‌کنند که این کار در اروپا انجام می‌شود. بله، این کار در اروپا تحت شرایط خاص و با توجه به پرونده پرتوگیری شخص انجام می‌شود. منظور از برنزه‌کننده‌ها دستگاه‌هاست همان سولاریوم که به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود حتی در کشورهای اروپایی، در کشور ما به این دلیل توصیه نمی‌شود که ما در 4 فصل در 4 نقطه کشور پرتو ماورای بنفش خورشید داریم. پرتوگیریمان بشدت بالاست. در همین حالت همه ما مستعد سرطان هستیم. تقریبا 5 بار سوختگی را در ذهنمان داریم حالا علاوه بر این خودمان بیاییم یک سری وسایل مصنوعی هم بیاوریم و خود را در معرض نور قرار دهیم.

دستگاه یعنی سولاریوم هم به همان اندازه خورشید خطرناک است؟

بله می‌تواند خطر بیشتری داشته باشد. چون تجاری است و قصد تولیدکننده پول درآوردن است. در مواجهه با خورشید ، پوست انسان کم‌کم تیره می‌شود و زمانبر است، اما در مواجهه با دستگاه، به دلیل کم‌حوصلگی شخص یا کسب درآمد صاحب دستگاه، مقدار تشعشع و نوع آن را تغییر می‌دهند و ظرف مدت کوتاهی پرتو خیلی زیاد به طرف تابانده می‌شود. مثلا در این مورد دستورالعمل‌های اروپایی اجازه نمی‌دهند فرد برای برنزه شدن در 2 هفته بیش از 2 بار پرتوگیری کند، فرد در مدت‌های کوتاه با فواصل زیاد پوست خود را تیره می‌کند در حالی که در کشور ما این مسائل رعایت نمی‌شود.

به هر ترتیب در ارتباط با حفاظت، مردم ما باید متوجه باشند درصد قابل توجهی از عارضه‌های پوستی ما ناشی از تشعشعاتی است که از خورشید به ما منتقل می‌شود. مردم باید یاد بگیرند که ساعت 15 تا 16 از برخورد پرتو مستقیم آفتاب به پوست خود جلوگیری کنند؛ چرا که 5/15 درصد سرطان‌های کشور ما سرطان پوست است و این رقم بسیار بالاست.

براساس آمار مرکز تحقیقات سرطان ایران بیش از 70 درصد علت این قضیه پرتوگیری از نور آفتاب است. اگر مردم خود را در مقابل نور خورشید حفاظت کنند رقم قابل توجهی از عوارض پوستی کم می‌شود.

پیرپوستی زودرس هم مطرح است. پوست‌های ما زود چروک و پیر می‌شود، پول‌های زیادی صرف این قضیه می‌شود و بار روانی این قضیه از مواردی است که بار مالی سنگین دارد. بسرعت مردم را متوجه کنیم که تا جای ممکن پرتوگیری‌شان را از خورشید کم کنند. در آن ساعات ذکر شده آفتابگیری مستقیم نداشته باشند و اگر قرار است در آن ساعات در معرض نور آفتاب قرار گیرند حتما باید قسمت‌های باز بدن را بپوشانند. پس فقط استفاده از نقاب یا کلاه برای جلوگیری از تشعشع خورشید کافی نیست، باید به صورت گسترده از این وسایل استفاده کنیم. استفاده از کرم‌های ضد آفتاب باید جا بیفتد. اطلاعات مردم و نظار‌ت‌ها باید گسترده و به مدت و مقدار مصرف کرم‌های ضد آفتاب باید توجه شود.

شما در این رابطه توصیه‌هایی دارید؟

این بحث عموما به مباحث پزشکی برمی‌گردد که ترجیح می‌دهم وارد آن نشوم.

پس در واقع نور خورشید یکی از قوی‌ترین آسیب‌زننده‌ها در کشور ماست.

همین‌طور است؟ در دنیا یکی از عمده‌ترین منابع اصلی طبیعی که آدم‌ها در معرض تشعشعات آن قرار می‌گیرند، نور خورشید است.

فاکتور دوم، بعد از خورشید چیست؟

مواد طبیعی زیادی وجود دارند که پرتوزا هستند. مواد هم‌خانواده اورانیوم هم جزو این دسته‌اند یا رادون هم از این دسته محسوب می‌شود.

اورانیوم کجاست؟ مثلا پرتو نور خورشید در همه جای کشور ما به یک میزان نیست. مناطق گرمسیری و جنوب کشور پرتوگیری بیشتری نسبت به مناطق دیگر دارند. اورانیوم چطور؟

اورانیوم جزو همین خاک و سنگ و کوه است و در زمین قرار دارد. بسته به جاهای مختلف می‌تواند مقادیرش متفاوت باشد. مثلا یکی از نقاطی که بیشترین مقدار رادون را در کشور دارد، رامسر است

9 چشمه آب گرم از دل زمین می‌جوشد که مواد زمین را با خود بالا می‌آورد. ممکن است در این گل و لای آهن و گوگرد موجود باشد یا مواد اکتیو مثل رادون.

به هر حال 82 درصد پرتوگیری‌های ما طبیعی‌اند . یک سری مواد به صورت طبیعی داخل بدن ما هستند که خودشان تشعشع دارند مثل پتاسیم 40 که سردسته آنهاست. این پتاسیم حجم قابل‌توجهی تشعشع دارد. بسته به رژیم غذایی، محل زندگی و... مقدار پتاسیم تغییر می‌کند و طبعا تشعشع آن فرق می‌کند. یک سری مواد هم از زمین می‌آید مثل اورانیوم.

یک سری تشعشعات کیهانی هم داریم که مداخله در آن کار سختی است چون تشعشعات کیهانی به ما نمی‌رسند به اتمسفر می‌آیند و به موادی برخورد می‌کنند که در حالت عادی تشعشع ندارند و آنها را اکتیو می‌کنند مثلا هیدروژن 2 را تبدیل به هیدروژن 3 می‌کند. اگر هیدروژن 3 وارد بدن ما شود اکتیو می‌شود. یا کربن 12 را تبدیل به کربن 14 می‌کند که این کربن هم اشعه دارد.

مداخله در اشعه خورشید ساده‌تر و قابل کنترل‌ است می‌توانیم به مردم بگوییم چه کنند. رادون و اورانیوم هم قابل کنترل هستند.

چگونه کنترل می‌شوند؟

اورانیوم که داخل زمین است و رادون هم از اورانیوم زاییده می‌شود. اگر از زمین به شکلی استفاده کنیم که رادون کمتری را وارد زندگی‌مان کند پس آن را کنترل کرده‌ایم؛ یعنی اگر می‌خواهیم خانه‌ای بسازیم از جایی که این ماده را بیشتر دارد، سنگ و خاک نیاوریم.

پس درواقع این کار یک کار حکومتی است؟

بله، اطلاع‌رسانی عمومی هم موثر است.

خب من اطمینان دارم که 99 درصد مخاطبان ما نمی‌دانند رامسر جزو مناطقی است که زمین آن بیشترین رادون را دارد.

افراد ساکن آنجا این را می‌دانند، اما این که مردم چه کنند، باید سیاست‌های حکومتی در آن مداخله کند. ضمن این که اطلاع‌رسانی هم موثر است. درباره آفتاب هم سیاست‌های حکومتی اثر دارد. مثلا عینک آفتابی یا عینک ضد «یو.وی‌» (U.V) را تا یک سنی مثل سن مدرسه اجباری کنیم.

بر واردکننده‌ها و توزیع‌کننده‌های عینک و موارد تقلبی آن نظارت داشته باشیم. مردم فکر می‌کنند هرچه جلوی چشم‌شان را تاریک کند، ضد «یو.وی» است.

راه تجربی یا ساده‌ای وجود دارد که بشود عینک آفتابی بی‌ضرر و مفیدی را تهیه کرد؟

باید راه‌های شناخت را به مردم آموزش داد و فروشنده‌ها باید دستگاه مخصوص داشته باشند و جلوی چشم خریدار، عینک را تست کنند. شکل ساده و بدوی این قضیه این است که تکه‌ای از عینک فتوکرومیک داشته باشید. عینک آفتابی را جلوی نور قرار دهید و تکه شکسته عینک فتوکرومیک یا خود عینک فتوکرومیک را پشت آن قرار دهید. اگر رنگ فتوکرومیک عوض شد، مشخص می‌شود عینک آفتابی پلاستیکی است. قاعدتا نباید رنگ تکه شکسته یا عینک فتوکرومیک عوض شود. دستگاه‌هایی هست که مقدار جذب اشعه «یو.وی» را در این عینک‌ها می‌سنجد.

علاوه بر 82 درصد اشعه‌ای که از طبیعت دریافت می‌کنیم، سایر منابع پرتوگیری کدامند؟

11 درصد پرتوگیری‌هایی که ما می‌کنیم از منابع رادیولوژی است. 4 درصد آن از پزشکی هسته‌ای است. یعنی در مجموع 15 درصد دستگاه‌های پرتوپزشکی است. از یک رادیوگرافی ساده دندان گرفته تا رادیولوژی، فلوروسکوپی، ماموگرافی، آنژیوگرافی و سی.تی.اسکن، ام‌.آر.آی، رادیوتراپی و ...

درواقع همه وسایلی که در علوم پزشکی به منظور تشخیص و درمان به کار می‌گیرند شامل می‌شود.

درخصوص پرتوهای غیریونیزان هم توضیح دهید.

غیر یونیزان‌ها در تشخیص بیماری، تحقیقات پزشکی و کشاورزی، دامپزشکی استریل کردن مواد غذایی، صنعت، ضخامت‌سنجی، چگالی‌سنجی، سطح‌سنجی، رطوبت‌سنجی، عمق‌سنجی و... مورد استفاده قرار می‌گیرند.

مثلا در سطح‌سنجی تصور کنید، می‌خواهند لوله‌ گازی را در خلیج فارس یا دریای خزر نصب و تست کنند. بهترین راه این است که مقدار بسیار کمی از مواد رادیواکتیو را از داخل آن رد کنند. ظرف مدت کوتاهی می‌توانند تست کنند که لوله سالم است یا نه.

در واقع کیلومترها به مواد رادیواکتیو آلوده می‌شود.

خیر، آلوده نمی‌شود. در رادیواکتیو 2 بحث داریم؛ یکی پرتوگیری و دیگری آلودگی.

شما وقتی به رادیولوژی می‌روید، اشعه را خورده‌اید اما آلوده نیستید مثل لامپ که وقتی از جلویش رد می‌شوید نور به شما تابیده شده است. در واقع کسانی که همان لحظه تحت الشعاع قرار می‌گیرند، پرتوگیری می‌کنند و این‌طور نیست که اگر کسی از این محل رد شد، آلوده شود.

منبع انرژی که قطع نمی‌شود؟

خیر قطع نمی‌شود. ما منبع را از آنجا بردیم. تا زمانی که ما کنار منبع رادیواکتیو هستیم، این منبع به ما انرژی می‌دهد. منبع را که ببرند، ما دیگر اشعه نمی‌گیریم مثل این که نور خورشید را بگیرید و ببرید. ما مواد رادیواکتیو زیادی داریم؛ اورانیوم 238، تاریم، تنگستن، ریدیم، روبیدیم، سدیم، سرب، سزیم، طلا، فسفر و سلینیم. اینها همه می‌توانند اکتیو شوند.

این که می‌گویند می‌توانیم استفاده صلح‌آمیز از این صنعت داشته باشیم، واقعا چنین است می‌توانیم استفاده گسترده‌ای از این مواد داشته باشیم.

و همه اینها زیرمجموعه بحث انرژی هسته‌ای است؟

بله و این که می‌گویند بهداشت کاربری انرژی‌های هسته‌ای، منظور همین‌هاست.

آسیب‌هایی که این پرتوها می‌توانند برای ما داشته باشند، چقدر است؟

از سال 96 دنیا دلهره پیدا کرد که واقعا این پرتوها چه بلایی سر ما می‌آورند به کمک سازمان ملل، آژانس‌های ملی و منطقه‌ای و تحقیقاتی و سازمان بهداشت جهانی پروژه‌ای به اسمEMF یعنی پروژه بین‌المللی فیلدهای الکترومغناطیس تعریف و نتیجه این تحقیقات این شد که لازم نیست مردم بترسند اما باید احتیاط کنند مثلا گفتند ما نتوانستیم ثابت کنیم تلویزیونی که مردم 50 سال از آن استفاده کردند، آیا مردم را به سرطان مبتلا کرد یا نه. لذا بنا به اطلاعات موجود، عقل سلیم حکم می‌کند با توجه به اطلاعات فعلی «آلارا» را رعایت کنیم و تا جایی که ممکن است خود را در معرض قرار ندهیم. تلویزیون را به عنوان یک منبع مولد اشعه بشناسیم.

آلارا دقیقا چه می‌گوید؟

اصول آلارا می‌گوید تا جایی که ممکن است از تلویزیون استفاده نکنیم اگر استفاده می‌کنید تا جایی که ممکن است از آن فاصله بگیرید، اگر استفاده می‌کنید تا جایی که ممکن است از نظر زمانی کمتر پای تلویزیون باشید.

اگر نمی‌توانید استفاده نکنید یا نمی‌توانید فاصله‌تان را از این وسایل زیاد کنید، سعی کنید بین خود و منبع انرژی مانع یا حفاظ ایجاد کنید. هر پرتو حفاظ مخصوص خود را دارد، مثلا در رادیولوژی‌ها می‌گویند سرب‌کوبی کنید. دیوار همه رادیولوژی‌ها از سرب است. وقتی شما پشت دیوار هستید فاصله‌تان از منبع خیلی کوتاه است، اما چون مانع دارید ترس ندارید.

در مورد کامپیوتر به چه صورت است؟

مثلا در حال حاضر سیستم‌های LCD خودشان این موانع را ایجاد می‌کنند، اما باز هم فواصل بیش از 30 سانتی‌متر خیلی معقول است.

موبایل چطور؟ این وسیله بشدت در دسترس و مورد استفاده مردم قرار دارد.

در حالت کلی موبایل هم شامل این موارد می‌شود، هر وسیله‌ای که بتواند تمرکز انرژی بدهد، خطرناک‌تر از دیگر وسایل است و موبایل هم باعث تمرکز انرژی می‌شود.

اما ما همیشه بین بد و بدتر، بد را و بین خوب و خوب‌تر، خوب را حذف می‌کنیم. یعنی نمی‌توان گفت موبایل حذف شود. در واقع ما باید در مورد این وسیله هم اصول آلارا خوب یاد بگیریم.

تا جایی که امکان دارد، استفاده نکنیم. اگر استفاده کردیم، تا جایی که ممکن است از ما دور باشد، حالا که نمی‌شود دور شود، تا جایی که می‌شود حفاظ ایجاد کنیم؛ یعنی از تمرکز انرژی به قسمت خاصی از بدن جلوگیری کنیم.

مثلا یکی از حفاظ‌های موبایل این است که هنگام صحبت، از پخش‌کننده صدا استفاده کنیم و در واقع سبب پراکندگی انرژی شویم. در دنیا هم بیشترین ترس از موبایل است. طبق منابع مطالعات و آمارهای موجود در این زمینه، سرطان‌های زیادی را به آن ربط می‌دهند.

در خبری خواندم که اشعه‌هایی که از تلویزیون یا رادیو ساطع می‌شوند، از اشعه‌های موبایل پرخطرتر هستند، نظر شما چیست؟

در اطلاع‌رسانی‌ها کم و زیاد شدن اتفاق می‌افتد. ممکن است سلیقه افراد هم موثر باشد. اما در کل این وسایل همه مولد انرژی هستند، انرژی‌ها هم بسته به این‌که چگونه آن را به کار بگیرید، همه می‌توانند کار انرژی دیگر را انجام دهند.

درخصوص استفاده از لامپ‌های کم‌مصرف هم شبهاتی وجود دارد، در این مورد هم توضیح دهید.

لامپ‌‌های کم‌مصرف مثل لامپ‌های سابق نیستند، ‌مردم باید متوجه باشند اگر لامپ‌های قبلی می‌شکست، اتفاقی نمی‌افتاد، فقط مقداری خرده‌شیشه داشت که آن را جمع می‌کردیم.

و مشکلی ایجاد نمی‌کرد اما داخل لامپ‌های فلورسنت فشرده بخار جیوه وجود دارد و جیوه هم یک فلز سنگین است.

نور این لامپ‌ها چطور خطری ندارد؟

این لامپ‌ها با استانداردهای خاص تولید می‌شوند و مولد ماوراء بنفش هستند. طبعا لامپ‌هایی که غیراستاندارد هستند، ممکن است اشعه از آنها نشت کند.

لذا باید به فواصل دقت کنیم، هر چقدر فاصله کمتر باشد، احتمال این که پرتوگیری کنیم، وجود دارد. اما مساله مهم این است که مردم باید مراقب باشند این لامپ‌ها نشکند اگر این لامپ‌ها بشکند، جمع‌آوری آن، اصول خاصی دارد؛ چون بخار جیوه را در خانه‌ها پخش می‌کند.

نحوه جمع‌آوری آن چگونه است؟

برخلاف ذهنیت ما نباید با جاروبرقی جمع شود. بهترین راه این است که وقتی این لامپ شکست در و پنجره را باز کنیم و خودمان از فضا دور شویم چون بخار جیوه در فضا پخش می‌شود. حداقل این است که تنفس را در‌آن محیط کم کنیم تا گاز تخلیه شود.

زمان تخلیه گاز چقدر است؟

به تهویه هوا بستگی دارد. حدود 8 تا 10 دقیقه کافی است. اگر پنجره باز و جریان باد برقرار باشد، سریع‌تر تخلیه می‌شود. بعد هم باید تکه‌های شکسته که حاوی جیوه هستند، آهسته جمع شوند، به دست برخورد نکنند و در پاکتی گذاشته شوند.در کشورهای دیگر این خرده شیشه‌ها را تحویل یک جای خاص می‌دهند. متاسفانه در کشور ما چنین نیست. این مواد داخل سطل زباله می‌رود و مثل زباله‌های عفونی با دیگر زباله‌ها قاطی می‌شود.

یعنی به اندازه زباله عفونی خطرناک است؟

به هر حال این هم یک زباله پرخطر است.

در طول مصاحبه شما به مسائل زیادی اشاره کردید که جدا نیاز به اطلاع رسانی دارد و به نظرم در این خصوص کوتاهی شده، آیا وظیفه وزارت بهداشت به این اطلاع‌رسانی‌ها برنمی‌گردد؟

کاملا همین طور است و باید اطلاع‌رسانی کاملی با همکاری وزارت بهداشت و رسانه‌ها صورت گیرد. البته می‌پذیرم که تاکنون این اطلاع‌رسانی کامل و دقیق نبوده است.

چرا سرطان پوست؟

آفتاب گرفتن‌های طولانی در هوای آزاد، استفاده از محصولات شیمیایی مانند انواع لوسیون‌ها و اسپری‌ها و بالاخره استفاده از دستگاه‌های برنزه‌کننده موسوم به سولاریوم ازجمله کار‌هایی است که برای برنزه کردن پوست از آنها استفاده می‌شود.

به گفته متخصصان، پوست به طور طبیعی نسبت به اشعه‌های نور خورشید ازجمله اشعه ماوراءبنفش حساس است، بنابراین استفاده از پوشش‌ مناسب و کرم‌های ضدآفتاب هنگام قرار گرفتن در معرض مستقیم نور خورشید الزامی است؛ در حالی که بسیاری از جوانان و نوجوانان با آفتاب گرفتن‌های طولانی و مراجعه‌های مکرر به دستگاه‌های سولاریوم به دنبال برنزه شدن هستند.

در واقع با استفاده از دستگاه‌های سولاریوم، فرد در مواجهه با طیف‌های مختلف اشعه ماوراءبنفش قرار می‌گیرد تا پوستش تیره یا به اصطلاح برنزه شود. این در حالی است که متخصصان پوست به طور مکرر مضرات این اشعه‌ها را یادآور شده و نسبت به آن هشدار داده‌اند.

در دستگاه‌های سولاریوم از اشعه‌های نور آفتاب که باعث سوختگی، قرمزی و رنگ آوردن پوست می‌شود، استفاده شده است. این اشعه‌ها عمدتا اشعه ماوراءبنفشA وB هستند؛ بنابراین اغلب مضراتی که تابش نور آفتاب مستقیم دارد، در سولاریوم نیز موجود است.

از طرفی مهم‌ترین علت سرطان‌های پوستی، اشعه‌های نور خورشید است. در علم پزشکی ثابت شده پایه و بنیاد بسیاری از بیماری‌ها در دوران کودکی و جوانی شکل گرفته و در میانسالی بروز می‌کند. در زمینه بروز سرطان‌های پوستی نیز متخصصان بر همین باورند. ثابت شده احتمال ابتلا به سرطان پوست در افرادی که بدون پوشش و حفاظ مناسب به طور مستمر در معرض تابش نور آفتاب قرار دارند، چندین برابر دیگران است. سرطان پوست ازجمله سرطان‌هایی است که در میانسالی و پیری بروز می‌کند که علت آن تابش‌های طولانی اشعه‌های نور آفتاب‌ روی پوست در دوران جوانی و بویژه دوران کودکی است.

جوانان و نوجوانان به منظور افزایش زیبایی‌های ظاهری خود و داشتن پوستی برنزه و قهوه‌ای به طور مکرر خود را در معرض اشعه‌های ماوراءبنفش نورآفتاب و دستگاه‌های سولاریوم قرار می‌دهند، غافل از این که وقتی همین نوجوانان به سنین میانسالی برسند، به علت تخریب پوستی گسترده، ظاهری نازیبا پیدا می‌کنند.

ثابت شده در سرطان‌های پوست ناشی از نور آفتاب، 50 درصد کل نور آفتابی که به بدن فرد تابیده و مضر بوده تا 18سالگی است؛ بنابراین در بروز سرطان‌های پوست، دوران کودکی بسیار مهم‌تر از دوران‌ نوجوانی و جوانی است. متاسفانه امروزه کودکان بدون هیچ پوشش مناسبی از صبح تا شب در کنار دریاها و استخرها رها می‌شوند.

در توضیح این که نور آفتاب و سولاریوم چگونه رنگ تیره ایجاد می‌کنند باید گفت سلول‌های ملانوسیت بدن رنگدانه ملانین به رنگ قهوه‌ای ترشح می‌کنند که با افزایش تابش اشعه ماوراءبنفش ترشح ملانین نیز افزایش می‌یابد. دکتر طباطبایی در این باره گفت: هر چه رنگ قهوه‌ای توسط سلول‌های ملانوسیت بیشتر ساخته شود، تیرگی پوست بیشتر می‌شود.

از آنجا که آفتاب می‌تواند به قسمت‌های درونی بدن آسیب برساند در مردم ساکن آفریقا این رنگدانه‌ها از صدمات نور آفتاب به بدن جلوگیری می‌کنند. به همین علت سرطان پوست در سیاهپوست‌ها نادر است؛ در حالی که هر چه پوست سفیدتر باشد احتمال بروز سرطان پوست بیشتر است، به عنوان مثال سرطان پوست در استرالیایی‌ها شایع‌تر است، چراکه رنگدانه پوست آنها کمتر و در نتیجه محافظت از پوست نیز کمتر است.

نور آفتاب سلول‌های ملانوسیت را برای ساختن ملانین تحریک می‌کند، بنابراین افرادی که به طور سرشتی از ملانوسیت کمتری برخوردارند مانند سفیدپوست‌ها و بویژه سوئدی‌ها بیشتر در معرض خطر سرطان پوست قرار دارند. این در حالی است که افراد سبزه و دارای رنگ پوست تیره با وجود ملانین بیشتر، از محافظت بیشتری در مقابل نور آفتاب برخوردارند.

بنابراین افراد سفیدپوست که به منظور زیبایی یا هر دلیل دیگر مانند شغل و ورزش در معرض مستمر و طولانی اشعه‌های نور آفتاب و سولاریوم قرار می‌گیرند به دلیل کافی نبودن دفاع بدن می‌توانند طی سالیان طولانی به سرطان مبتلا شوند؛ بنابراین با بررسی مضرات استفاده از سولاریوم، طی نامه‌ای به وزارت بهداشت، استفاده از این دستگاه در کلیه اماکن ممنوع اعلام شد.

مستوره برادران نصیری